Leonid Leonov

Leonid Leonov
Leonid Leonov
	1934 civarı
Doğum	31 Mayıs 1899; Moskova, Rus İmparatorluğu
Ölüm	8 Ağustos 1994 (95 yaşında); Moskova, Rusya
Meslek	Romancı, oyun yazarı

Leonid Leonov (Rusça: Леони́д Макси́мович Лео́нов; 31 Mayıs 1899 – 8 Ağustos 1994), Sovyet romancı ve oyun yazarı. Sosyalist gerçekçilik akımı içinde yer aldı. Eserleri, Fyodor Dostoyevski’nin derin psikolojik çözümlemeleriyle karşılaştırılmıştır.

Erken dönem

Leonov, 1899 yılında Moskova’da doğdu. Babası Maksim Leonov, kendi kendini yetiştirmiş köylü kökenli bir şairdi. Bir dönem Surikov Edebi ve Müzik Çevresi’nin (kurucusu İvan Surikov da köylü kökenliydi) başkanlığını yaptı. Daha sonra Moskova’daki Sreda edebî grubuna katıldı; bu grupta Maksim Gorki, Leonid Andreyev ve İvan Bunin gibi isimler de yer alıyordu.^[1]

Leonov’un en erken çocukluk anısı, 1905 yılında Büyük Dük Sergey Aleksandroviç’in devrimci İvan Kalyayev tarafından öldürülmesidir. Aynı yıl babası, yayımladığı iki broşür nedeniyle tutuklandı. Leonov, büyükannesiyle birlikte birkaç kez babasını hapiste ziyaret etti. Maksim Leonov 20 aylık hapis cezasının ardından Arhangelsk’e sürgüne gönderildi. Leonov burada babasını birkaç kez ziyaret etti; bu izlenimler daha sonra Sot başta olmak üzere birçok eserine yansıdı.^[1]

1910–1918 yılları arasında Moskova’daki üçüncü gimnazyumda eğitim gördü. İlk şiirleri, eleştirileri ve haber yazıları 1915’te Severnoe Utro dergisinde yayımlandı. Moskova Devlet Üniversitesi’nde tıp eğitimi almayı planlıyordu; ancak Rus İç Savaşı’nın patlak vermesi bu planı engelledi.^[2]

Kariyer

Rus İç Savaşı sırasında Leonov, Kızıl Ordu’da muhabir olarak görev yaptı. 1921’de eğitimine devam etmesi için ordudan terhis edildi. O dönemde resim eğitimi almayı planlıyordu. Moskova’ya döndüğünde yakın akrabalarını bulamadı; bir süre amcası, kilit ustası Vasilyev’in yanında kaldı. Ona olan minnettarlığını göstermek için amcasının dükkânında gönüllü olarak çalıştı. Daha sonra ünlü grafik sanatçısı Falilyev kendisiyle ilgilendi ve Leonov’u 1920’lerin başlarında dönemin tanınmış yazar ve sanatçı çevresiyle tanıştırdı. Shipovnik yayınevinin sahibi Solomon Kopelman ve Sergei Sabashnikov, Leonov’un ilk öykülerini gördükten sonra yayımlamayı teklif ettiler. Böylece Leonov’un profesyonel yazarlık kariyeri başladı. İlk öykülerinden bazıları Buryga ve Tahta Kraliçe (1923) oldu.^[1]

İlk romanı sayılan Porsuklar (1924), köylü diliyle yazılmış olup devrimin köy yaşamına etkilerini ve kardeşin kardeşe karşı geldiği bir çatışmayı konu edinir.^[3] Hırsız (1927) adlı romanı, Moskova’nın yeraltı dünyasında geçen karanlık bir hikâye olup hem Rusya’da hem de yurtdışında eleştirmenlerce olumlu karşılandı. Bununla birlikte Edward J. Brown, eserin yazarı fazla öne çıkaran üslubu ve Fyodor Dostoyevski etkisinin belirginliği nedeniyle kusurlu olduğunu belirtir.^[3] Romanın başkahramanı, hayal kırıklığına uğramış eski bir komiserin hırsız çetesi üyesine dönüşmesidir. Leonov bu romanı 1959’da yeniden gözden geçirerek yayımladı.

1926’da Tatayana Mihaylovna Sabashnikova ile evlendi; çiftin iki kızı oldu. 1927’de Maksim Gorki’yi Sorrento’da ziyaret etti.^[2] Moskova Sanat Tiyatrosu, Konstantin Stanislavski yönetiminde Leonov’un Untilovsk adlı oyununu sahneye koydu. Sibirya’daki ücra bir kasabada geçen oyun, 17 Şubat 1928’de prömiyer yaptı. Ancak tiyatronun yönetim kurulu ve basın, oyunun ideolojik yaklaşımını olumsuz karşıladı; Anatoli Lunaçarski de eseri tiyatro açısından bir “geriye gidiş” olarak nitelendirdi.^[4]

Sovyet Nehri (1930), Sibirya ormanlarının ortasında bir kâğıt fabrikasının inşasını konu edinir. Skutarevski (1932) ise bir bilim insanının sosyalist devlet koşullarındaki psikolojik sorunlarını işler ve yazarın kendi gelişim sürecini de yansıtır.^[3] 1934’te Leonov, Gorki ile birlikte Sovyet Yazarlar Birliği’nin kuruluşuna katıldı. Ertesi yıl yayımlanan Okyanusa Yol adlı eseri, Sovyet geleceğine dair fantastik bir bakış sunar; başkahraman, yaşadığı acılar ve yol açtığı sorunlar üzerine düşünürken tarihin genel akışı içinde bunların anlamını sorgular.^[3]

II. Dünya Savaşı ve sonrası

II. Dünya Savaşı’nın hemen ardından Leonov, birkaç yurtsever oyun kaleme aldı. Bu eserler kısa sürede sinemaya uyarlandı ve yazara 1943’te Stalin Ödülü kazandırdı. 1953’te yayımlanan Rus Ormanı adlı romanı, yetkililer tarafından II. Dünya Savaşı üzerine örnek bir Sovyet kitabı olarak övüldü ve Lenin Ödülü’ne layık görüldü. Ancak eserin, “Eski Rus kültürünün simgesi olan ormanın rejim tarafından yok edildiği” iması rahatsızlık yarattı; Nikita Kruşçev yazarı uyararak “her ağaç faydalı değildir… orman zaman zaman seyreltilmelidir” sözleriyle dikkat çekti.^[5]

Leonov, 1945’te Pravda gazetesi adına Nürnberg Mahkemeleri’nde muhabirlik yaptı. 1950’de Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti’ne milletvekili seçildi.^[2] 1967’de Sosyalist Emek Kahramanı unvanını aldı; beş yıl sonra Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi’ne kabul edildi.

Yaşamının son dönemlerinde karanlık ve milliyetçi-dinî temalar işleyen Piramit (1994) adlı destansı romanı üzerinde çalıştı.

Korney Çukovski, 21 Ağustos 1946 tarihli günlüğünde Leonov’u şu sözlerle tasvir etmiştir:

Son günlerde Leonid Leonov ile sık sık görüşüyorum ve onun olağanüstü karakterine hayran kalıyorum. Güçlü, hayata karşı donanımlı bir adam. Haftada bir iki kez gelir, saatlerce konuşur ama asla kendi planlarından ya da başarılarından bahsetmez. Yeni bir oyunu sahnelenir ya da bir kitabı yayımlanır, yine de tek kelime etmez. Kendini övmez; aksine hep yenilgilerinden söz eder. Ellerinden her iş gelir: abajur, masa, sandalye yapar; kilden yüzler şekillendirir; bronzdan muhteşem bir çakmak dökmüştür. Tohumlara, meyvelere dokunuşunu izlediğinizde onun ne kadar yetenekli bir çiftçi olduğunu anlarsınız. Basit görünüşünün ardında ince hesaplar vardır. Nazik, düzenli, asil ve şiirsel bir ruha sahiptir. Kısacası tipik bir Rus’tur.^[6]

Ödüller

Sosyalist Emek Kahramanı (1967)^[7]
Altı kez Lenin Nişanı^[7]
SSCB Devlet Ödülü (1977) – Bay McKinley’nin Kaçışı (1975) filmi senaryosu için^[7]
Kızıl Bayrak İşçi Nişanı, iki kez^[7]
Ekim Devrimi Nişanı, iki kez^[7]
Vatanseverlik Savaşı Nişanı, 1. sınıf, iki kez^[7]
RSFSR Onurlu Sanat Emekçisi (1949)^[7]
Leo Tolstoy Edebiyat Ödülü (1993)^[7]
Stalin Ödülü, 1. derece (1943) – İstila oyunu için^[2]
Lenin Ödülü (1957) – Rus Ormanı (1953) romanı için^[2]

Filmografi

1963 – Rus Ormanı (senaryo)
1975 – Bay McKinley’nin Kaçışı (The Flight of Mr. McKinley, senaryo uyarlaması)

Türkçe çevirileri

Hırsız (Vor / The Thief), çev. Mehmet Temel, Varlık Yayınları, İstanbul, 1959.
Porsuklar (Barsuki / The Badgers), çev. Nihal Yalaza Taluy, Varlık Yayınları, İstanbul, 1962.
Rus Ormanı (Русский лес / The Russian Forest), çev. Hasan Âli Ediz, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 1977.
Kaçış (Бегство мистера Мак-Кинли / The Flight of Mr. McKinley – oyun), çev. Mehmet Özgül, Adam Yayınları, İstanbul, 1983.

Kaynakça

^ ^a ^b ^c Alexandrova, Vera (1971). A History of Soviet Literature. Greenwood Press Reprint. ISBN 0-8371-6114-2.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Cornwell, Neil; Christian, Nicole (1998). Reference Guide to Russian Literature. Taylor & Francis. s. 488. ISBN 9781884964107.
^ ^a ^b ^c ^d Brown, Edward James (1982). Russian Literature Since the Revolution: Revised and Enlarged Edition. Harvard University Press. s. 101. ISBN 0-674-78204-6.
^ Benedetti, Jean (1999) [1988]. Stanislavski: His Life and Art. Revised. Londra: Methuen. s. 314-315. ISBN 0-413-52520-1.
^ Billington, James H. (1966). The Icon and the Axe: An Interpretive History of Russian Culture. Knopf. s. 28. ISBN 9780394708461.
^ Chukovsky, Kornei (2005). Diary, 1901-1969. Yale University Press. s. 356. ISBN 0-300-10611-4.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Rusça Vikipedi'deki Leonid Leonov maddesi (Леонов, Леонид Максимович [ru])

Dış bağlantılar

The Art of Compromise: The Life and Work of Leonid Leonov
Kısa biyografi (Rusça)
"Serseri" adlı öykünün metni – SovLit.net

[History-1] Alexandrova, Vera (1971). A History of Soviet Literature. Greenwood Press Reprint. ISBN 0-8371-6114-2.

[Guide-2] Cornwell, Neil; Christian, Nicole (1998). Reference Guide to Russian Literature. Taylor & Francis. s. 488. ISBN 9781884964107.

[Brown,_p._101-3] Brown, Edward James (1982). Russian Literature Since the Revolution: Revised and Enlarged Edition. Harvard University Press. s. 101. ISBN 0-674-78204-6.

[4] Benedetti, Jean (1999) [1988]. Stanislavski: His Life and Art. Revised. Londra: Methuen. s. 314-315. ISBN 0-413-52520-1.

[5] Billington, James H. (1966). The Icon and the Axe: An Interpretive History of Russian Culture. Knopf. s. 28. ISBN 9780394708461.

[6] Chukovsky, Kornei (2005). Diary, 1901-1969. Yale University Press. s. 356. ISBN 0-300-10611-4.

[Awards-7] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Rusça Vikipedi'deki Leonid Leonov maddesi (Леонов, Леонид Максимович [ru])

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]