Lapya
Karstik sahalarda,kalkerlerin yüzeyinde görülen ve oluşumlarında rol oynayan faktörlere(kalkerlerin saflık derecesi ve masif veya diyaklazlı yapıda olması gibi litolojik özellikler ile kalker zeminin yatay veya eğimli olması ve çıplak veya bitki-humus örtüsüyle kaplı bulunması gibi özellikler) bağlı olarak oyuk, delik, çukur, oluk,kanal gibi çok çeşitli tiplerde olabilen küçük yer şekilleridir.
Kireçtaşlarının yağış suları tarafından eritilmesi ve aşındırılması veya toprak altında biyolojik CO2'nin yoğun eritme gücü sonucu oluşan oluk şekilli çukurluklarla bunlar arasındaki genellikle keskin görünüşlü sırtçıklardan oluşan mikro karstik şekillerdir.
Mikro karstik şekiller olarak da tanımlanan lapyaların boyutları, ortalama olarak, birkaç mm ile birkaç metre arasında değişir.Oluk ve kanal şeklindeki lapyaların boyları;bazen, 15-20 metreyi bulabilir.Oyuk, oluk ve kanalcıkların arasında genellikle sivri, keskin, bazen de yuvarlak profilli küçük sırtlar yer alır.
Topografya yüzeyinin yatay veya çok az eğimli olduğu yerlerde, genellikle, delik, oyuk, çukur ve kazan şeklinde, düşey doğrultuda gelişmiş, lapyalar meydana gelmektedir.Buna karşılık eğimli yüzeylerde oluk ve kanal şeklinde lapyalar gelişmektedir.Lapyaların oluşumlarında erime sürecinin yanı sıra, oyuk, delik, oluk ve kanalcıkları genişletmek ve derinleştirmek suretiyle fiziksel parçalanma da rol oynamaktadır.
Lapyaların çok gelişmiş oldukları sahalarda topoğrafya yüzeyi; yürünmesi güç, çok arızalı bir özellik kazanabilir.Bu gibi sahalara karrenfeld(çapır arazi) adı verilmektedir. Türkiye'de en fazla görüldüğü alanlar Toros Dağları ve Bolkar Dağları'dır.[1]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hoşgören M.Yıldız,2010.Jeomorfoloji'nin Ana Çizgileri.Çantay Kitabevi,İstanbul.
