Hiperkalsemi

Hiperkalsemi, kandaki kalsiyum seviyesinin normalin üstünde olması anlamına gelmektedir. Normal kandaki toplam kalsiyum değeri 8.5-10.2 mg/dl aralığındadır. Vücutta kalsiyum metabolizmasını ayarlamadaki en önemli hormon paratiroid hormonudur. Tiroid bezinin içinde bulunan paratiroid bezinden salgılanan parathormon kandaki kalsiyum seviyesinin ayarlanmasında baş rolü oynar. PTH reseptörleri aracılığı ile vücutta etkisini gösterir. PTH reseptörleri sadece kemik yapımından sorumlu hücreler osteoblastlar üzerinde bulunmasına rağmen, kemik yıkımından sorumlu hücrelerin osteoklast sayı ve aktivitesini de arttırır. Osteoklastlar kemik rezorbsiyonunda yer alan başlıca hücrelerdir. Kemik yıkılırken kalsiyum açığa çıkar. PTH, ayrıca böbreklere etki ederek kalsiyumun tubulüsden emilimini arttırır ve 1,25 (OH)₂ kolekalsiferol (aktif D vitamini) yapımını uyarır. D vitamini bağırsaklarda kalsiyum bağlayıcı protein yapımını uyararak bağırsaklardan kalsiyum emilimini arttırır. Bu hormonun fazla salgılanması (paratiroid adenomu veya paratiroid karsinomu sonucu) hiperkalsemi görülür. Ayrıca, habis hastalıklara bağlı hümoral hiperkalsemi vakalarında kemik metastazları mevcut değildir ve hiperkalsemiden tümörün yaptığı "PTH related peptide" (PTHrP) sorumlu tutulmaktadır. 141 veya daha fazla aminoasit zinciri bulunan bu peptid de aynı PTH gibi ilk 34 aminoasit mineral metabolizması üzerinde etkilidir. Lokal osteolitik hiperkalsemi malign hücrelerin iskelet sistemini doğrudan istila etmesi sonucu olmaktadır. Bu hücreler kemiği rezorbe eden sitokinler veya hümoral etmenler salgılamaktadır.

Hiperkalseminin klinik bulguları kan kalsiyumunun düzeyi ile ilişkilidir. Genelde 12 mg/dL seviyesine kadar herhangi bir bulgu görülmeyebilmekle birlikte bu değerin üzerine çıktığı durumlarda hayati tehlike oluşur. Kalsiyum 12–14 mg/dL düzeylerinde ise hiperkalsemi ile ilgili direkt yakınmalar ortaya çıkar. Birlikte neden hastalığa ait bulgular da vardır. Kan kalsiyum düzeyi 14 mg/dL in üstünde ise hiperkalsemin tüm bulguları görülür. Tablo dalgınlık veya bilinç kaybına kadar gidebilir.

Gastro-intestinal sistem: Bulantı, kusma, kabızlık, karın ağrısı ve distansiyon görülebilir. Tablo ileusa kadar gidebilir. Bazı hastalarda gastro-intestinal kanama veya akut pankreatit görülebilir.

1. Lokomotor sistem: Kemik ağrıları, artralji, artrit ve fraktürler olabilir. Daha çok hiperparatiroidiye bağlı hiperkalsemilerde görülmektedir.
2. Kardiyovasküler sistem: Kan basıncı yükselir. Ağır hiperkalsemide ise dehidratasyona bağlı olarak şok görülebilir.
3. Üriner sistem bulguları: Hiperparatiroidili hastalarda taş öyküsü bulunabilir. Hiperkalsemi; hiperkalsiüri, poliüri ve polidipsiye neden olabilir. Bunun sonucunda dehidratasyon ve azotemi gelişebilir. Akut veya kronik böbrek yetmezliği görülebilir.
4. Nörolojik bulgular: Kemik vater refleksleri zayıflar ve kas tonusu azalır. Yaşlı kişilerde nörolojik bulgular daha sık görülmektedir. Kişilik değişmesi, konfüzyon, hallüsinasyon, stupor ve en sonunda koma gelişebilir.
5. Altta yatan hastalığa ait bulgular: Karsinomlu hastalarda iştahsızlık, zayıflama, halsizlik, kabızlık ve mental değişmeler bulunabilir. Tutulan organla ilgili belirgin bulgular görülebilir.

Kalp ritminde bozukluklar, ciddi yukselmelerde (150/s) veya üstü ise kalbin ani durması ile ölüm görülür.

Sağaltım

Vücuttan fazla kalsiyumun atılması hedeflenir. İlk tedavi seçeneği hastalara sıvı verilmesidir. 12 mg/dL düzeylerine kadar uygun hidrasyon tedavinin temel basamağıdır. Seçilmiş sıvı izotonik sodyum klorür (% 0.9 NaCl solüsyonu) solüsyonlarıdır.

İdrar söktürücü diüretik ilaç grubu ise bir başka tedavi seçeneğidir. Vücuttan tuz atılımınıNatriürezi artırmak ve hastanın yüklenmesini engellemek için sıvı tedavisine diüretik ilave edilebilir. Diüretiklerin rutin kullanılması önerilmez. Ayrıca kemikten kalsiyumun açığa çıkmasının önlenmesi için mitramisin, kalsitonin ve bifosfanatlar kullanılabilir.

Ayrıca bakınız

• Hipokalsemi
• Kalsitonin