Hemodinamik
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Mart 2020) |
Hücrelerin ve dokuların yaşamı ve homeostazis olgusu kan dolaşımının düzenine ve doku sıvılarının niteliğine bağlıdır. Kan dolaşımını bozan engeller, doku aralıklarına sızan sıvının niteliğini ve niceliğini de değiştirir.[1][2] Hücrelerin ve dokuların homeostazis durumunu sürdürebilmeleri için 3 önemli koşul vardır. Önem sırasına göre;
- Dokulara ve hücrelere yeterince kan gelmesi (oksijen ve besin maddelerinin iletilmesi),
- Metabolizma ürünlerinin temizlenmesi (indirgenmesi ya da atılması),
- Sıvı ve elektrolit homeostazisi.
Bu koşullara göre; doku ve hücrelerin oksijenlenmesindeki yetersizlik, enerji üretimi için gereken maddelerin eksikliği, elektrolit dengesinin bozulması, metabolizma artıklarının taşınamaması, vb aksaklıklar nekrozlara dek varabilen olumsuzluklara yol açar.[1][3][4][5]
Hemodinamik Sistemin Temel İlkeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalbin kanı pompalama gücü iki yönlü çalışır: sağ kalp kanı akciğerlere pompalar (pulmoner dolaşım), sol kalp ise tüm organlara (sistemik dolaşım). Bu işlevin eksiksiz yerine getirildiğini kanıtlayan 3 önemli hemodinamik gösterge vardır:[2]
a. Kardiyak atım: kalbin 1 dakikada pompalayabildiği total kanın hacmidir (total kan hacmi=pulmoner dolaşım hacmi + sistemik dolaşım hacmi). Kardiyak atım kalbin sistol sayısı ve her sistolde pompaladığı kan miktarıyla ilişkilidir. Ventrikül fonksiyonunun ölçümü için kardiyak atım ile bireyin vücut yüzey genişliğinin birlikte değerlendirildiği “kardiyak indeks” kullanılır.
b. Perfüzyon basıncı: kan ve doku sıvılarının değişimini sağlayan bir arteryel basınç türüdür. Organların kendi iç dinamikleri nedeniyle farklılıklar gösterebilir. Metabolik, hormonal, emosyonel faktörler ve organa özgü hemodinamik özellikler perfüzyon basıncındaki farklılıkları belirleyen önemli değişkenlerdir.
c. Periferik damar direnci: çoğunlukla arteriollerin denetimindedir. Organlara özgü kan debisini düzenler. Hemodinamik değişiklikler yerel ya da sistemik nitelik gösterebilir. Genellikle birkaçı birliktedir. En düşük düzeyli hemodinamik değişiklik hiperemidir. Şok olgusu bu yelpazenin tepe noktasında yer alır.
Hemodinamik Sistem Patolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hemodinamik sistemin işlevlerindeki aksamaların patofizyolojisini ve sonuçlarını açıklayan bir bilim alanıdır. Hemodinamik Sistem Patolojisi'nin ana başlıkları şunlardır:[1][3][4][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Silnernagl S, Lang F. Color Atlas of Pathophysiology. Thieme, Stuttgart-New York, 2000
- ^ a b Guyton AC, Hall JE. Textbook of Medical Physiology, 11th edt., Elsevier-Saunders, Philadelphia, 2006
- ^ a b Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
- ^ a b Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019