I. Abbas'ın Bahreyn'i fethi
Şah I. Abbas'ın Bahreyn'i Fethi - Bahreyn'in Safevi hükümdarı I. Abbas tarafından ele geçirmesi. Savaş 1602'de gerçekleşti.
Savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]
Portekizliler XVI. yüzyıl boyunca İran Körfezi'nde üsler kurmuşlardı.[1] Bu nedenle, 1507'den itibaren Safevi İmparatorluğu ile Portekiz arasındaki ilişkiler gerilimliydi. Şah I. Abbas'ın dış politikadaki ana hedeflerinden biri de Portekiz'i İran Körfezi'nden çıkarmaktı. Bu yönde atılan ilk adımlardan biri Bahreyn'in ele geçirilmesiydi. Bahreyn, Basra Körfezi'nin batı kıyılarında bulunan bir ada grubudur. Bu adaların en büyüğüne Bahreyn adı verilir.[2] Özbeklerle savaş arka planında Şah Abbas'ın hedeflerinden biri de şimdiye kadar Safevi İmparatorluğu'nun çok az faaliyet gösterdiği İran Körfezi bölgesiydi. Bunun düzeltilmesine kararlı olan Abbas, 1601'de bölgedeki bir vassal devlet olan Lar'ı ilhak etti ve bölgenin son hükümdarı İbrahim Han, Fars hükümdarı Allahverdi Han'ın ordusunda Özbeklere karşı yapılan Bağdat seferine katıldı ve sefer sırasında hayatını kaybetti. Lar'ın fethi, Safevi hükûmetinin Hürmüz Körfezi'nden imparatorluğun iç bölgelerine kadar olan ana karayolu ticaret yolunu kontrol etmesini sağladı.[3]
1602 yılında Bahreyn hükümdarı Rüküneddin Mesud, Portekizlilerin himayesinde olan Hürmüz hükümdarı Firuzşah'ın korkusundan, Safevi İmparatorluğu'nun Fars vilayetinin hükümdarı olan Allahverdi Han'dan yardım istedi. Ada Hürmüz Krallığı'na bağlı olmasına rağmen, kral Portekiz'in kuklası gibi yönetimdeydi. Allahverdi Han, teklif geldikten sonra Abbas'a haber vermeden, kendi inisiyatifiyle hareket ederek Bahreyn'i ele geçirmişti, ancak o, Abbas'ın buna razı olacağını doğru bir şekilde tahmin etmişti. Ancak bu işgal, Şah I. Abbas'ın Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Portekiz ile İspanya'dan oluşan bir ittifak kurmaya çalıştığı zamana denk gelmesi nedeniyle şaşkınlığa yol açmıştı. Şah I. Abbas bu bölgeyi kendi yasal toprakları olarak görüyordu ve bu bölgeden gelen büyük ticaret vergilerinin Portekizlilere gitmesine öfkeliydi. Bu öfke, Portekizlilerin Safevi tüccarlarına kötü davranmaları haberlerinin gelmesinden sonra daha da arttı. Hürmüz'den ve komşu kara sahasında bulunan Cembrun'dan gelen ticaret yolundan büyük gelirler elde etmeye başlayan Abbas, Portekizlilere olan baskısını daha da artırdı.[3]
Bunun üzerine Portekizliler ve Hürmüz valisinin güçleri Bahreyn'e deniz saldırısı başlattı.[4] Safevi İmparatorluğu, Gembru'yu kuşatarak ve kervan yollarını kapatarak karşılık verdi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bomati və Nahavandi 1998, s. 159.
- ^ İnalcık 2000, s. 398.
- ^ a b Blow 2009, s. 69.
- ^ Pazuki 1317, s. 322-323.
Kaynak
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yves Bomati; Houchang Nahavandi (1998). Shah Abbas, empereur de Perse 1587–1629 [Shah Abbas, Emperor of Persia, 1587-1629] (fransızca). Paris, France: Perrin. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2023.
- David Blow (2009). Shah Abbas: The Ruthless King Who Became an Iranian Legend. I.B. Tauris. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2023.