Jediizm
.jpg)
Cedayizm veya Jediizm, köken bağlamında[1] Yıldız Savaşları yapımındaki Ceday karakterlerinin betimine dayalı bir felsefedir.[2] Gerçek dünyadaki ceday hareketinin kurucusu veya merkezi yapısı yoktur.[3] 2001 yılında kimi katılımcıların ulusal nüfus sayımında kendi inançlarını Ceday diye belirtmesiyle kamuoyunun ilgisini çekmiştir.
İnançlar
[değiştir | kaynağı değiştir]İzlemcilerin dinsel bilgisi Yıldız Savaşları yapımından etkilenmesine, kurgusal ceday karakterinin gösterilen ahlak ve tinsel kodlarını[4] benimsemesine karşın onlar yollarının kurgusal karakterlerden farklı; dinlerinin yapımda bulunan efsane ve kurguya odaklanmadığını belirtiyor.[5]
Öğretimde kimi ayrılıklara rastlansa da Ceday Düzeni Tapınağı kurgusal ceday karakterinin sunumuna dayalı 16 öğretiyi izlemler. Yanlıları ayrıca 21 maksimi de izlemliyor.[6] Ceday Düzeni Tapınağı cedayizmin senkretik bir din olduğuna ve Hristiyanlık, Budizm, Taoizm ve Şintoizm gibi çeşitli dinlerden inanırları birleştirip bir araya getirdiğine ilişkin açıklama yapmıştır.[7]
Güç
[değiştir | kaynağı değiştir]Cedaylar her şeyin içinden akan ve evreni bağlayan, Güç adıyla tanımladıkları belirli bir enerjiye inanır.[8] Güç; çi, prana, tao ve kutsal ruh ile eşdeğer sayılabilir.[8] Güç yaşayan bir tinsel varlıktır; yaşayan şeyleri çevreler, onlara işler ve evrende gözlemlenen tüm maddeleri birlikte tutar; yaşayan bütün şeylerin tinidir, varlığı her yerdedir.[9] Duyular ve dağınık zihinler Güç'in duyumsanmasını engellemesine karşın inanırlar ki o hep orada bulunur. Güç'ün istencine güvenilir, rastlantı sonucu hiçbir olayın gerçekleşmediğine inanılır.[9] Güç'ün iki yanı bulunur; aydınlık ve karanlık.[10]
Ceday Kodu
[değiştir | kaynağı değiştir]Ceday kodu, nice çağdaş cedayın temel ortak inanç dizisidir. İzlemcileri sözlerinde tinsel ve uygulanabilir anlamlar bulur.
Kodun tümü şöyledir:[11]
Duygu yoktur, barış vardır.
Cahillik yoktur, bilgi vardır.
Tutku yoktur, huzur vardır.
Kaos yoktur, uyum vardır.
Ölüm yoktur, Güç vardır.
Ceday Sayım Fenomeni
[değiştir | kaynağı değiştir]2001 yılında dünya genelinde e posta kampanyası ile insanların ülkelerinde gerçekleşen sayımda din sınıflandırması içeren soruya Jedi yazmaya özendirmesi sonucunda belirmiş olaydır. Bu tür katılımcıların çoğunluğunun inancı şaka niyetiyle savladıkları varsayılır.
Yasal Durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Birleşik Devletler
[değiştir | kaynağı değiştir]2007 yılında Ceday Düzeni Tapınağı Texas eyaletinde kayıtlandı ve iç Gelir Hizmetleri tarafından 2015'te vergi muafiyeti verildi.[12]
Birleşik Krallık
[değiştir | kaynağı değiştir]Birleşik Krallık Irk ve Din Düşmanlığına Karşı Kanun Tasarısı'nın hazırlanması sırasında, Ceday Şövalyelerinin bu korunmadan hariç tutulmaları gerektiğine dair bir değişiklik önerilmiştir.[13] Cedayizm, Scientoloji Kilisesi gibi, 2010 İngiliz Yasasında ayrımcılığa karşı korunulması gereken kuruluşlar listesinden çıkarılmıştır.[14]
2009 yılında, bir Ceday üyesi, dini inancı gereği örtündüğü başlığı kukuletasını çıkarmadığı için Kuzey Galler'in Bangor kentindeki Tesco Süpermarketinden dışarı çıkarılmıştır.[15] Bir yıl sonra, başka bir Ceday üyesi örtündüğü kukuletasını çıkarmayı reddettiği için Southend, Essex'teki bir iş ve işçi bulma merkezinden atılmış ve daha sonra kurum tarafından özür dilenmiştir.[16]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hume, Lynne; McPhillips, Kathleen (2006). Popular spiritualities: the politics of contemporary enchantment. Ashgate Publishing, Ltd. s. 59. ISBN 978-0-7546-3999-2. 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ "Jedi is not a religion, Charity Commission rules". BBC News (İngilizce). 19 Aralık 2016. 9 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ Nancy K. Grant Ph. D.; Ph. D. Diana J.; Mansell R. N. (30 Ekim 2008). A Guidebook to Religious and Spiritual Practices for People Who Work With People. iUniverse. ss. 249-251. ISBN 978-0-595-50527-2. 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2012.
- ^ Deacy, Christopher; Arweck, Elisabeth (2009). Exploring religion and the sacred in a media age. Ashgate Publishing, Ltd. s. 15. ISBN 978-0-7546-6527-4.
- ^ Matthew Kapell; John Shelton Lawrence (1 Ağustos 2006). Finding the Force of the Star Wars Franchise: Fans, Merchandise, & Critics. Peter Lang. ss. 105-112. ISBN 978-0-8204-6333-9. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2012.
- ^ "Doctrine of the Temple of the Jedi Order". Temple of the Jedi Order. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2013.
- ^ "Jedi Available for Gay Weddings". 15 Mart 2009. 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2011.
- ^ a b "An Introduction to Jedi Religion for Beginners". 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ a b "Jedi believe in the Living Force". 30 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2020.
- ^ "Jedi Doctrine". 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2020.
- ^ Beyer, Catherine. "The Jedi Code A Code of Belief for Jedi". About.com. The New York Times Company. 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2011.
- ^ "IRS Determination Letter" (PDF). 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ "Racial and Religious Hatred Bill". 29 Haziran 2005. 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2010.
- ^ Woolf, Marie (7 Mart 2010). "Don't mock my lentils: vegans to get discrimination rights". The Times. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2011.
- ^ Carter, Helen (18 Eylül 2009). "Jedi religion founder accuses Tesco of discrimination over rules on hoods". The Guardian. 10 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2011.
- ^ Levy, Andrew (17 Mart 2010). "Political correctness strikes back: Jedi believer wins apology after being kicked out of Jobcentre for wearing a hood". The Daily Mail. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2011.