Kefalet sistemi
Kefalet sistemi, Körfez İşbirliği Konseyi üyesi ülkeler ile Bahreyn, Kuveyt, Lübnan, Umman, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi birkaç komşu ülkede ağırlıklı olarak inşaat gibi sektörlerde çalışan göçmen işçileri izlemek için kullanılan bir sistemdir.[1] Körfez ülkelerinde gitgide yaygınlaşan Kafala sistemi olarak isimlendirilen sözleşmeye göre, çalışmak için bir şirket ile anlaşma yapan bir işçi, kendisini ülkeye getiren şirketten başka bir işletmede çalışamamaktadır.[2][3] Ayrıca, işçinin pasaportuna el konulduğundan ülkeyi terk etmesi de yine onu getiren şirketin inisiyatifindedir.[2][3]
Yasal bağlam ve etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]İslami evlat edinme hukukunda "kafale", çocukların evlat edinilmesi anlamına gelir. Kafala'nın orijinal İslam hukuku, yirminci yüzyılın sonlarında birçok ülkede göçmen işçilerin belirli süreli sponsorluk sistemini içerecek şekilde genişletildi. Yirmi birinci yüzyılın ilk on yıllarında, göçmen işçi sistemi yaygın olarak "kafala sistemi" olarak anılmaya başlandı.
Sömürge mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kafala sisteminin kökleri, Omar Hesham AlShehabi ve Shirleen Anushika Datt gibi yazarlar tarafından Britanya İmparatorluğu'nun Hindistan Yarımadası'ndan işçileri Orta Doğu'ya getirdiği sömürge dönemine atfedilir.[4][5]
Ülkelerine göre kafala sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Katar
[değiştir | kaynağı değiştir]Katar'da çoğunluğu Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Nepal ve Filipinler'den gelen yaklaşık 1,2 milyon yabancı işçi işgücünün yüzde 94'ünü oluşturmaktadır. Her Katar vatandaşına, çoğu hizmetçi ve düşük vasıflı işçiler olmak üzere yaklaşık beş yabancı işçi düşmektedir.[6]
İşçilerin çoğu, İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün "zorunlu çalıştırma"ya benzettiği koşullar altında yaşıyor.[7]
The Guardian tarafından yayınlanan bir araştırma raporu, Dünya Kupası'nın Katar'a verilmesinden bu yana göçmen işçi ölüm oranını tahmin etmek için elçiliklerden ve ulusal yabancı istihdam bürolarından alınan verileri kullandı. 2010 ile 2020 sonları arasında Hindistan, Bangladeş, Pakistan, Nepal ve Sri Lanka'dan gelen 6500'den fazla göçmen işçi Katar'da öldü.[8]
Suudi Arabistan
[değiştir | kaynağı değiştir]2008 İnsan Hakları İzleme Örgütü raporuna göre Suudi Arabistan'daki kafala sistemi kapsamında, "bir işveren, işe alınan bir göçmen işçinin sorumluluğunu üstlenir" ve şirket işçiye Suudi Arabistan'a girmeden veya ülkeyi terk etmeden önce açık bir izin vermelidir.[9] Kafala sistemi, işverene işçi üzerinde muazzam bir kontrol sağlamaktadır.[10] İnsan Hakları İzleme Örgütü, "bazı kötü niyetli işverenlerin kafala sistemini sömürdüğünü ve ev işçilerini kendi istekleri dışında çalışmaya devam etmeye zorladığını ve menşe ülkelerine dönmelerini yasakladığını" ve bunun "İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 13. Maddesi ile bağdaşmadığını" belirtmiştir.[11]
Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerinde uygulanmakta olan kafala sistemi sebebiyle ne iş değiştirebilen ne de ülkeyi terk edebilen binlerce yabancı işçinin ya istismara maruz kalarak ya da kötü çalışma koşulları nedeniyle öldüğü bilinmektedir.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Khan, Azfar and Hélène Harroff-Tavel (2011).
- ^ a b "Körfez ülkelerinde esaret sistemi: Kafala". soL. 23 Ekim 2014. 25 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ a b Gazetesi, Evrensel. "Koronayı gören şirketler 'kafala'ya sarıldı - Ercüment Akdeniz". Evrensel.net. 2 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Omar Hesham AlShehabi (2021). "Policing labour in empire: the modern origins of the Kafala sponsorship system in the Gulf Arab States". British Journal of Middle Eastern Studies. 48 (2). 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi23 Kasım 2022.
- ^ Shirleen Anushika (2018). "Born to Work: An In-Depth Inquiry on the Commodification of Indian Labour – A Historical Analysis of the Indian Indentureship and Current Discourses of Migrant Labour Under the Kafala System". Cartographies of Race and Social Difference. ss. 49-50. doi:10.1007/978-3-319-97076-9. ISBN 978-3-319-97076-9. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Morin, Richard (12 Nisan 2013). "Indentured Servitude in the Persian Gulf". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2022.
- ^ Montague, James (1 Mayıs 2013). "Desert heat: World Cup hosts Qatar face scrutiny over 'slavery' accusations". CNN. 20 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2013.
- ^ "Revealed: 6,500 migrant workers have died in Qatar since World Cup awarded". The Guardian. 23 Şubat 2021. 23 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021.
- ^ "'As If I Am Not Human' — Abuses against Asian Domestic Workers in Saudi Arabia (pdf)" (PDF). Human Rights Watch. 8 Temmuz 2008. 23 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Temmuz 2012.
- ^ "'As If I Am Not Human' — Abuses against Asian Domestic Workers in Saudi Arabia (pdf)" (PDF). Human Rights Watch. 8 Temmuz 2008. 23 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Temmuz 2012.
- ^ "'As If I Am Not Human' — Abuses against Asian Domestic Workers in Saudi Arabia (pdf)" (PDF). Human Rights Watch. 8 Temmuz 2008. 23 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Temmuz 2012.
- ^ "Suudi Arabistan 'Kafala sistemi'ni gevşeteceğini duyurdu". soL. 4 Kasım 2020. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.