Kurumsal mimari

Kurumsal mimari (Alm. Unternehmensarchitektur; İng. enterprise architecture) bir kurumun stratejileri, iş süreçleri, veri ve enformasyon gereksinmeleri, bilişim sistemleri ve teknoloji altyapısını belirli bir çerçeve içerisinde betimleyen, kapsamlı bir belgedir. Kurumsal mimarinin temel işlevi, kurumun hedefleri, yapısı, işleyişi, kullandığı sistemler ve sistemlerde kullanılan teknolojiler hakkında bilgi vermektir. Temel amacı ise, kurum içerisinde bilişim sistemlerinin ve teknolojilerinin kurumun hedefleri ve işleyişi ile uyumlu bir biçimde ortak standartlara uygun hale gelmesini, bu yolla bilişim ve iletişim kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını sağlamaktır.

Kurumsal mimari bir defaya mahsus bir çalışma değildir. Genel ve sektörel çevredeki değişikliklerin kurumun yapısı ve işleyişini etkilediği ölçüde, kurumsal mimarinin de yeniden gözden geçirilmesi ve değiştirilmesi gerekir. Kurumsal mimari meydana getirilirken, ilk olarak mevcut mimari incelenir ve betimlenir. Ardından kurum stratejilerini destekleyecek, çekirdek süreçlere ilişkin veriler ve enformasyonu sağlayacak sistemler ve bu sistemleri meydana getirecek teknolojik bileşenler saptanır. Sistem ve teknoloji politikaları, yordamları ve standartları yeniden oluşturulur. Son olarak mevcut mimarinin gereksinilen mimariye nasıl dönüştürüleceği projelendirilir ve uygulamaya geçilir.

Kurumsal mimari çerçevelerinin hemen tümü dört temel mimari ögeden oluşmakta, kullanılan modeller bu ögelerin ayrıntılarını ve aralarındaki ilişkileri betimlemekte ve çözümlemekte kullanılmaktadır: 1) İşletme mimarisi; 2) enformasyon ve veri mimarisi; 3) sistem mimarisi; ve 4) teknoloji altyapısı. Kurumsal mimari için en yaygın olarak kullanılan başlıca dört çerçeve bulunmaktadır:

• Zachman Çerçevesi (Zachman Framework).
• Açık Grup Mimari Çerçevesi (The Open Group Architectural Framework).
• Federal Kurumsal Mimari (Federal Enterprise Architecture).
• Gartner Kurumsal Mimarisi (Gartner Enterprise Architecture 20 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).

Genel bir kurumsal mimari çerçevesi. Genel olarak bir kurumsal mimari çerçevesi şu dört öğe grubundan meydana gelir: 1) Mimari öğeler; 2) kurumsal öğeler; 3) yapısal öğeler; 4) yönetsel öğeler. Mimari öğeler işletmenin temel toplumsal ve ekonomik işlevini teşkil eden işletme mimarisinden başlayarak, bilişim ve iletişim teknolojileri altyapısına dek uzanan dört katmandan oluşur. Her katmanın yapısını, o katmanda yer alan paydaşlar, paydaşların belirli gerekçelerle, belirli bir zamanda, belirli bir mekanda ve belirli araçlar kullanarak gerçekleştirdikleri süreçler tanımlar. Kurumsal öğeler, işletmenin türüne bağlı olarak farklı iş birimleri ya da departmanlardan ve bunların yönetim katmanlarından teşekkül eder. Her bir kurumsal öğe, birbirleri ile dikey olarak ilişkilendirilmiş bir dizi mimari öğeden ve yatay olarak ilişkilendirilmiş bir dizi yapısal öğeden oluşur. Yönetsel öğeler ise kurumsal strateji ile uyumlu, ortak bilişim ve iletişim teknolojileri politikaları, yordamları ve standartlarını içerir. Bu ortak öğeler sayesinde, işletmenin bilişim ve iletişim kaynaklarının entegrasyonu ve konsolidasyonu olanağı doğar; kaynakların daha verimli kullanılması sağlanır.

Mimari öğeler. Kurumsal mimariyi meydana getiren öğeler dört ana grupta toplanır: 1) İşletme mimarisi öğeleri, 2) enformasyon ve veri mimarisi öğeleri; 3) sistem mimarisi öğeleri; ve son olarak 4) teknoloji alyapısı öğeleri. İşletme mimarisi öğeleri iş süreçlerini betimleyen kullanım olguları ve görev diyagramlarını içerir. İş akışları sırasında gerçekleşen veri girişlerini, kayıtları, veri özetlerini ve yönetim kararlarını teşkil eden nesneler de işletme mimarisinin birer parçasıdır. Enformasyon ve veri mimarisi kurumsal varlıkları, bu varlıklar arasındaki ilişkileri, varlıklar arasındaki veri akışlarını ve iş mantığını betimler. Enformasyon ve veri mimarisini teşkil eden öğeler bir araya gelerek sistem mimarisini meydana getirir. Sistem mimarisini betimlemek için varlık paketleri, arayüzler, bileşenler ve mimari yapılardan yararlanılır. Teknoloji altyapısı ise, sistemleri meydana getiren teknolojik öğeleri—uygulama yazılımlarını, sistem yazılımlarını, çevre birimlerini, bilgisayar donanımını ve bilgisayar ağlarını—ve bu öğeler arasındaki ilişkileri açıklar.