Kitara'ya Yolculuk

Kitara'ya Yolculuk (Yunanca: Ταξίδι στα Κύθηρα, Taxidi sta Kythira) Theodoros Angelopoulos tarafından yönetilmiş 1984 tarihli filmdir. 1984 Cannes Film Festivali'ne girmiş ve FIPRESCI Ödülü ile En İyi Senaryo Ödülü'nü kazanmıştır. Angelopoulos filmin yapısını şu şekilde açıklar: "Taxidi sta Kythira, Homeros’un ortaya koyduğu biçimiyle Odysseus’un dönüşünü anlatmaya çalışır. Ancak Dante’de ve Homeros öncesi bir versiyonda olduğu gibi, Odysseus İthaka’ya vardıktan sonra yeniden yelken açar. Film bu yüzden bir ‘dönüş’ten çok bir ‘yola çıkış’a dönüşür. Aslında gerçekten yeni hiçbir şey yoktur; biz onları sadece yeniden okur, orada ilk kez ele alınan düşünceler üzerine yeniden düşünürüz."

Konu

Spyros (Manos Katrakis) Yunan İç Savaşı’nda komünist olmasi nedeniyle Sovyetler Birliği’ne sürgün edilmiştir ve 32 yıl sonra ülkesine geri döner.

Oyuncular

• Manos Katrakis - Spyros
• Mary Chronopoulou - Voula
• Dionysis Papagiannopoulos - Antonis
• Dora Volanaki - Katerina
• Giulio Brugi - Alexandros
• Giorgos Nezos - Panagiotis
• Athinodoros Prousalis - chief of police
• Michael Giannatos - police officer

Temalar

Tarihsel bellek ve yabancılaşma

Taxidi sta Kythira (Kithira’ya Yolculuk), bireysel bellek ile kolektif tarih arasındaki gerilimi merkezine alır. Uzun yıllar sürgünde kalan Spyros’un ülkesine dönüşü, Yunanistan’ın iç savaş sonrası dönemde yüzleşemediği siyasal ve toplumsal yaraların bir alegorisine dönüşür. Theo Angelopoulos, doğrusal olmayan anlatımı ve uzun plan sekansları aracılığıyla tarihi bitmiş bir süreç olarak değil, hâlâ çözülmemiş, bastırılmış bir bellek alanı olarak sunar. Boş manzaralar ve sessizlik, geçmişin ağırlığıyla dolu bir unutma hâlini temsil eder. Kamera ve anlatı, hatırlamayı mekanik bir kayıt eyleminden çok karmaşık bir duyumsama olarak kurar: film boyunca ortaya çıkan görüntüler, geçmişin doğrusal bir yeniden anlatımını değil, yarığa düşmüş imgelerin ve kayıp anıların birbirine sürtünmesini gösterir. Bu şekilde Angelopoulos, tarihin kronolojik aktarımını reddeder; bunun yerine trajedinin biçimsel olarak yeniden deneyimlenebildiği bir sinema pratiği önerir. Filmde sessizlik, tarihsel travmanın anlatılamayan yönlerini açığa çıkarırken aynı zamanda izleyiciyi görsel ipuçlarını yorumlamaya zorlar. Bu strateji, filmin politik ve estetik iddiasının merkezindedir: kursak dolu sessizlikler ilişkileri, toplum ve tarih ile kurulan bağların nasıl bozulduğunu gösterir.

Spyros’un uzun sürgün yıllarının ardından anavatanına dönüşü, değerli olması beklenen yeniden kavuşmayı yaratmaz; aksine, “yurt” ve “aidiyet” kavramları çözülüşe uğrar. Film, yurda dönüş temasını ironik biçimde ele alır: coğrafyaya dönmek, otomatik olarak kimliğin restorasyonunu sağlamaz. Sürgünlük burada hem hukuki hem de ontolojik bir durumdur; birey fiziksel olarak “ev”e gelse bile sosyal, dilsel ve duygusal bağlar geri getirilemez. Angelopoulos’un anlatısı, sürgün sonrası bireyin hem içsel hem de dışsal bölünmüşlüğünü sistematik olarak açığa çıkarır. Bu yabancılaşma yalnızca Spyros’a özgü değildir; filmde karşılaştığı köylüler, akrabalar ve kamusal alanlar da değişmiş—bir çoğu, geçmişin izlerini taşır ama artık farklı bir mantıkla işler. Böylece Angelopoulos, hem bireysel hem kolektif perspektiften yurtsuzluğun sürekliliğini vurgular.

Mit ve politika

Filmin adı olan Kitara adasının Antik Yunan mitolojisindeki konumu — özellikle Afrodit kültü ile ilişkilendirilen doğurganlık, aşk ve yeniden doğuş imgeleri — Angelopoulos tarafından sembolik fakat ironik bir biçimde kullanılır. Yönetmen Afrodit miti üzerinden beklenen “yeniden doğuş” vâdini sahneye taşır; ancak film bunun yerine mitin toplumsal gerçeklikle çelişkisini açığa çıkarır. Kitara, iddia edilen mitsel kurtuluşun aslında gerçekleşmeyen bir ütopya olduğunu gösteren bir “varış noktası”dır. Bu mitolojik kontrast, Angelopoulos’un modern Yunan tarihini antik temalarla bağlama eğiliminin bir örneğidir: mit, hem nostalji kaynağı hem de ironik bir eşik olarak işlev görür—geçmişin efsunlu imgesini günümüzün yaralarıyla çarpıştırır.

Spyros’un öyküsü, özel hayatın yanı sıra ideolojik bir öyküdür: politikanın birey üzerinde bıraktığı izleri ve ideolojik bağlılıkların gündelik hayata dönüşte nasıl çatlaklar oluşturduğunu inceler. Angelopoulos, bireylerin siyasi seçimlerinin –özellikle solun sürgünlüğü ve geri dönüşü konusundaki deneyimlerin– toplumsal ilişkiler üzerindeki kalıcı etkilerini ortaya koyar. Film, geçmiş ideolojik çatışmaları nostaljik bir savunma olarak ele almaz; daha ziyade bu çatışmaların gölgesinde şekillenen yaşamsallığın trajik doğasını kayda geçirir.