Hepatit A
| Hepatit A | |
|---|---|
 | |
| Hepatit A’nın sebep olduğu bir sarılık vakası | |
| Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları  |
Hepatit A, hepatit A virüsünün (HAV) karaciğerde yol açtığı akut bir bulaşıcı hastalıktır.[1] Çoğu vakada, özellikle küçüklerde çok az belirti verir ya da hiç vermez.[2] Hastalığın bulaşması ile belirtilerin ortaya çıkması arasındaki süre iki ila altı haftadır.[3] Hastalık belirti verdiğinde bu belirtiler tipik olarak sekiz hafta devam eder. Bu belirtiler arasında halsizlik, bulantı, kusma, ishal, sarılık, ateş ve karın ağrısı sayılabilir.[2] Hastaların yaklaşık %10–15'inde hastalığın bulaşmasını izleyen altı ay içerisinde belirtilerin tekrarlandığı görülür.[2] Akut karaciğer yetmezliği nadiren görülür ve daha çok yaşlılarda rastlanır.[2]
Sebepleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Genellikle hastalık virüsünü içeren dışkının bulaştığı gıdanın yenilmesi ya da suyun içilmesi ile yayılır.[2] Yeterince pişirilmemiş kabuklu deniz ürünleri görece yaygın bir hastalık sebebidir.[4] Hastalığın bulaştığı kişiyle yakın temas yoluyla ve homoseksüel ilişki ile de yayılabilir.[2] Damar içi ilaç bağımlılarında da sık görülür. Çocuklara hastalık bulaştığında çoğunlukla belirti görülmemekle birlikte başkalarına bulaştırabilirler.[2] Tek bir bulaşmadan sonra ömür boyu bağışıklık kazanılır.[5] Hastalığın belirtileri diğer bir dizi hastalığa benzediğinden, teşhisi için kan testi gereklidir.[2] Bilinen beş hepatit virüsünden birisidir: A, B, C, D ve E.
Korunma ve Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hepatit A aşısı korunmada etkindir.[2][6] Bazı ülkelerde çocuklar için ve daha önce aşılanmamış yüksek risk grubundaki kişiler için rutin olarak önerilir.[2][7] Etkisinin ömür boyu sürdüğü düşünülmektedir.[2] Diğer korunma önlemleri arasında ellerin yıkanması ve yemeğin düzgün pişirilmesi sayılabilir.[2] Özel bir tedavisi yoktur sadece semptomatik tedavi yapılır. İhtiyaca göre istirahat ve bulantı ile kusmaya yönelik ilaç tedavisi yapılabilir.[2] Enfeksiyonlar genellikle tamamen ortadan kaybolur ve kalıcı bir karaciğer hastalığına yol açmaz.[2] Eğer akut karaciğer yetmezliği ortaya çıkarsa tedavisi karaciğer naklidir.[2]
Epidemiyoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Her yıl dünya genelinde, belirti veren 1,5 milyon vaka ortaya çıkar[2] ve toplam vaka sayısı muhtemelen onlarca milyondur.[8] Dünyanın hıfzıssıhha önlemleri zayıf olan ve yeterli temiz suya sahip olmayan bölgelerinde daha yaygındır.[7] Gelişmekte olan ülkelerde 10 yaşından küçük çocukların yaklaşık %90'ı hastalık virüsünü kapmış ve dolayısıyla erişkinlik döneminden önce bağışıklık kazanmışlardır.[7] Çocukların küçük yaşta hastalıkla karşılaşmadığı ve yaygın aşılamanın yapılmadığı orta seviyedeki gelişmiş ülkelerde sıklıkla salgın şeklinde ortaya çıkar.[7] 2010 yılında akut hepatit A hastalığından dolayı 102.000 kişi ölmüştür.[9] Virüs kaynaklı hepatite dair farkındalık oluşturmak için her sene 28 Temmuz günü Dünya Hepatit Günü olarak ilan edilmiştir.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ryan KJ, Ray CG (editors) (2004). Sherris Medical Microbiology (4.4 sayfalar =541-4 bas.). McGraw Hill. ISBN 0-8385-8529-9.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Matheny, SC; Kingery, JE (1 Aralık 2012). "Hepatitis A". Am Fam Physician. 86 (11). ss. 1027-34; quiz 1010-2. PMID 23198670. 9 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Nisan 2015.
- ^ Connor BA (2005). "Hepatitis A vaccine in the last-minute traveler". Am. J. Med. 118 (Suppl 10A). ss. 58S-62S. doi:10.1016/j.amjmed.2005.07.018. PMID 16271543.
- ^ Bellou, M.; Kokkinos, P.; Vantarakis, A. (Mart 2013). "Shellfish-borne viral outbreaks: a systematic review". Food Environ Virol. 5 (1). ss. 13-23. doi:10.1007/s12560-012-9097-6. PMID 23412719.
- ^ The Encyclopedia of Hepatitis and Other Liver Diseases. Infobase. 2006. s. 105. ISBN 9780816069903. 2 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2015.
- ^ Irving, GJ.; Holden, J.; Yang, R.; Pope, D. (2012). "Hepatitis A immunisation in persons not previously exposed to hepatitis A". Cochrane Database Syst Rev. Cilt 7. ss. CD009051. doi:10.1002/14651858.CD009051.pub2. PMID 22786522.
- ^ a b c d e "Hepatitis A Fact sheet N°328". World Health Organization. Temmuz 2013. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2014.
- ^ Wasley, A; Fiore, A; Bell, BP (2006). "Hepatitis A in the era of vaccination". Epidemiol Rev. Cilt 28. ss. 101-11. doi:10.1093/epirev/mxj012. PMID 16775039. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Nisan 2015.
- ^ Lozano, R (15 Aralık 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010". Lancet. 380 (9859). ss. 2095-128. doi:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. PMID 23245604.
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |