John Thurloe
| John Thurloe | |
|---|---|
| Protektora dönemi Dışişleri Bakanı | |
 | |
| Doğum | 1616 |
| Ölüm | 21 Şubat 1668 (52 yaşında) Londra, İngiltere |
| Defin | Lincoln's Inn |
John Thurloe (1616-21 Şubat 1668), Avukat ve devlet adamı. İngiliz İç Savaşının ardından Oliver Cromwell tarafından ilan edilen Protektora döneminde dışişleri bakanı ve istihbarat şefidir.
İlk yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]Thurloe Essex'de dünyaya gelmiştir. Doğum günü bilinmemekle beraber 12 Haziran günü vaftiz edildiği bilinmektedir. Papaz olan babası Thomas Thurloe sayesinde iyi bir eğitim alır. Lincoln's Inn Barosu bünyesinde avukatlık faaliyetlerine başlar. Görev yaptığı süre boyunca Oliver St. John ile birlikte çalışır.[1] İç savaş döneminde 1645 yılında sonuçsuz kalmış olan Uxbridge Antlaşmasını düzenleyen parlamenter hukuk ekibinde yer alır. İç savaş sırasında faal olmasa da Oliver Cromwell'in iktidara çıkmasıyla beraber talihi değişir.
Protektora dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Protektora döneminde 1652 yılında dışişleri bakanı olarak ilan edilir. 1653 yılında istihbarat birimlerin başına getirilir. Bu görev kapsamında tüm İngiltere'de ve kıta Avrupasında casus ağları kurmaya girişir. Thurloe'nin kurduğu başarılı ekip arasında çok ünlü isimler vardır:
- Lieuwe van Aitzema (1600-1669) Hollandalı tarihçi ve diplomat
- John Wallis (1616-1703) İngiliz matematikçi ve şifre çözücü[2]
- Samuel Morland (1625-1695) İngiliz diplomat ve matematikçi[3]
Thurloe ve ekibi monarşi yanlılarının Sealed Knot adlı gizli örgütünü ortaya çıkartmıştır.[4] 1654 yılında Ely seçim bölgesinden parlamentoya girmiştir. Bu dönemde Cromwell'in kendisini kral ilan etmesi fikrini benimsemiştir. 1655 yılında tüm iletişimden sorumlu olan Postmaster General görevine getirilmiştir. Casusları el konulan mektuplar sayesinde 1657 yılında Edward Sexby tarafından Cromwell'e yönelik planlanan suikastı ortaya çıkartmayı başarmışlardır.[5] Bu dönemde çeşitli devlet görevlerinde daha görev alan Thurloe 1658 yılında Oliver Cromwell ölünce oğlu Richard Cromwell'in iktidarını savunur. 1659 yılında keyfi yönetim gerekçesiyle istihbarat birimlerinin başındaki görevinden azledilir. Buna rağmen eyniden dışişleri bakanı görevine dönen Thurloe II. Charles'ın yeniden tahta geçmesine karşı çıkar.
Restorasyon ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Restorasyon'dan sonra 15 Mayıs 1660 günü vatana ihanetten yargılanır. İstihbarat ve diplomasi alanındaki engin tecrübeleri nedeniyle ceza almaz, yeni hükûmete istendiğinde yardımcı olması koşuluyla 29 Haziran günü afla salıverilir. Herhangi bir görevde bulunmayıp göz önünden çekilse de yeni hükûmetlere yardımcı olduğu bilinmektedir.[6] John Thurloe 21 Şubat 1668 günü Lincoln's Inn'de hayatını kaybeder ve buradaki kiliseye gömülür. El yazmaları ve eserleri Oxford'daki Bodleian Kütüphanesi ve British Museum'dadır. Bir kısmı 1742 yılında Thomas Birch tarafından basılmıştır.
Geleneği
[değiştir | kaynağı değiştir]Kendisi çok sayıda eserde ele alınmıştır. Bunlardan bazıları şöyledir:
- Susanna Gregory tarafından yazılan Thomas Chaloner adlı dedektiflik hikâye dizisinde önemli karakterlerdendir.
- Robert Wilton tarafından yazılan tarihi roman Traitor's Fieldda önemli karakterlerden birisidir.
- BBC tarafından çekilen dizi film By te Sword Divided adlı yapımda aktör David Collings tarafından canlandırılmıştır.[7]
- Victor Hugo tarafından yazılan Cromwell adlı oyunda aynı adlı bir karakter yer almaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sir Oliver St.John (1598-1673) Ünlü hakim ve siyasetçi. Avam Kamarasının ünlü isimlerindendir ve iç savaş sırasında Parlamento destekçisidir. Restorasyon döneminde özeleştiri vermiş, siyasetten ayrılarak inzivaya çekilmiş, sonunda da ülkeden ayrılıştır.
- ^ Matematikteki sonsuz işaretini bulmuştur
- ^ Akademik çevrelerde polymath, hezârfen veya bilge olarak adlandırılmıştır
- ^ Örgüt, lideri John Penruddock (1619-1655) başarısız bir ayaklanma sonucu yakalanıp idam edilince dağılmıştır
- ^ Bu dönemdeki istihabarat örgütüne monarşi yanlılarının da sızmayı başardığı bilinmektedir
- ^ Özellikle Edward Hyde (1609-1674) için çeşitli araştırmalar yapmıştır
- ^ İlgili 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. imdb sayfası (İngilizce) 22 Haziran 2015 tarihinde erişilmiştir
|  | |||||||||
