Hediye Devletşina
Hediye Devletşina | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1905 Başkurdistan |
| Ölüm | 1954 |
| Milliyet | Başkurt |
| Vatandaşlık | SSCB |
| Meslek | Şair, yazar |
Hediye Devletşina, (Başkurtça: Дәүләтшина Һәҙиә Лотфулла ҡыҙы , 1905-1954), Sovyet Başkurt şair, yazardır.
"Irgız" romanı için Salavat Yulayev Devlet Ödülü'ne layık görülmüştür. 1993 tarihli iki ciltlik Başkurt Dilinin İzahlı Sözlüğü'nde, cümleleri en çok örnek verilmiş iki isim Devletşina ile Zeynep Biişeva'dır.[2]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1905'te eski Samara eyaleti Pugaçev vilayetine (Hâlâ Samara Oblastı) bağlı Hasan adlı köyde doğdu.[3]
Samara'daki Tatar-Başkurt Pedagoji Yüksekokulu'nda ve Ufa Başkurt Pedagoji Enstitüsü'nde hazırlık sınıfında öğrenim gördükten sonra 1932'de Moskova'da Kitap Yayıncılığı,Redaktörlüğü Enstitüsü'ne girdi.[3] Burada eğitimine devam ederken Baymak bölgesi "Yılayır" sovhozuna gazete yayınlamada yardım etmesi için gönderildi. 1934'te I. SSCB Yazarlar Kongresi'ne katıldı. 1935-1937 yıllarında Başkurt Devlet Pedagoji Enstitüsü'nde öğrenim gördü.[3]
"Hılıvkay - piyonerka" (Hılıvkay Piyoner Oldu) adlı ilk hikâyesinin 1926'da "Başkurdistan Gençleri" gazetesinde yayınlanmasının ardından "Aybike" (1931),[4] "Başaktar tulkini" (Başakların Dalgalanması, 1932) öykülerini kaleme aldı. 1935'te "Hikayeler Demedi" seçme eserler kitabı yayınlandı. 1954 yılında öldü.
"Irgız" romanı Rusçaya çevrilerek birkaç defa basılmıştır ve kendisi bu romanı nedeniyle (ölümünden sonra) Salavat Yulayev Devlet Ödülü'ne layık görülmüştür.[3]
Gubay Devletşin ile evlendi. Gubay Devletşin Ufa Başkurt Pedagoji Enstitüsün Rektörü ve 1935-1937 yıllarda Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Eğitim bakanı görevlerini yaptı.[5][6]
1937 yılında Hediyenin kocası Gubay Devletşin Başkurt milletçi suçlu olarak sürgündü ve 1938'de vuruldu.
1937-1942 yıllarda milletçi kocası olarak ceza evindeydi.
1942 yıldan beri ölümüne kadar Birsk'te sürgünde yaşadı.
Bazı yapıtları[7][8]
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sylukai-öncü(1926) (Başkurtça: Һылыуҡай – пионерка )
- Aybike (1931)
- Hırğa Habağı (1935)Başkurtça: Һырға һабағы . Hırğa Habağı, bir eski ruble madeni para ile kolye şeklinde nikah sırasında geline bir hediye; küçük çocukların ebeveynlerinin gelecekteki evlilikleri için komplo ritüeli.[9]
- Başakların Dalgalanması (1932)Başkurtça: Башаҡтар тулҡыны
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hediye Devletşina büstü
- ^ Karagöz, Erkan (2011). "BAŞKURT SOVYET YAZARI ZEYNEP BİİŞEVA". Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 8. 28 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi26 Nisan 2017.
- ^ a b c d "Hediye Devletþina" (PDF). ekitap.kulturturizm.gov.tr. Başkurt Edebiyatı II.30.Cilt. 22 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017.
- ^ "Hediye Devletşina'nın Başkurdistan Cumhuriyeti Devlet ulusal Kütüphanesinde "Aybike" (1931) hikayesi ([[Başkurtça]])". 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ "BASSR Halk Eğitim Komiserinin Gubay Kirey oğlu Davletshin'in Kaderi". 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ "BASSR Halk Eğitim Komiserinin Gubay Kirey oğlu Davletshin'in Kaderi". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Hediye Devletşina Başkurt Ansiklopedisi (Başkurtça)[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Hediye Devletşina Başkurt Ansiklopedisi (Rusça)[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Başkurtça - Rusça sözlük.
