Kul Ali
| Kul Ali | |
|---|---|
| Doğum | 1183 İdil- Çulman bölgesi |
| Ölüm | 1234-1240 arası bir tarih |
| Takma ad | Kul Ali |
| Meslek | Şair, mutasavvıf |
| İkamet | Bulgar |
| Vatandaşlık | İdil Bulgar Hanlığı |
| Tür | Tasavvuf |
Âli Kul Gali (Kul Ali, Gul Gali, Harezmli Gali, Ali Mihrhocaoğlu isimleriyle de billinir) (d. 1183 - ö. 1234-1240 arası), 12. yüzyıl sonu 13. yüzyıl başında Harezm civarında veya İdil boyu Bulgar ilinde yaşamış Türk şair.
"Kıssa-i Yusuf" “adlı manzum eserin müellifi olarak tanınır. Eserin sonundaki dörtlükte geçen "Kul Ali" mahlası ile edebiyat tarihine ile geçmiştir; gerçek adı kesin olarak bilinmez.
Kıssa-i Yusuf günümüze ulaşan tek eseridir. Bu eserin Türk, İran, Arap edebiyatında pek çok kimse tarafından işlenmiş dini kaynaklı Yusuf ile Züleyha hikayesini anlatan ilk Türkçe eser olması nedeniyle edebiyat tarihinde Kul Ali'nin önemli yeri vardır. Eseri hangi şive ile yazdığı kesin olarak anlaşılamamıştır. Tatar edebiyat tarihçilerine göre eser, Tatar edebiyatının başlatıcılarından biridir ve müellifi Kul Gali Tatar edebiyatının ilk büyük şairi kabul edilir[1] 1983'te doğumunun 800. ve Kıssa-yı Yusuf'un yazılışının 750. yıldönümü Moskova ve Kazan'da Türk medeniyetinin büyük şöleni kabul ederek kutlanmıştır.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Şair hakkındaki bir kısım bilgiler şecerelerde, rivayetlerde ve efsanelerde saklanmıştır.[1]
Türkmen kaynaklarında Kıssa-yı Yûsuf yazarı, “Ali Mihrhocaoğlu" şeklinde geçmektedir.[2] Ali Mihrhocaoğlu, Orta Çağ'da yaşayan ve eser veren büyük bir Türkmen şairi olarak değerlendirilir. O, Harezm'de yaşayan aşiretlerden birinde dünyaya gelmiş, hayatının kırk yıldan fazlasını Harezm'de geçirmiştir. O devirlerde Ali, Urgenç medreselerinde müderrislik yapmış; Kıssa-yı Yûsuf adlı eserini 1233 yılında 50 yaşında iken tamamlamıştır.
Tatar kaynaklarına göre ise Kul Ali, İdil-Çuman bölgesinde dünyaya gelmiş ve Bulgar devleti şehzadelerinden Abdullah Bey'in torunudur.[2] Harezm'de okumuş ve uzun yıllar ders vermiştir. Harezm ve Urgenç'e Moğol istilâları başlayınca Kırgız bozkırlarına göçmüş ve bir süre sonra da ata yurdu olan Zey'e geçmiştir. Kul Ali, Moğollara karşı yapılan savaşta hayatını kaybetmiştir.
İslâm felsefesi ve edebiyat alanlarında kitapları, şerh (yorum)leri olduğu tahmin edilmektedir.[1] Ancak bu eserler henüz bulunamamıştır. Edebî eserlerinden sadece Kıssa-yı Yusuf günümüze elyazma biçiminde gelebilmiştir
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "Kul Ali, Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, Erişim tarihi, 10.03.2013" (PDF). 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2014.
- ^ a b "Ali Cin, Karışık Dilli Eserlerden Ali'ni Yusuf ile Züleyha Hikayesi, Turkish Studies, Cilt 5/1, Kış 2010" (PDF). 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mart 2014.
 | Bir biyografi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
