Hayreddin Hızır Paşa
Kösemihaloğlu Hayreddin Hızır Paşa, 15. yüzyılda yaşamış Osmanlı devlet adamı.
Mihaloğullarının Amasya kolundan Mehmed Bey'in oğludur.
Şehzade II.Bayezid'in lalalığınıda yapan Hayreddin Hızır Paşa, 1456 yılında Fatih Sultan Mehmed tarafından Amasya valiliğine getirildi. İmparatorluğun doğu sınırlarında yaşanan sorunların giderilmesinde etkin rol oynadı. 1456 yılında Trabzon'u kuşatan Şeyh Cüneyd'i bölgeden uzaklaştırıp, Trabzon İmparatoru IV. İoannis'e şartları çok ağır olan bir anlaşma imzalattı. 2000 altın vergi ödenmesi ve anlaşmanın Fatih Sultan Mehmed'e onaylatılıp verginin ödenmesi durumunda serbest bırakmak üzere 800 esir aldı.[1]
1461'de Trabzon'un Fethi'nden sonra Fatih Sultan Mehmed tarafından Trabzon'un ilk sancakbeyliğine getirildi. Görele'den Çoruh'a kadar olan bütün bölgeyi (Rize, Görele, Yomra) Osmanlı topraklarına katan Hızır Paşa bölgenin Türkleşmesinde, İslamiyet'in yayılmasında önemli katkıları olmuş, bölgeye ilk yerleşimler Hızır Paşa döneminde başlamıştır.[2]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Trabzon'da cami. Amasya'da cami, medrese, mektep, şadırvan ve hamamdan müteşekkil bir külliye yaptırmıştır.[3]
Geleneği
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde Amasya'da ve Samsun'da yaşayan Mihaloğulları, (Kurtoğlu ve Kurt sülaleleri) Sivas Evkaf Müdürlüğündeki 896 H. tarihli vakfiyedeki kayıtlara göre Hayreddin Hızır Paşa'nın oğlu Mehmed Paşa'nın oğlu Mustafa Bey'den gelmektedirler. Bu vakfiyedeki kayıtlara göre Köse Mihal Gazi'nin oğlu Gazi Ali Bey'in soyunun Amasya ve Samsun havalisinde devam ettiği görülmektedir.[4]
Sivas Evkaf Müdürlüğü 247 nolu vakfiye defterinde mukayyed Hayrüddin Hızır Paşa ve oğlu Mehmed Paşa'ya ait 896 H. Tarihli vakfiyedeki silsilenamede Yörgüç ve Hayrüddin Hızır Paşa'ların kardeş olarak Gazi Köse Mihal soyundan geldikleri yazmaktadır.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.
- ^ "Yomra". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2015.
- ^ İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI – Kitabeler İstanbul 1927 S.25 - H. 840 tarihli vakfiye, İstanbul Başbakanlık Arşivi A cedveli 162/7 840 tarihli, Evkaf Umum Müdürlüğü Arşivi Defter 2132 S.464/472. Hayrüddin Hızır Paşa Vakfiyesi Evkaf Umum Müdürlüğü Arşivi Defter 1862 S.371/379 Defter 2132 S.232 870 tarihli vakfiye. MİHAL-OĞULLARI ( MIHÂL BEY, KÖSEMÎHÂL ve GÂZÎ MİHÂL-OĞULLARI ).
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.