Jacob van Ruisdael

Jacob van Ruisdael
Wijk bij Duurstede’deki Değirmen (yaklaşık 1670)
Genel bilgiler
Doğum adı	Jacob Isaackszoon van Ruisdael
Doğum	1628 veya 1629 Haarlem, Hollanda Cumhuriyeti
Ölüm	10 Mart 1682 Amsterdam, Hollanda Cumhuriyeti
Katıldığı akımlar	barok resim
İmzası

Jacob van Ruisdael (Haarlem, 1628 veya 1629 – Amsterdam, muhtemelen Haarlem; 14 Mart 1682’de burada defnedildi), Hollandalı ressam, çizer ve oymabaskı sanatçısıdır. Peyzajları ve deniz manzaralarıyla tanınır. Hollanda Altın Çağı’nın yetiştirdiği en önemli ressamlardan biri olarak kabul edilir.

Biyografi

Jacob van Ruisdael’in yaşamı hakkında çok az doğrudan bilgi bulunduğundan, sanatçının hayatı üzerine pek çok spekülasyon yapılmıştır. Doğum tarihi ve ölüm yeri bile kesin olarak belirlenememiştir. Ruisdael’e ait olduğu kesinleşmiş bir portre, otoportre ya da mektup günümüze ulaşmamıştır. Eserleri hakkında oldukça net bir tablo bulunmasına rağmen, yaşamına dair bilgiler sınırlıdır.

9 Haziran 1661 tarihli bir belgede Ruisdael’in 32 yaşında olduğu belirtilmiştir; bu da onun 1628 veya 1629 yılında doğduğunu göstermektedir. Babası, aynı zamanda çerçeve ustası olan ve az da olsa resimle uğraşan Isaack van Ruysdael’di. Annesinin, Isaack’ın 12 Kasım 1628’de evlendiği ikinci eşi Maycken Cornelis olduğu düşünülmektedir. Isaack 1642’de üçüncü kez evlenmiş ve bir yıl sonra Maria adında bir kız çocuğu dünyaya gelmiştir. Jacob, ünlü peyzaj ressamı Salomon van Ruysdael’in yeğenidir ve Haarlem’deki sanat çevresinde yetişmiştir.

Ruisdael ailesi, kökenlerinin Gooiland bölgesine dayanması nedeniyle “de Goyer” olarak da bilinirdi. Ailenin büyükbabası Jacob Jansz de Goyer (yaklaşık 1560–1616), Blaricum’daki Slot Ruysdael’de yaşadıktan sonra Naarden’e taşınmış ve orada mobilyacılık yapmıştır. Isaack ve kardeşlerinden bazıları, aile soyunu vurgulamak amacıyla “Van Ruysdael” adını kullanmaya başlamıştır. Yalnızca Jacob, soyadını “Ruisdael” biçiminde yazmıştır.

Ruisdael 1648’de Haarlem’deki Aziz Lukas Loncası’na katıldı. Lonca kurallarına göre, bir sanatçı önce üç yıl çırak, ardından en az bir yıl “özgür misafir” statüsünde çalışmalıydı. Sadece özgür misafirlerin eserlerine imza atmasına izin verilirdi. Ruisdael’in 1646’dan itibaren eserlerini imzaladığı göz önüne alındığında, 1643–1646 yılları arasında çırak, 1646–1648 arasında ise özgür misafir olarak çalıştığı düşünülmektedir. Genç yaşta sergilediği yetenek sayesinde, loncaya kabul edilmesi için gerekli olan asgari yaşa ulaşır ulaşmaz üyeliğe kabul edildiği tahmin edilmektedir.

1646 yılı civarında Ruisdael’in seyahat etmeye başladığına dair anlatılar vardır. Bu dönemde babasıyla birlikte Egmond aan Zee’de çalıştığı, 1647’de Naarden ve Rhenen’e, 1650’de ise Bentheim’e gittiği düşünülmektedir. Burada yakın dostu Nicolaes Berchem ile birlikte Kasteel Bentheim’i konu alan birçok tablo yapmıştır. Kısa bir süre Alkmaar’daki akrabalarını da ziyaret ettiği sanılmaktadır.

Yaklaşık 1656’da Ruisdael Amsterdam’a taşındı ve 1659’da şehir vatandaşlığı aldı. Burada Kalverstraat ve Rokin civarında yaşadı. 1657’de Reform Kilisesi’ne katılmak için vaftiz edilme isteğini bildirdi ve kısa süre sonra Ankeveen’de vaftiz edildi. Muhtemelen daha önce, babası ve amcaları gibi Mennonitler topluluğuna mensuptu.

Ruisdael’in yalnızca bir öğrencisinin olduğu bilinmektedir. Bu kişi, daha sonra önemli bir ressam olacak olan Meindert Hobbema’dır. Ruisdael, yetim kalan Hobbema’yı yanına almış ve 1660–1661 civarında onunla birlikte Almanya sınırına seyahat etmiştir. Bu yolculuk, Hobbema’nın sanat anlayışını büyük ölçüde etkilemiştir.

Amsterdam’da saygın bir konuma sahip olan Ruisdael, Govert Flinck’in 1660’taki ölümünün ardından Cornelis ve Andries de Graeff kardeşlerin siparişiyle Jan Lievens, Jordaens, Jurriaen Ovens ve Rembrandt ile birlikte yeni belediye sarayının (bugünkü Dam Sarayı) süslemeleri için eserler üretmiştir.

Bazı belgelerde “Jacobus Ruijsdael” adında bir kişinin Caen Üniversitesi’nden tıp diploması aldığı belirtilmiştir, ancak bu ismin üzeri karalanmıştır. Sanat tarihçisi Seymour Slive’a göre, Ruisdael’in ilerleyen yaşında Fransa’da tıp eğitimi aldığı iddiası gerçekçi değildir; çünkü o dönemde sanat üretimini kesintisiz sürdürmüştür.

Ruisdael hiçbir zaman büyük bir servet sahibi olmamış, ancak babasından daha iyi bir maddi durumda yaşamıştır. 1674 yılında kendisine “200. penning” adlı bir vergi kesilmiş, bu da yaklaşık 2000 guldenlik bir mal varlığına sahip olduğunu göstermektedir.

Ruisdael hayatı boyunca hiç evlenmemiştir. 14 Mart 1682’de Haarlem’deki Aziz Bavon Kilisesi’nin güney kanadına (mezar no. 177) defnedilmiştir. Muhtemelen yaşamının son döneminde yeniden Haarlem’e dönmüştür. Ölümünden sonra yakınlarının Amsterdam’da “şehir dışı defin” vergisi ödememiş olması, sanatçının o dönemde Haarlem’de ikamet ettiğini göstermektedir.

Ruisdael’in ölümünden sonra ünü bir süre unutulmuş, ancak yaklaşık bir yüzyıl sonra Joshua Reynolds ve John Constable gibi yabancı ressamların eserlerine duyduğu hayranlık sayesinde yeniden tanınmıştır. Sanatçıya 2006 yılında Londra’da kapsamlı bir retrospektif sergi adanmıştır.

Eserleri

Jacob van Ruisdael’in erken dönem eserlerinin çoğu Haarlem ve çevresinde yapılmıştır. Bu dönemdeki tabloları, babası ve amcasının yanı sıra Cornelis Vroom’un etkilerini de açık biçimde yansıtır. Sanatçının yaptığı seyahatler sırasında karşılaştığı engebeli ve vahşi doğa manzaraları, onun tarzını kalıcı biçimde etkilemiştir. Bu etkinin sonucunda, fırtınalı gökyüzü altında şelalelerin, iğne yapraklı ormanların ve tepelerin yer aldığı dramatik manzaraları sıkça resmetmiştir. Ayrıca, harabeler, su değirmenleri ve yaşlı meşelerin merkezi bir kompozisyon öğesi olarak yer aldığı orman sahneleri de eserlerinin önemli bir bölümünü oluşturur.

Bu dönemde Allart van Everdingen’in çalışmaları da Ruisdael üzerinde etkili olmuştur. Van Everdingen, İsveç’e yaptığı bir seyahat sonrasında İskandinavya’daki şelale manzaralarını Hollanda’ya tanıtmış ve bu tema Ruisdael tarafından da benimsenmiştir.

Amsterdam’a yerleştikten sonra Ruisdael, kuşbakışı şehir manzaraları ve kış sahneleri de resmetmiştir. Eserlerindeki insan figürleri genellikle öğrencileri tarafından eklenmiştir ve oldukça sınırlıdır.

Ruisdael’in tabloları doğrudan doğa gözlemlerinin birebir yansımaları değildir. Onun manzaraları gerçeğe kıyasla daha şiirsel, etkileyici ve dramatiktir; titizlikle kurgulanmış kompozisyonlardır. Eserlerinin “uyt den gheest” (zihinden) yapıldığı kabul edilir. Bunun iki nedeni vardır: 17. yüzyılda sanatçılar henüz doğrudan doğada çalışabilecek teknik olanaklara sahip değildi (örneğin tüp boyalar henüz icat edilmemişti) ve ayrıca amaç doğayı topografik doğrulukla aktarmak değil, onun özünü yansıtmaktı. Bu yaklaşım yalnızca Ruisdael’e değil, döneminin diğer Hollandalı ressamlarına da özgüdür.

De molen bij Wijk bij Duurstede, yaklaşık 1670, Rijksmuseum, Amsterdam

Yaklaşık 1670 civarında Ruisdael, ön planda açık hava çamaşırhaneleri (blekerijen) ve arka planda Aziz Bavon Kilisesi bulunan bir Haarlem manzarası resmetti. Bu kompozisyon kısa sürede popülerlik kazandı ve sanatçı bu sahnenin yaklaşık on beş farklı versiyonunu yaptı. Eser o kadar beğenildi ki, başka ressamlar da benzer manzaralar üretmeye başladı. Bu tür sahneler “Haarlempje” adıyla anılmaya başladı.

Ruisdael’in en tanınmış eserleri arasında De molen bij Wijk bij Duurstede (yaklaşık 1670) ve De Joodse begraafplaats (1655–1660) yer alır. İkincisi, Ruisdael’in diğer tüm yapıtları gibi dikkatle kurgulanmış olup, gerçeğin birebir yansıması değildir. Yalnızca Ouderkerk aan de Amstel’deki Portekiz Yahudi Mezarlığı’na ait mezar taşları gerçeğe uygundur. Beyaz mermer mezar, doktor Eliahu Montalto’ya aittir. Eserdeki mezarlar ve gökkuşağı, yaşamın geçiciliğini simgeler. Arka planda yer alan Egmond Manastırı harabesi, sanatçının tablolarında sıkça kullandığı bir unsurdur. Gökkuşağı aynı zamanda Tanrı’nın bağışlama ve kurtuluş vaadini temsil eder.

Goethe, Ruisdael’in eserlerinde Romantizmin öncül unsurlarını görmüştür. Ancak 17. yüzyılda manzara resminin işlevi farklıydı: o dönemde manzara, melankoliyi yatıştıran bir tür “ilahî huzur”un ifadesi olarak görülüyordu. Dolayısıyla Ruisdael’in eserlerindeki ruhani boyut, Romantik dönemdeki melankoli veya “Weltschmerz” (dünya acısı) anlayışından farklıdır. 17. yüzyılın manzara anlayışı, 19. yüzyıl romantik yaklaşımından tamamen bağımsızdır.

Seçilmiş Eserleri

Jacob van Ruisdael’in tablolarının listesi

Tarih	Eser adı	Bulunduğu yer	Görsel
1647	Peyzaj	Puškin Müzesi, Moskova
yaklaşık 1647	Haarlem Kumulları Manzarası	Louvre Müzesi, Paris
yaklaşık 1650	Yahudi Mezarlığı	Detroit Institute of Arts
1653	Bentheim Kalesi Manzarası	National Gallery of Ireland, Dublin
yaklaşık 1653	Su Değirmeni ve Kamış Biçen İki Adam	Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
yaklaşık 1655	Orman Manzarası	National Gallery of Art, Washington
yaklaşık 1670	Amsterdam’da Damrak Manzarası	Museum Boijmans Van Beuningen
yaklaşık 1670	Wijk bij Duurstede’deki Değirmen	Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
yaklaşık 1670	Kuzeybatıdaki Kumullardan Haarlem Manzarası	Gemäldegalerie
yaklaşık 1670–1675	Açık Alanlarda Çamaşır Kurutulan Haarlem Manzarası	Kunsthaus Zürich
1681–1682	Amsteldijk’ten Amsterdam Manzarası	Amsterdam Müzesi, Amsterdam

Dış bağlantılar

• Rijksmuseum Amsterdam – Müzede Wijk bij Duurstede’deki Değirmen dâhil olmak üzere sanatçının altı eseri bulunmaktadır. https://www.rijksmuseum.nl/aria/aria_artists/00016937?lang=nl&context_space=&context_id=

• Jacob van Ruisdael – Artcyclopedia sayfası http://www.artcyclopedia.com/artists/ruisdael_jacob_van.html

• Vereniging Rembrandt – Jacob van Ruisdael’in dört yüksek çözünürlüklü eseri http://www.verenigingrembrandt.nl/collectie/kunstenaar/jacob-isaacksz.-van-ruisdael