Kara tahta
Aynı zamanda yazı tahtası olarak da bilinen kara tahta, bu amaçla kullanıldıklarında tebeşir olarak isimlendirilen kalsiyum sülfat ve kalsiyum karbonat çubuklarla üzerlerinde yazı yazılan ve çizim yapılan yeniden kullanılabilir yazım yüzeyleridir. Kara tahtalar ilk olarak siyah ve koyu gri renkli, yumuşak ve ince kayrak levhalarından yapılmıştır. Modern versiyonları gözü daha az yorduğu kabul edildiği için genellikle yeşil renklidir.
Tasarım
[değiştir | kaynağı değiştir]Kara tahta, sadece mat koyu boyayla (genellikle siyah veya koyu yeşil) boyanmış bir tahta parçası olabilir. Kara tahtaların daha modern versiyonları, yazılanların daha uzun süre tahtada durabilmesi ve ek yazma alanı sağlaması için iki paralel makara arasında kaydırılabilir bir yapıya sahiptir. En kaliteli kara tahtalar, siyah, yeşil, mavi veya bazen de diğer renkli porselen emaye çeliğin kaba bir türünden yapılır. Porselen, çok zor aşınır ve bu türdeki porselenden üretilmiş kara tahtalar, yoğun kullanımda bile 10-20 yıl arasında kullanılabilir.
Amfilerde ızgara düzeninde yerleştirilmiş bir dizi kara tahta olabilir. Öğretim görevlisi önce tahtaları yazmak için ulaşılabileceği şekilde hareket ettirir ve daha sonra da yazdığı materyallerin büyük bir kısmının aynı zamanda görüntülenebilmesi için önünü kapatmayacağı şekilde hareket ettirir.
Tebeşirle yazılanlar kolayca nemli bir bezle, süngerle veya genellikle keçe ile kaplı ahşap parçasından oluşan özel bir kara tahta silgisi ile silinebilir. Ancak, ıslak tahtanın bazı türleri üzerinde tebeşirle yazılanların silinmesi zor olabilir. Kara tahta üreticileri genellikle, yeni veya yeniden kaplanmış kara tahtaların, tebeşirin yan yüzeyiyle tamamen kaplanarak ve daha sonra normal şekilde temizlenerek kullanıma hazırlanmasını önerir.
Avantajları ve dezavantajları
[değiştir | kaynağı değiştir]Beyaztahtalarla karşılaştırıldıklarında kara tahtaların bazı avantajları vardır:
- Tebeşir hiçbir özel bakım gerektirmez; beyaztahta kalemlerinin kapakları kapalı olmalıdır yoksa kururlar.
- Tebeşirler, beyaztahta kalemlerinden daha ucuzdurlar.
- Farklı koyulukta ve incelikte çizgiler çizmek beyaztahta kalemlerindense tebeşirlerle daha kolaydır.
- Kesikli çizgiler, tebeşir ve kara tahtanın sürtünmesinden yararlanan bir teknik kullanılarak çok hızlı bir şekilde çizilebilir.
- Beyaztahta kalemlerinin genellikle keskin bir kokusu vardır, tebeşirlerinse sadece hafif bir kokusu vardır.
- Tebeşirle yazmak genellikle beyaztahta kalemlerinkinden daha iyi bir kontrast sunar.
- Tebeşirle yazılanlar kolaylıkla silinebilir, uzun bir süre beyaztahta üzerinde bırakılmış yazıların silinmesiyse bir çözücü kullanımını gerektirebilir.
- Tebeşir, kolayca kıyafetlerden temizlenebilir; beyaztahta kalemleriyse genellikle kumaşta kalıcı leke oluşturur.
Diğer taraftan da tebeşirler, miktarı, kullanılan tebeşirin kalitesine bağlı olarak toz üretir. Bazı insanlar bunu rahatsız edici bulabilirler hatta buna karşı alerjileri olabilir. Amerikan Alerji, Astım ve Bağışıklık Bilimi Akademisine (AAAAI) göre tebeşir tozu ile alerji ve astım problemlerinin bir bağlantısı vardır. Oluşan toz ayrıca kara tahtaların, bilgisayar gibi toza karşı duyarlı ekipmanların bulunduğu ortak alanlarda kullanımına mani olur. Kara tahtaların üzerinde yazılanların okunması karanlıkta kolay değildir. Tebeşirler kullanım sıklıklarına göre hızla küçülür ve içine konulması için özel olarak tasarlanan bir yazım aracıyla birlikte kullanılmazsa kolayca ortadan ikiye kırılır.
