Jan van der Heyden
 Jan van der Heyden’in portresi (1661) | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Doğum | 5 Mart 1637 Gorinchem, Hollanda Cumhuriyeti |
| Ölüm | 28 Mart 1712 Amsterdam, Hollanda Cumhuriyeti |
| Uyruk | Hollandalı |
| kariyeri | |
Jan van der Heyden (5 Mart 1637, Gorinchem – 28 Mart 1712, Amsterdam), Hollanda Altın Çağı döneminde yaşamış ressam, çizer, oymabaskıcı ve mucittir. Çok sayıda şehir manzarası tablosu ile tanınmış, ayrıca geliştirdiği yangın pompası ve sokak lambası tasarımlarıyla da ün kazanmıştır.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Jan van der Heyden 9 yaşında ailesiyle birlikte Amsterdam’a taşındı. Babası burada tahıl ticaretiyle uğraşıyordu.[2] 1656’da Amsterdam’da vaftiz edildi. 28 Mayıs 1661 tarihinde Utrechtli Sara ter Hiel ile evlendi ve o sırada kendini “ressam” olarak tanıtıyordu.[3] Aynı yıl yaptığı ilk bilinen eseri, eşiyle birlikte kullandığı arma tasarımıdır (bugün Amsterdam Müzesi’ndedir).
Van der Heyden özellikle şehir manzaralarıyla tanındı. Çoğu zaman farklı şehir bölümlerini birleştirerek kurgusal kompozisyonlar oluşturdu.[4] Perspektif bilgisindeki ustalık ve ayrıntı zenginliği onun en ayırt edici özelliklerindendi. Figürler genellikle çağdaş ressamlar Adriaen van de Velde, Eglon van der Neer veya Johannes Lingelbach tarafından resmedilmiştir.[5]
1660’larda Almanya’ya yaptığı seyahatlerde Köln, Düsseldorf, Bonn, Kleve ve Aachen gibi şehirleri ziyaret etti ve bu şehirlerin manzaralarını çizdi.[6]
1670’te Amsterdam sokak aydınlatmasının başına getirildi.[7] 28 Mart 1712’de Amsterdam’daki Koestraat’taki evinde yaşamını yitirdi. Eşi kısa bir süre sonra aynı yıl içinde öldü.[8]
Sokak lambası
[değiştir | kaynağı değiştir]Van der Heyden, 1669’da Amsterdam için yeni bir sokak aydınlatması sistemi tasarladı. Bu sistem kısa sürede diğer şehirlerde de benimsendi.[9] 1679’da ’t Licht der Lamp Lantaarens ontsteken adlı kitabını yayımladı ve burada icadının ayrıntılarını paylaştı.[10] Tasarladığı bakırdan yapılmış, camlı lambalar uzun süre kullanıldı. Günümüzde Amsterdam’da (örneğin Magere Brug ve Amstelveld çevresinde) ve Potsdam’daki Hollanda Mahallesi'nde bu lambaların replikaları görülebilir.[11]
Yangın pompası
[değiştir | kaynağı değiştir]_-_Van_der_Heijden,_ca._1680.jpg)
Van der Heyden 1672’de geliştirdiği yeni tür bir yangın pompası ile büyük ün kazandı. 1677’de kardeşi Nicolaes van der Heyden ile birlikte bu buluşunu anlatan Bericht wegens de nieuw geïnventeerde en geoctroyeerde slang-brandspuiten adlı kitabı yayımladı.[12] 1690’da oğlu Jan ile birlikte resimli, genişletilmiş bir baskısını hazırladı.[13] Amsterdam belediyesi buluşu beğenerek şehirdeki tüm bölgelerde bu pompaları kullanmaya başladı. Van der Heyden ayrıca Amsterdam itfaiyesinin ilk 'genel yangın amiri' olarak görev yaptı.[14]
Diğer çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Van der Heyden çok yönlü bir mucitti. buhar motoru benzeri su pompalama sistemleri, rüzgar değirmeni parçaları ve deniz feneri teknolojileri üzerine çalıştı. Vuurtoreneiland’da 1702’de kurulan fener sisteminde kendi tasarladığı lambalar kullanılmıştır.[15]
Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]Van der Heyden, Gerrit Berckheyde, Meindert Hobbema ve Jacob van Ruisdael gibi çağdaşlarıyla birlikte Hollanda şehir manzarası resminin öncülerinden biri olarak kabul edilir.[16] Amsterdam’daki De Pijp semtinde ve diğer birçok Hollanda kentinde onun adını taşıyan sokaklar bulunmaktadır.[17] 1912’de Amsterdam’daki Koestraat 5 numaralı binanın cephesine büstü yerleştirilmiştir.[18]
2012 Anma yılı
[değiştir | kaynağı değiştir]2012 yılı, ölümünün 300. yıldönümü vesilesiyle Hollanda’da 'Jan van der Heyden Yılı' ilan edildi. Amsterdam ve Gorinchem şehirlerinde çeşitli sergiler ve etkinlikler düzenlendi.[19]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Peter C. Sutton, Jan van der Heyden (1637–1712), 2006.
- ^ Joh. C. Breen, Jan van der Heyden, Jaarboek Amstelodamum, 1913, s. 29–63.
- ^ Helga Wagner, Jan van der Heyden, 1971.
- ^ Lyckle de Vries, Jan van der Heyden, 1984.
- ^ Wagner, 1971.
- ^ Lyckle de Vries, Jan van der Heyden, 1984.
- ^ Breen, 1913.
- ^ I.H. van Eeghen, Maandblad Amstelodamum, 1973.
- ^ Breen, 1913.
- ^ Lettie Stibbe-Multhauf, Van der Heyden - Fire Engines with Water Hoses and the Method of Fighting Fires Now Used in Amsterdam, 1996.
- ^ Driessen, J., Tsaar Peter de Grote en zijn Amsterdamse vrienden, 1996.
- ^ Breen, 1913.
- ^ Stibbe-Multhauf, 1996.
- ^ De Vries, 1984.
- ^ Wagner, 1971.
- ^ Sutton, 2006.
- ^ Breen, 1913.
- ^ I.H. van Eeghen, 1973.
- ^ Driessen, 1996.