Kurmay subay
Genelkurmay ya da kurmay heyeti (kara, deniz veya hava kuvvetlerinde sırasıyla kara kurmay heyeti, deniz kurmay heyeti veya hava kurmay heyeti olarak da adlandırılır), bir tümen yahut daha büyük bir askerî birlik komutanına, komuta ve kontrol görevinde yardımcı olan; planlama, çözümleme ve istihbarat toplama işlevlerinin yanı sıra emir ve kararların aktarımı, eşgüdümü ve icrasının gözetimini yürüten subay, erbaş ve sivil görevlilerden oluşan bir topluluktur. Özellikle eşzamanlı ve süratle değişen karmaşık harekât şartlarında bu heyet, yönetim ve icra arasındaki köprü vazifesini görür.
Kurmay heyetleri, askerî idare, lojistik, harekât, istihbarat, eğitim gibi işlevsel bölümlere ayrılır. Böylece komutan, ast birlikler ve diğer muhataplar arasında çok yönlü bilgi akışı sağlanır.[1][2]
Merkeziyetçi bir kurmay sistemi, komutanlığın yukarıdan aşağıya daha sıkı bir denetim kurmasını sağlar; ancak bu durumda karargâhta daha geniş bir personel kadrosu gerektirir ve sahadaki harekâtın yönelim doğruluğunu zayıflatabilir. Buna karşılık, adem-i merkeziyetçi bir kurmay sistemi, duruma odaklanmayı, şahsi inisiyatifi, yerel ölçekte hızlı hareketi, OODA döngüsünü ve yönelim doğruluğunu güçlendirir.[2]
Komutan, şahsî otoritesi, karar verme yeteneği ve liderliği aracılığıyla “komuta” eder; ancak büyük birliklerde bu komuta yetkisini fiilen icra edebilmek için kurmay heyetinin sağladığı “kontrol” mekanizmasını kullanır. Günümüzde NATO devletlerinin çoğu —Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'nın büyük bölümü dahil— kökeni Napolyon ordularına dayanan “Kıta Avrupası Kurmay Sistemi”ni benimsemiştir. Commonwealth devletlerinde ise kökeni İngiliz ordusuna dayanan “Commonwealth Kurmay Sistemi” uygulanır.[2]
Osmanlı Askerîyesinde Kurmaylık
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Devleti nazariyatında kurmaylık, Erkan-ı Harbiye Nezareti tarafından yürütülmekteydi. Daha önceki dönemde ise Etmeydanı Tekkesi'nde yetişen Ocak Ağaları yani Senadid-i Bektaşiyan olarak bilinen seçkin yeniçeriler, kurmay sayılır ve katar ağalarına katılırlardı.
Osmanlı döneminde daha öncesi Etmeydanı Tekkesinde yetişen Ocak Ağaları yani Senadid-i Bektaşiyan denen Seçkin Yeniçeriler katar ağalarına katılır ve kurmay sayılırlardı.
Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de Kurmay subay, Türk Silahlı Kuvvetleri'nde yüksek lisans yapmış (Kara, Hava, Deniz Harp Akademisi mezunu) ve karmaşık harekât planları kurma konusunda uzman subay anlamına gelir. Türk Silahlı Kuvvetleri'nde Akademiye Giriş Sınavları, Üsteğmen rütbesinin üçüncü senesinden Yüzbaşı rütbesinin üçüncü senesine kadar aday subaya toplam altı giriş hakkı tanır.
Sınav, adayın mesleki birikimi ve gelişimi ile birlikte ileride alabileceği çok yönlü karargâh görevlerinin stratejik seviyede yönetimi için; Taktik Mesele, Siyasi Tarih, Askerî Harekât, Askerî Coğrafya, Dünya Siyasi Tarihi, Askerî Tâlimnameler, Silah Araç ve Gereçleri, İç Hizmet Kanunu ve Yönergeler gibi çok sayıda uzmanlık alanı üzerinden gerçekleştirilir.
Generalliğe yükselmek için kurmay olmak önemli bir avantajdır; ancak kurmay olmayan generaller de mevcuttur. Kurmay subaylar erken kıdem alıp, terfi ettikleri için general olma şansı diğer subaylara göre daha yüksektir. Harp Akademisi'nden mezun olan bir kurmay subay, yaşıtlarına göre iki sene kıdemli sayılır. "Kurmay" sınıfındaki en alt rütbe, sınavı ilk girişinde kazanan adayın mezuniyetinde aldığı Kurmay Yüzbaşı rütbesidir.
2025 yılına kadar kurmay olmayan subaylar en fazla tümgeneral rütbesine kadar yükselebilirlerdi. Ancak 2025 yılında yapılan düzenlenme ile kurmay olmayan subayların korgeneral rütbesine kadar yükselebilmeleri mümkün hâle getirildi.[3]
Kurmaylık sistemi (2017-günümüz)
[değiştir | kaynağı değiştir]15 Temmuz Darbe Girişiminden sonra kurmaylık sistemi değiştirildi. Türk Silahlı Kuvvetleri'nde 6 yılını doldurmuş ve 23 yılını doldurmamış adaylar eğitim alabilecek. Millî Savunma Üniversitesi bünyesinde oluşturulan yeni sistem iki aşamadan oluşmaktadır:
- Birinci aşamada karargâh subaylığı eğitimi (KARSU), taktik seviyede 4,5 ay uzaktan ve 4,5 ay da yüz yüze olmak üzere toplam 9 ay sürmektedir.
- İkinci kademede ise komuta ve kurmay eğitimi verilmektedir. Bu kapsamda adaylar 1 yıl süreyle taktik-operasyonel seviyede yüz yüze eğitim almaktadır.[4]
Subay rütbeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Kara | Hava | Deniz | NATO kodu |
|---|---|---|---|
| Mareşal | Mareşal | Büyük amiral | OF-10 |
| Orgeneral | Orgeneral | Oramiral | OF-9 |
| Korgeneral | Korgeneral | Koramiral | OF-8 |
| Tümgeneral | Tümgeneral | Tümamiral | OF-7 |
| Tuğgeneral | Tuğgeneral | Tuğamiral | OF-6 |
| Albay | Albay | Albay | OF-5 |
| Yarbay | Yarbay | Yarbay | OF-4 |
| Binbaşı | Binbaşı | Binbaşı | OF-3 |
| Yüzbaşı | Yüzbaşı | Yüzbaşı | OF-2 |
| Üsteğmen | Üsteğmen | Üsteğmen | OF-1 |
| Teğmen | Teğmen | Teğmen | OF-1 |
| Asteğmen | Asteğmen | Asteğmen | OF-D |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ General staff definition, Encyclopædia Britannica.
- ^ a b c PK Mallick, 2011, Staff System in the Indian Army: Time for Change, Centre for Land Warfare Studies, Yeni Delhi, cilt 31.
- ^ "Komuta kademesinde yeni dönem". Yeni Şafak.
- ^ "Kurmaylığa yeni sistem". Cumhuriyet. 28 Temmuz 2017. 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, (PDF)[1]
