Karaköy Camii
.jpg) Caminin görünümü | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Yıkıldı |
| Mimari tarz | Art Nouveau |
| Konum | İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°01′19″K 28°58′31″D / 41.02194°K 28.97528°D |
| Açılış | 1903) |
| Mimar(lar) | Raimondo D'Aronco |
| Teknik ayrıntılar | |
| Minare sayısı | 1 |
Karaköy Camii veya diğer adıyla Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii, Karaköy Meydanı'nda mevcut dükkanların üstüne Raimondo D'Aronco tarafından 1903'te art noveau tarzında tasarlanan küçük camidir.
Yapı, batı köşesinde yer alan ve dikkat çekici sekizgen bir şerefeye sahip minaresi ile geçmişte Karaköy Meydanı'nda çekilen çoğu fotoğrafın bir parçası idi. 1956'da dönemin Başbakanı Adnan Menderes tarafından başlatılan “İstanbul’da İmar Hareketi” kapsamında yerinden sökülmesine ve Kınalıada'da yeniden inşa edilmesine karar verilmiş ancak Kınalıada'ya götürülmek üzere bir gemiye bindirilen parçaları kaybolmuş ve yeniden inşası gerçekleşmemiştir.[1]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Yağkapanı Camii
[değiştir | kaynağı değiştir]Caminin bulunduğu Karaköy Meydanı'nda Bizans döneminde küçük bir kilisenin bulunmaktaydı. İstanbul'un fethinden sonra kilise camiye çevrildi. Fatih Sultan Mehmet döneminde tekke olarak hizmet vermeye başladı.
Tekke, 1670'te dönemin vezir-i azamı Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından yıktırıldı yerine fevkani (merdivenle üst kata çıkılabilen) cami formunda inşa edildi.[2] Hüseyin Ayvansarâyî'nin Hadikatül Cevami adlı eserinde Yağkapanı Camii olarak geçen bu caminin alt katında ibadethaneye gelir sağlaması ve ibadethanenin çeşitli masraflarının karşılanması için dükkânlar ve depolar yaptırılmıştı.[2] Caminin adı zamanla caminin kurucusu Kara Mustafa Paşa ile anılmaya başlandı. Yapı, geçen zamanın ve 1894 depreminin de etkisiyle harap hale geldi.
Caminin inşası
[değiştir | kaynağı değiştir]1902 yılında Sultan Abdülhamit eskiyen caminin yerine yeni bir cami yaptırma kararı aldı.[2] Mevcut caminin altındaki dükkânlardan birinde Cafe d'Orient adlı bir kafeterya bulunuyordu. Caminin, kafeteryayı yıkmadan dükkânların üstüne inşa edilmesi kararlaştırıldı.[2] Dönemin tanınmış mimarları Gotzo, Patrokles, Kampanakis ve Raimondo D’Aronco gibi mimarlar yeni cami için öneri projeler sundu. D’Aronco'nun projesi Sultan Abdülhamit tarafından daha ilgi çekici bulundu ve kabul edilen proje sonrası caminin inşasına başlandı. Cami inşaatının ne zaman tamamladıdğı bilinmez. Arşiv kayıtlarına göre 1908 yılında inşaat halen devam etmekte idi.[3]
Mimar D’Aronco'nun önceki cami gibi fevkani bir cami tasarladı. Tasarımında Art Nouveau akımını benimsemişti. Cami ve alt kattaki dükkânların uyumlu olması için cami çelik putreller aracılığıyla eski caminin temellerine bağlandı. Yapının hem ana kütlesi hem minaresi sekizgen biçimli idi. Bir camiden çok küçük bir mescidi andıran yeni yapı Raimondo D’Aronco'nun mimarlık kariyeri boyunca inşa ettiği en küçük yapılardan biriydi.[2] Bununla birlikte bulunduğu konuma göstermiş olduğu uyum, önünde yer alan binalarla bağlantısı ve geçiş kolaylığı sağlamasıyla mimarın en tanıdık eserlerinden biriydi.[2]
Sökülmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]1957 yılında Adnan Menderes önderliğinde başlayan İstanbul kent içi imar düzenlemeleri ile pek çok tarihi yapıt yıkıma uğramıştır. Karaköy Mescidi de yıkım kararına uğrayan yapılardan biri olmuştur. Dönemin iktidarı mescidin Kınalıada'da yeniden inşa edileceğini bildirdi. Meydanın genişletilmesi için yerinden sökülen mescidin parçaları tek tek numaralandırıldıktan sonra Kınalıada'ya götürülmek üzere bir gemiye bindirildi.
Afife Batur'un ulaştığı bilgilere göre caminin mihrabı ve minberi çeşitli camilere, halısı ve Venedik'ten gelen avizesi ise Teberrükat Memurluğuna gönderilmiştir.[3] Kınalıada'ya aktarılması beklenen kalan parçalardan ise haber alınamadı. Konuyu araştıran Afife Batur'a İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğünden bu konuda gelen cevap, kalan parçaların çoğunun taşındıkları mavnadan kayarak Marmara Denizi'ne düştüğü olmuştur.[3] Parçaları taşıyan geminin yan yattığı ve halısı, avizesi gibi değerli eşyalarından ve minber, mihrap gibi parçalarından bir daha haber alınamamıştır. Afife Batur elindeki çizimler ve belgelerle, minberin ve mihrabın aktarıldığı söylenen Mercan'daki Atik İbrahim Paşa Camii'ye gittiğinde denilenlerin doğru olmadığını ortaya çıkarmıştır.[3] Minberinin Kasımpaşa'daki Sahaf Muhittin Camii'de olduğu söylense de bu iddia henüz doğrulanmamıştır.[3]
Rekonstrüksiyon çalışması
[değiştir | kaynağı değiştir]1958 yılında yıkılan ve İstanbul II Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 17.06.2010 tarihli kararı ile restitüsyon ve rekonstrüksiyon projelerinin yapılmasına karar verilen Karaköy Mescidi'nin, 2012 yılında ihaleye çıkan projesini AGS Mimarlık'ın tasarladığı biliniyor.[4]
Mimarisi
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Eskiden Halil Ağa Sokağı'ndaki L şeklindeki merdivenden ulaşılan Karaköy Camii, kendinden önceki cami gibi fevkanidir. Caminin sekizgen kütlesi cami altında yer alan iki kat dükkânın üzerine oturur.
Cephedeki T şekli sekizgen kütlenin yüzeyindeki ikisi kısa üçlü pencere gruplarıyla oluşturulur. Floral motifli oymalar üçlü pencere gruplarının üstünde süsleme olarak yer alır. Bu floral motifli oymalardan günümüze ikisi kalabilmiştir. Caminin sekizgen yapıdaki cepheleri değerli mermer ve köşeleri bronz yıldızlarla kaplıdır.
Caminin batı köşesinde yer alan minaresi de uzun ince pencerelerle açıklık oluşturulmuş ve mermer kaplıdır. Minare sekizgen biçimli ilgi uyandırıcı bir de şerefeye sahiptir. D’Aronco eserinde sekizgen bir kitleyi tercih ederek yapıyı hem genişletmiş hem de her yerden görülebilir hale getirmiştir. Zira cami eski Galata Köprüsü'ne yaklaşmış kayıklardan bile görülmektedir.[3][5]
Caminin yıkılan parçalarının başka camilerde değerlendirildiği söylendiyse de buna ilişkin bir kanıt bulunamamıştır.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Karaköy Merzifonlu Mustafa Paşa Camii". Turan Akıncı. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f "Karaköy'ün Saklı İncisi "Kayıp Mescid"". Gülnur Dereli. 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f "İstanbul'un Yitip Giden Bir Parçası:Karaköy Camii". 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Karaköy Mescidi Yapım Çalışmalarına Başlandı". Arkitera. 19 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Karaköy Camii". 20 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Karaköy Camisi'nin sadece kayıp iki taşını bulabildik". 2 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2014.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
