Henri Rousseau

Henri Roussseau
Rousseau, 1907
Genel bilgiler
Doğum adı	Henri Julien Félix Rousseau
Doğum	21 Mayıs 1844(1844-05-21) Laval, Mayenne, Fransa
Ölüm	2 Eylül 1910 (66 yaşında) Paris, Fransa
Uyruk	Fransız
Alanı	Resim
Katıldığı akımlar	Post-empresyonizm, Naif sanat
Etkilendikleri	Fernand Léger, Max Beckmann, Jean Hugo
Ünlü yapıtları	Uyuyan Çingene (1897), Yılan Oynatıcısı (1907)

Henri Julien Félix Rousseau (21 Mayıs 1844 - 2 Eylül 1910), naif veya primitif üslupta resimler yapan Fransız post-empresyonist ressam. Mesleği yüzünden Le Douanier (gümrük memuru) olarak da bilinir. Rousseau hayatı boyunca alaya alınmasına karşın, ölümünden sonra, yüksek sanat değeri taşıyan resimler yapmış ve kendi kendini eğitmiş bir dâhi olarak kabul edilmiştir.

Geçmişi

Otoportre, 1890

Ressam, bir muslukçunun oğlu olarak Loire Vadisi'ndeki Laval'da dünyaya geldi. Laval Lisesi'ne devam eden Rousseau, babası borçlandıktan ve evlerine el konulduktan sonra ebeveynleri şehri terk edince okulda yatılı okumaya başladı. Lisede bazı derslerde başarısız olsa da müzik ve resim derslerinde ödüller kazandı. Bir avukat için çalışıp hukuk öğrenmeye başlayan ressam, yalancı şahitlik yapmaya kalkınca 1863 yılından başlayarak dört yıl boyunca orduya hizmet etti. Babasının ölümünden sonra, Rousseau dul annesine bakmak için 1868 yılında Paris'e taşındı ve devlet memuru oldu. Aynı yıl ilk eşi Clemence Boitard ile evlendi. Doğan çocuklarından hayatta kalan yalnızca Julia oldu. 1871 yılında, terfi alarak vergi tahsildarı oldu. Ciddi olarak resim yapmaya kırklı yaşlarının başında başladı, 49 yaşında da işinden emekli olarak sanatına yoğunlaştı. Karısı 1888 yılında ölünce tekrar evlendi.

Doğadan başka kimseden bir şey öğrenmediğini açıklayan Rousseau, sonraları iki okullu ressam olan Félix Auguste-Clément ve Jean-Léon Gérôme'dan tavsiyeler aldığını itiraf etti. Gene de kendi kendini eğitmiş, naif veya primitif bir ressam olarak kabul edilir.

Resimleri

Resim eğitimi almadan resim yapmaya başlayan Henri Rousseau, Paris'in sanat müzelerindeki resimleri referans alarak çalışmaya başlamıştır. Kentin doğa tarih müzeleri ve botanik bahçeleri eskizlerinin hazırlamasında sanatçıya ilham kaynağı olmuştur. Hiçbir zaman Fransa'yı terk etmemiş veya bir vahşi orman görmemiş olmasına rağmen, en ünlü resimleri vahşi orman resimleridir. Sevenlerinin iddia ettiği gibi, askerdeyken Fransa-Meksika savaşına katılmış olduğu gerçek değildir. Resimli kitaplardan, botanik bahçelerden ve doldurulmuş vahşi hayvanlardan ilham almıştır. Fransa'nın Meksika işgalinden gelen askerlerle de ordudayken tanışmış ve onların karşılaştığı tropik hayat hikâyelerini dinlemiştir. Eleştirmen Arsène Alexandre'a sık sık gittiği Jardin des Plantes'ı (Bitki Bahçesi) şu şekilde anlatmıştır: "Seralara girip egzotik diyarların yabancı bitkilerini gördüğümde, sanki bir rüyaya girmiş gibi oluyorum."

Egzotik manzaralarla beraber şehri ve banliyölerinin ufak topoğrafik resimlerini de yapmıştır.

"Manzaralı portre" adını verdiği bir tür geliştirmiş olduğunu iddia etmiştir; bu resimlerde şehrin en sevdiği yer gibi bir yerin manzarasını çiziyor, sonra da manzaranın önüne birinin portresini yapıyordu.

Eleştiriler ve övgüler

Rousseau'nun donuk, görünüşte çocuksu olan tarzını eleştiren çoktu; resimleri insanları dehşete düşürmüş, Rousseau alaya alınmıştı. Aşırı marifetli olmasına karşın, eğitimli sanatçıların onu cahil gördüğünden habersizdi. Her zaman halkın beğenisini kazanmaya çalışmış, ama başarılı olamamıştır. Çoğu gözlemci bir çocuk gibi resim yaptığını söylemişse de, çalışmalarına bakılırsa kendi tekniğini ilerletmiş olduğu görülebilir.

Antilopun Üzerine Atlayan Aç Aslan, 1905

1886'dan itibaren resimleri Salon des Indépendants'da düzenli olarak sergiledi. Çalışmaları çok göz önünde bulunmasa da, yıllar geçtikçe takipçileri de arttı. Tropik Fırtınada bir Kaplan (Şaşkın!) isimli tablosu 1891 yılında sergilendi; genç ressam Félix Valotton şu satırları yazdığında Rousseau ilk ciddi eleştirisini aldı: "Kaplanın avını şaşırttığı ifadeyi kaçırmayın; bu, resmin başlangıcı ve sonudur." Ancak Rousseau, vahşi ormanlara ancak 10 yıl sonra dönecekti.

1893 yılında, Rousseau 1910 yılındaki ölümüne kadar Montparnasse'da yaşadığı ve çalıştığı bir stüdyoya taşınmıştır. 1897 yılında en ünlü resimlerinden olan La Bohémienne endormie'yi (Uyuyan Çingene) yapmıştır.

1905 yılında Antilopun Üzerine Atlayan Aç Aslan adlı büyük vahşi orman resmini yapmış ve Salon des Indépendants'da, o zamanın Henri Matisse gibi genç avangart ressamlarının eserleriyle birlikte sergilemiştir. Bu sergide Fovist resmin ilk örneklerinin sergilendiği kabul edilmektedir. Belki de bu isme ilham kaynağı olan bir eleştirmenin "fauves" (vahşiler) sözü, Rousseau'nun bu resmi için söylenmiştir.

Yılan Oynatıcısı, 1907

1907 yılında ressam Robert Delauney'in annesi Delauney Kontesi Berthe, Rousseau'nun Yılan Oynatıcısını yapmasını istedi.

Pablo Picasso, bir Rousseau resminin üzeri boyanıp tuval olarak kullanmak üzere satıldığını gördüğnde Rousseau'nun dehasını fark etmiş ve onunla tanışmaya gitmiştir. Picasso, 1908 yılında stüdyosu Le Bateau-Lavoir'da Rousseau'nun onuruna yarı ciddi, yarı burlesk bir ziyafet vermiştir.

Rousseau 1893 yılında emekli olduktan sonra, kirasını ödemek için yarı-zamanlı işlerde çalışmış ve sokaklarda keman çalmıştır. Kısa bir süreliğine Le petit journal'de çalışmış, resimlerinden bazıları dergiye kapak olmuştur.

Henri Rousseau, 2 Eylül 1910 günü Paris'te Necker Hastanesi'nde ölmüştür. Cimetière de Bagneux'deki cenazesine yedi arkadaşı katılmıştır: ressam Paul Signac ve Manuel Ortiz de Zárate, Robert Delaunay ve karısı Sonia Delaunay, heykeltıraş Constantin Brancusi, Rousseau'nun ev sahibi Armand Queval ve Brancusi'nin yaptığı mezartaşına şu satırları kazıyan Guillaume Apollinaire:

Selam sana

Kibar Rousseau kulak ver bize

Delaunay ve karısı, Bay Queval ve ben

Cennet kapılarından bavullarımız vergisiz geçsin

Biz de sana boya ve tuval getirelim

Sen de vaktini bu gerçek evrende

Hoşça resim yaparak geçirirsin

Bir zamanlar resmimi yaptığın gibi

Yıldızlara bakarken

Bıraktıkları

Rüya, 1910

New York Times sanat eleştirmeni Roberta Smith, Rousseau'nun çalışmalarının Picasso'yla başlayarak Léger, Max Beckmann ve sürrealistlere büyük bir ilham kaynağı olduğunu söylemiştir. "Örneğin Beckmann'ın inanılmaz otoportreleri Rousseau'nun yaptığı Pierre Loti portresinin kaba saba, yoğun üslubundan gelmektedir," diye yazmıştır.

Sergiler

1911 yılında Salon des Indépendants'da Rousseau'nun çalışmalarından oluşan bir retrospektif sergisi yapılmıştır. Resimleri aynı zamanda ilk Blaue Reiter sergisinde de gösterilmiştir.

Çalışmalarından oluşan iki büyük müze sergisi 1984-85 yıllarında Paris'te Grand Palais'de ve New York Modern Sanat Müzesi'nde ve 2001'de Almanya'da Tübingen'de yapılmıştır.

Resimlerinden oluşan büyük bir sergi Kasım 2005'ten itibaren dört ay boyunca "Henri Rousseau: Paris'te Vahşi Ormanlar" adıyla Londra'da Tate Modern'de ve Paris'te Musée d'Orsay'de sergilenmiştir. Rousseau'nun 49 resminden oluşan sergi, 17 Temmuz-15 Ekim 2006 tarihleri arasında da Washington Millî Sanat Müzesi'nde sergilenmiştir.

Rousseau'nun resimlerinden oluşan bir koleksiyon 15 Mart-19 Haziran 2006 arasında Paris Grand Palais'de sergilenmiştir.

2007'de Rousseau'nun 60 resmi, Eczacıbaşı Sanal Müzesi'nde sergilenmeye başlanmıştır.