Hoybun
Hoybun Xoybûn, خۆیبوون | |
|---|---|
 | |
| Genel başkan | Celadet Ali Bedirhan |
| Kuruluş tarihi | 5 Ekim 1927, Lübnan |
| Kapanış tarihi | 1946 |
| İdeoloji | Kürt milliyetçiliği |
| Parti bayrağı | |
.png) | |
Hoybun (Kürtçe: Xoybûn خۆیبوون; "kendilik") 5 Ekim 1927'de Lübnan'da kurulan Kürt milliyetçi siyasi parti.[1]
Hoybun, 5 Ekim 1927'de Lübnan'ın Bihamdun kentinde Kürdistan Teali Cemiyeti, Kürt Millet Fırkası, Comite de Independence Kurde başta olmak üzere Kürt milliyetçi örgütler, Irak, İran ve Suriye'ye sığınmış Kürt aydınları ve Taşnak kökenli Ermeniler tarafından gizlice düzenlenen, 45 gün süren bir kongrede meydana gelmiştir.
Hoybun üyeleri Bağımsız Kürdistan'ın yaratılması adına, bütün Kürtlerin birleştirilmesi için mücadele yürütülmesine ant içmişlerdir. Kürt silahlı birliğini kurup tek bir komutanlığın emrinde hareket edeceği kararlaştırılmıştır.
Hoybun'un silahlı ve siyasi kanat olmak üzere iki ayrı kanadı vardı. Silahlı kanadın başında Osmanlı subayı İhsan Nuri Paşa bulunuyordu. Siyasi kanat Şam'da yerleşik ve birkaç batı ülkesinde çoğunlukla Bedirxan ailesi üyeleri tarafından temsil ediliyordu.[2]
Suriye, Lübnan, Avrupa ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletlerinde kolları oluşturulmuş ve Hoybun merkez komitesi "Kürdistan Millî Hükûmeti" ilan etmiştir.
Ağrı İsyanı ve Ağrı Cumhuriyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Hoybun, Celadet Ali Bedirhan, Kâmuran Ali Bedirhan, Nuri Dersimi, Ekrem Cemilpaşa, Memduh Selim, Haco Ağa[3] gibi isimler tarafından yürütülmüş ve Ağrı isyanları meydana geldiğinde örgütün kararıyla İhsan Nuri Paşa 20 yoldaşı ile Erzurum'a gönderilmiştir. Agirî adında bir gazete çıkarmışlardır. Ağrı ayaklanmaları sürerken Ağrı Cumhuriyeti, 8 Ekim 1927'de bağımsızlığını ilan etti.
Hoybun merkez komitesi, Celali aşiretinin reislerinden İbrahim Heski'yi Kürdistan'ın Ağrı Vilayeti valiliğine, İhsan Nuri Paşa'yı da Kürt Kuvvetleri genel komutanlığına atadı. Hoybun, Büyük devletlere ve Milletler Cemiyeti'ne de başvurmuş, ancak Türkiye'nin baskısıyla İngiliz İmparatorluğu ve Fransa, Hoybun'a karışanların faaliyetlerini kısıtlamıştır.[4] Ağrı isyanı daha sonra 1931'de Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından bastırılmıştır.
 | Kürdistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ McDowall, David (1996). Kürtlerin Modern Tarihi . Bloomsbury Akademik. P. 172. ISBN 9781860641855.
- ^ Bozarslan, Hamit (2008-04-17). Faroqhi, Suraiya; Kasaba, Reşat; Kunt, I. Metin; Fleet, Kate (eds.). The Cambridge History of Turkey. Cambridge University Press. p. 340. ISBN 978-0-521-62096-3.
- ^ Gorgas, Jordi Tejel(2007),.
- ^ Allsopp, Harriet (2014). The Kurds of Syria: Political Parties and Identity in the Middle East. London: I.B. Tauris. p. 55. ISBN 9781780765631.