Kronotip
Kronotip; fiziksel ve genetik faktörlerin etkileriyle oluşan, biyolojik saatin altında yatan davranışsal görünümdür. Bir kişinin kronotipi onun 24 saatlik zaman diliminde hangi vakitlerde uyumaya meyilli olduğunu ifade eder. Kronotipteki iki uç nokta akşamcıl ve sabahçıl uyku periyodlarıdır.[1] Sabahçıl tipler akşam erken yatıp sabah erken kalkan, fiziksel ve bilişsel performansları gündüzleri yüksek olan kişilerdir. Akşamcıl tipler ise geç yatıp sabahları zor kalkan ve performansı akşam saatlerinde yükselen kişilerdir.[1] 1976'da James A. Horne ve Olov Östberg 19 maddeli kişinin kronotipini ortaya koyan bir kendini değerlendirme anketi geliştirmiştir.[2]
Kronotip insanlar dışında diğer canlılarda da inceleme konusu olmuş, sirke sinekleri[3] ve fareler[4] üzerinde de kronotip araştırmaları yapılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Kurt, C (2010). "Kronobiyoloji ve Fiziksel Performans". Turkiye Klinikleri J Sports Sci. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2018.
- ^ Horne, J.A.; Östberg, O. (1976). "A self-assessment questionnaire to determine morningness-eveningness in human circadian rhythms". Int J Chronobiol. 4 (2). ss. 97-110. PMID 1027738.
- ^ Zakharenko, Lyudmila P; Petrovskii, Dmitrii V; Putilov, Arcady A (21 Haziran 2018). "Larks, owls, swifts, and woodcocks among fruit flies: differential responses of four heritable chronotypes to long and hot summer days". Nature and Science of Sleep. Cilt 10. ss. 181-191. doi:10.2147/NSS.S168905. ISSN 1179-1608. PMC 6016586
.
- ^ Refinetti, Roberto; Wassmer, Thomas; Basu, Priyoneel; Cherukalady, Rajeev; Pandey, Varun Kumar; Singaravel, Muniyandi; Giannetto, Claudia; Piccione, Giuseppe (Temmuz 2016). "Variability of behavioral chronotypes of 16 mammalian species under controlled conditions". Physiology & Behavior. Cilt 161. ss. 53-59. doi:10.1016/j.physbeh.2016.04.019.
 | Biyoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |