İşhara
| İşhara | |
|---|---|
Yemin tanrıçası | |
| Kişisel bilgileri | |
| Çocukları | Sebitti |
| Ebeveynleri |
|
Ishara (išḫara) modern Suriye'nin kuzey bölgelerinde bulunan belirsiz bir tanrıçadır.[1] İlk olarak Ebla'da göründüğü ve buradan da Hurri panteonuna dahil edildiği söylenir.
Hurri ve Sami geleneklerinde Išḫara, genellikle Ishtar ile özdeşleştirilen bir aşk tanrıçasıdır. Onun büyük öneme sahip olduğunu Ebla dışında Nippur, Sippar, Kiş, Harbidum, Larsa'dan ve Urum şehirlerinde de tapınakları vardır.
İshara , aynı zamanda yemin tanrıçası olarak kişileştirilen "antlaşma, bağlayıcı vaat" anlamına gelen Hititçe bir kelimedir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Ishara'nın etimolojisi bilinmemektedir.[2] Tanrıça, Ebla'nın baş tanrıçalarından biri olarak ortaya çıkar ve adı Akad dönemi boyunca Mezopotamya'daki teoforik isimlerde bir unsur olarak görünür.
Adın varyantı sadace Ašḫara olarak görünmektedir.
İshara ve İştar
[değiştir | kaynağı değiştir]İshara'nın İştar ve Ashtart ile kısmi bir özdeşliği olduğu söylenir.[3][4]
Menşei
[değiştir | kaynağı değiştir]İshara, daha sonra Hurri panteonuna dahil edilen Hurri öncesi ve belki de Semitik öncesi bir tanrıdır.[5][6][7] Hurriler onun ana tapınağını Kizzuwatna'da yaptırmıştır.[8]
İbadet
[değiştir | kaynağı değiştir]Ishara önce Ebla'dan Sargon öncesi metinlerde ve daha sonra Eski Akadca büyülerde (Biggs) bir aşk tanrıçası olarak görünür. Ur döneminde Drehem'de bir tapınağı vardı ve Eski Babil döneminden itibaren Sippar, Larsa ve Harbidum'da kutsal alanları vardı. Mari'de çok popüler olmuş gibi görünüyor, çünkü bölgedeki birçok kadına onun adı verilmişti. Başlıca sıfatı, İştar'a da uygulanan aşk leydisi (belet rame) idi. Gılgamış Destanı'nda (Tablet II) şöyle der: 'İshara için yatak yapıldı'. Atra-hasis'te ise görevi için şöyle denir: ''balayında çifti kutsaması için çağrılır."[9] Astrolojik eşleşmesi Akrep takımyıldızıdır ve birkaç metinde Sebitti'nin annesi olarak adlandırılır.[10]
Hurri panteonu
[değiştir | kaynağı değiştir]İshara, Suriye'de M.Ö. üçüncü binyıldan beri iyi biliniyordu. Hurri halkının büyük bir tanrıçası oldu. Alakh'ta Teshub ve Simegi ile tapınım gördü, ayrıca Ugarit, Emar ve Chagar Bazar'da da ona tapıldı. İştar'ın maiyetine ait olduğu düşünülürken, hastaları iyileştirmek için çağrıldı.[9]
Hurriler onu genellikle yeraltı tanrıçası Allani ile ilişkilendirdiler; bir yeraltı tanrıçası olarak İshara da hastalıklarla bir ilişki kazandı.[11][12]
Hitit tanrıçası
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir tanrıça olarak İshara, yemini bozanlara ağır bedensel cezalar verebilirdi. Bu bağlamda, hastalık durumunda acıması için çağrılan bir "tıp tanrıçası" olarak görülmeye başlandı. Hatta bir fiil vardı, isharis- "Ishara'nın hastalığından etkilenmek".
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Recent Developments in Hittite Archaeology and History. 2002. s. 29. ISBN 9781575060538. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology. 2002. s. 94. ISBN 9781134641024. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ M. Smith, ‘Athtart in Late Bronze Age Syrian Texts 8 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [in:] D. T. Sugimoto (ed), Transformation of a Goddess. Ishtar – Astarte – Aphrodite, 2014, p. 74-75
- ^ L. E. Monti, A Systematic Approach to the Hurrian Pantheon: the Onomastic Evidence 22 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (dissertation), 2017, p. 204; 356-357; 359; 419; 464
- ^ Recent Developments in Hittite Archaeology and History. 2002. s. 31. ISBN 9781575060538. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ Languages and Cultures in Contact: At the Crossroads of Civilizations in the Syro-Mesopotamian Realm ; Proceedings of the 42th [sic] RAI. 1999. s. 155. ISBN 9789042907195. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ Time at Emar: The Cultic Calendar and the Rituals from the Diviner's Archive. 2000. s. 208. ISBN 9781575060446.
- ^ A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology. 2002. s. 95. ISBN 9781134641024. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ a b "Ishara/Eshara". Gwendolyn Leick. A Dictionary of Ancient Eastern Mythology 9 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. London. Routledge. 1991, pp. 94-95
- ^ F. Wiggermann, Siebengötter A (Sebettu) 8 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [in:] Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie vol. 12, p. 462-463
- ^ P. Taracha, Religions of Second Millennium Anatolia, 2009, p. 124; 128
- ^ L. Murat, Goddess Išhara 22 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 45, 2009, p. 170
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Volkert Haas, Handbuch der Orientalistik (1994), 978-90-04-09799-5, s. 393ff.
