Laura Mulvey
Laura Mulvey | |
|---|---|
 Mulvey, 2010 | |
| Doğum | 15 Ağustos 1941 |
| Akademik geçmişi | |
| Alma mater | St. Hilda's Kolej, Oxford |
| Akademik çalışmaları | |
| Gelenek | Screen theory (Ekran teorisi) |
| Kurumları | Birkbeck, Londra Üniversitesi |
| Ana ilgi alanları | Film çalışmaları ve medya çalışmaları |
| Önemli | Eril bakış |
Laura Mulvey (d. 15 Ağustos 1941)[1] İngiliz feminist film kuramcısı ve film yapımcısıdır. Oxford'daki St Hilda's College'da eğitim gördü. Şu anda Londra Üniversitesi Birkbeck'te film ve medya çalışmaları profesörü olarak görev yapmaktadır. Daha önce Bulmershe College, London College of Printing, University of East Anglia ve British Film Institute'da ders verdi.
Mulvey, Wellesley Koleji'nde Beşeri Bilimler alanında Mary Cornille Seçkin Ziyaretçi Profesörü olarak 2008-09 akademik yılında görev yaptı.[2]
Mulvey üç fahri doktora derecesi ile ödüllendirildi: 2006 yılında Doğu Anglia Üniversitesi'nden Edebiyat Doktoru; 2009 yılında Concordia Üniversitesi'nden Hukuk Doktoru; ve 2012 yılında Dublin Üniversitesi Koleji'nden Bloomsday Edebiyat Doktoru.
Film teorisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mulvey, 1973'te yazdığı ve 1975'te film teorisi dergisi olan Screen'de yayınlanan "Görsel Haz ve Anlatı Sineması" adlı makalesiyle tanınır. Daha sonra Görsel ve Diğer Hazlar adlı deneme koleksiyonunda ve çok sayıda başka antolojide yer aldı. Sigmund Freud ve Jacques Lacan'ın teorilerinden etkilenen makalesi, film teorisinin psikanalitik bir çerçeveye doğru yönelmesine katkı sağlayan önemli makalelerden biridir.[3] Sinema uzmanı Robert Kolker'e göre Mulvey, "sadece sinema çalışmaları için değil, aynı zamanda sanat ve edebiyat analizi için de bir mihenk taşı olmaya devam etmektedir".[3] Mulvey'den önce Jean-Louis Baudry ve Christian Metz gibi sinema kuramcıları, sinemaya ilişkin teorik açıklamalarında psikanalitik fikirlerden yararlandılar. Ancak Mulvey'in katkısı; film teorisi, psikanaliz ve feminizmin kesiştiği noktayı başlattı. "Görsel Haz ve Anlatı Sineması", " eril bakış" teriminin film eleştirisine ve nihayetinde de ortak dile girmesine yardımcı oldu. İngiliz sanat eleştirmeni John Berger tarafından, Ocak 1972'de BBC için yayınlanan bir yapım olan Görme Biçimleri adlı çığır açıcı eserinde ve daha sonra bir kitapta, Avrupa resminde çıplaklığın ele alınışına ilişkin analizinin bir parçası olarak kullanıldı.[4]
Mulvey, Freud ve Lacan'ın kavramlarını "politik bir silah" olarak kullanmayı amaçladığını belirtmektedir. Klasik Hollywood sinemasının sinemasal aygıtının izleyiciyi kaçınılmaz olarak eril bir özne konumuna yerleştirdiğini ve ekrandaki kadın figürünün arzu nesnesi haline geldiğini savunmak için bu kavramların bazılarını kullanır. Klasik Hollywood sineması döneminde izleyiciler, ezici çoğunlukla erkek olan ve hâlâ da erkek olan başkarakterlerle özdeşleşmeye teşvik ediliyordu. Mulvey'e göre, 1950'li ve 1960'lı yılların Hollywood kadın karakterleri "bakılacak nesne" olarak kurgulanırken, kamera açısı ve erkek izleyici ise "bakan" konumundaydı. Mulvey, bu çağın eril bakışının iki belirgin biçiminden söz eder: "röntgenci" (yani kadını "bakılacak" bir imge olarak görme) ve "fetişist" (yani kadını "eksikliğin", yani altta yatan psikanalitik hadım edilme korkusunun yerine geçen bir şey olarak görme).
Mulvey, Hollywood sinemasının yarattığı hayranlığı açıklamak için skopofili kavramını kullanır. Bu kavram ilk olarak Sigmund Freud tarafından Cinsellik Kuramı Üzerine Üç Deneme'de (1905) ortaya atıldı ve hem bakmaktan hem de bakılmaktan alınan hazza işaret eder; bu iki dürtü, Freud'un görüşüne göre temel insani itkiler arasındadır. Cinsel kökenli bir kavram olan skopofili, röntgencilik, teşhircilik ve narsisizm gibi çağrışımlar taşır ve erkek izleyicinin dikkatini ekranda tutan unsurlardan biridir. Radboud Üniversitesi Modern Diller ve Kültürler Bölümü profesörü Anneke Smelik'e göre, klasik sinema, film anlatısı ve görselliğine röntgenci ve narsisistik yapılar entegre ederek bakma arzusunu derinleştirir. Skopofilinin narsisistik yönüyle ilgili olarak, görsel haz, kişinin kendini ekrandaki imgeyle özdeşleştirmesiyle doğabilir. Mulvey'e göre erkek izleyiciler bakışlarını — ve dolayısıyla benliklerini — erkek baş karakterlere yansıtır. Bu şekilde, ekrandaki kadına dolaylı olarak sahip olurlar.
Ayrıca Mulvey, skopofili kavramını iki eksen üzerinden ele alır: etkinlik (aktivite) ve edilgenlik (pasivite). Bu “ikili karşıtlık cinsiyetlendirilmiştir.” Erkek karakterler aktif ve güçlü olarak sunulur; özne konumundadırlar ve anlatı onların etrafında şekillenir. Buna karşılık, kadın karakterler pasif ve güçsüz olarak temsil edilir; yalnızca erkek zevki için var olan arzu nesneleri konumundadırlar ve bu yüzden sergileyici (exhibitionist) bir rol üstlenirler. Bu bakış açısı, bilinçdışı ataerkil toplum içinde daha da pekiştirilir.[5]
Ayrıca, Mulvey'nin ortaya koyduğu eril bakışın fetişist biçimi, kastrasyon tehdidinin giderilme yollarından biridir. Mulvey'ye göre, “kadın” imgesinin paradoksu şuradadır: Kadınlar hem çekiciliği ve baştan çıkarmayı temsil eder, hem de fallusun yokluğunu simgelerler; bu da kastrasyon kaygısına yol açar.[5] Daha önce belirtildiği gibi, kastrasyon korkusu fetişizm yoluyla giderilir; ancak aynı zamanda anlatı yapısı aracılığıyla da çözülür. Bu korkuyu anlatı düzeyinde hafifletmek için, kadın karakterin “suçlu” bulunması gerekir. Bu tür bir anlatı yapısına örnek olarak Mulvey, Alfred Hitchcock ve Josef von Sternberg gibi yönetmenlerin Vertigo (1958) ve Morocco (1930) gibi filmlerini analiz eder. Bu gerilim, kadın karakterin ölümüyle (Vertigo'daki gibi) ya da erkek kahramanla evlenmesiyle (Örneğin Hitchcock'un 1964 yapımı Marnie filminde olduğu gibi) çözüme kavuşur. Kadın bedeninin fetişleştirilmesi yoluyla, kadındaki "eksikliğe" yönelen dikkat başka yöne çekilir ve böylece kadınlar tehdit edici değil, "saf güzelliğin" güvenli nesnesi haline getirilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Murphy, Robert (25 Temmuz 2019). Directors in British and Irish Cinema: A Reference Companion (İngilizce). Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-83871-532-8.
- ^ "Staff for 2008–09: Laura Mulvey". wellesley.edu. Newhouse Center for the Humanities, Wellesley College. 30 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Kolker, Robert (2004). "Digital Media and the Analysis of Film". A Companion to Digital Humanities. Oxford University Press. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022.
- ^ A Companion to Women in the Ancient World, edited by Sharon L. James, Sheila Dillon, p. 75, 2012, Wiley, 1444355007, 9781444355000.
- ^ a b Mulvey, Laura (Sonbahar 1975). "Visual pleasure and narrative cinema". Screen. 16 (3): 6-18. doi:10.1093/screen/16.3.6.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mulvey, Laura (Sonbahar 1975). "Visual pleasure and narrative cinema". Screen. 16 (3): 6-18. doi:10.1093/screen/16.3.6.
- Studlar, Gaylyn (1993). In the realm of pleasure. New York: Columbia University Press. ISBN 9780231082334.
- Mulvey, Laura (1996). Fetishism and curiosity. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 9780253210197.
- Mulvey, Laura (1992). Citizen Kane. BFI Film Classics Series. Londra: BFI Publishing. ISBN 9780851703398.
- Mulvey, Laura (Sonbahar 2004). "Looking at the past from the present: rethinking feminist film theory of the 1970s". Signs: Journal of Women in Culture and Society. 30 (1): 1286-1292. doi:10.1086/421883.
- Mulvey, Laura (2005). Death 24x a second. Londra: Reaktion Books. ISBN 9781861892638.
- Balaram, Rakhee (2007). "Artists: Laura Mulvey and Peter Wollen". Lux Online. LUX.
- Mulvey, Laura (2009), Visual and other pleasures (2. bas.), Houndmills, Basingstoke, Hampshire England New York: Palgrave Macmillan, ISBN 9780230576469
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Laura Mulvey ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.- British Film Institute'ne bağlı Screenonline'da Laura Mulvey
- Laura teaches on the Film, Television and Screen Media MA at Birkbeck, University of London
- Laura Mulvey interviewed by Emma Smart, British Entertainment History Project, 27 November 2007.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
