Leusden

Leusden
Belediye
Bayrak Mühür
Ülke	Hollanda
İl	Utrecht (eyalet)
İdare
• Belediye Başkanı	Gerolf Bouwmeester
Nüfus  (2025)
• Toplam	31.911
Resmî site leusden.nl

Leusden, Hollanda'nın Utrecht ilinde yer alan bir belediye ve yerleşim yeridir. Amersfoort'un yaklaşık 3 kilometre güneydoğusunda konumlanmıştır. Belediye, 2025 tarihi itibarıyla 31.681 kişilik bir nüfusa sahiptir ve yüzölçümü 62,02 km²’dir (bu alanın 0,34 km²’si sudur). Leusden sakinlerine Leusdenaren denir.

Belediyenin batı kısmı, Utrechtse Heuvelrug (Utrecht Sıradağları) eteklerinde yer alır ve büyük ölçüde ormanlık alanlar ve fundalıklarla kaplıdır. Doğu kısımlar ise Gelderse Vallei (Gelder Vadisi) içinde yer alır ve ağırlıklı olarak tarım arazilerinden oluşur.

Den Treek'in bir bölümü Leusden'de yer alır. Bölgede çok sayıda tarım arazisi bulunmaktadır. Eskiden burada tütün yetiştirilirdi – bu durum, Tabaksteeg (Tütün Sokağı) adının verilmesine de neden olmuştur.

Tarih

Günümüz Leusden belediyesi sınırları içinde bulunan en eski arkeolojik buluntular, erken Taş Devri’ne (Paleolitikum) kadar uzanır. Örneğin Leusderheide bölgesinde, mızrak ucu olarak kullanılmış 50.000 ila 30.000 yıl öncesine tarihlenen bir yaprak biçimli sivri uç bulunmuştur. Yerleşik yaşama geçiş ise Tunç Çağı’ndan itibaren gerçekleşmiştir. Bu, Oud-Leusden ve Leusderhei’de keşfedilen tümülüslerden (grafheuvels) anlaşılmaktadır. Burada, MÖ 1600 civarında yaşamış bazı çiftçi yerleşimleri bulunmaktaydı.

Roma döneminde bölge yeniden iskan edildi. Yaklaşık MS 300 yılında küçük bir gözetleme kulesi inşa edildi; bu kuleye ait temeller günümüze ulaşmıştır. Ancak dördüncü yüzyılın başlarından itibaren bölgenin bir süre tekrar terk edildiği anlaşılmaktadır. Altıncı yüzyılın ikinci yarısında ise günümüz köyünün tarihçesi başlamıştır. Bu dönem, Amersfoort’un güneybatısında yer alan Oud-Leusden adlı mahallede şekillenmiştir. 1980’li yıllarda yapılan kazılarda hem bu yerleşim alanı hem de ona ait mezarlık ortaya çıkarılmıştır.

Yıl 777’de bu yerleşim muhtemelen ilk kez yazılı bir kaynakta geçmektedir, o zamanlar "Lisiduna" adıyla anılmaktadır. Bu yerleşim, Kont Wigger'in elinde bulunan bir malikâne (domein) merkezini oluşturuyordu. Bahsi geçen yılda, Lisiduna Malikanesi, ilgili belgede yapılan yoruma dayanarak, Şarlman (Karel de Grote) tarafından dönemin Utrecht'teki Aziz Maarten Kilisesi'ne bağışlanmıştır.

Sekizinci yüzyıldan itibaren Oud-Leusden köyü büyümeye başladı. Köyün ekonomisi büyük ölçüde tarım, demir üretimi ve büyük bir cemaatin merkezi olarak bakım hizmetlerine dayanıyordu. Gerileme muhtemelen on üçüncü yüzyılın başlarında başladı; bu dönemde cemaat küçüldü ve demir üretimi baskı altına girdi. Bölgenin ekonomik ağırlık merkezi, günümüz belediyesinin merkezi de dahil olmak üzere, doğuya doğru kaymaya başladı.

On yedinci yüzyılda tütün yetiştiriciliği hızla büyüdü ve günümüz Leusden belediyesi sınırları içindeki bölgede yaklaşık 1700 yılında zirveye ulaştı. Bu bölge, elverişli iklimi, toprağı ve tütün ticareti ile işlenmesinde önemli merkezlere (Nijkerk, Amersfoort ve Wageningen) olan iyi bağlantıları sayesinde bu tarıma uygundu. On sekizinci yüzyılda artan fiyatlar nedeniyle kısmen tahıl üretimine geçildi. On dokuzuncu yüzyılda ise tütün yetiştiriciliği artık önemini kaybetti.

Dodeweg, Leusbroek köyünü Oud-Leusden'deki kilise ve mezarlıkla birbirine bağlıyordu. Bu bölgede, A28 otoyolundan görülebilen, 13. ya da 14. yüzyıldan kalma bir kilise kulesi hâlâ ayaktadır. Ancak bu kuleye ait kilise yaklaşık 1827 yılında yıkılmıştır. Leusden'in merkezi daha doğuya kaymıştı ve yeni köy kilisesi (su işleri tarafından inşa edilen kilise türü olan “waterstaatskerk”) o dönemde yeni açılan Amersfoort-Arnhem yolu (günümüzde N226) üzerindeki Bavoort adlı mahallede inşa edildi. Bu küçük kilise, 2024 yılı itibarıyla hâlâ kullanılmakta olup şu an Leusden-Zuid olarak adlandırılan bölgededir.

Leusden, 19. yüzyıla kadar kırsal bir bölge olarak kaldı. Ancak 19. ve 20. yüzyıllarda yerleşim merkezleri oluşmaya başladı. Hamersveld'de bu gelişim özellikle belediye binası ve kilise çevresinde gerçekleşirken, Leusbroek'te ise Dorpskerk (Köy Kilisesi) civarında yoğunlaştı.

Coğrafya

Leusden kısmen Gelderse Vallei'de, kısmen de Utrechtse Heuvelrug'da yer alır. Utrechtse Heuvelrug’daki bu bölümde büyük ölçüde askeri alan olan Leusderheide ve Den Treek adlı bir malikâne bulunur. Leusden’in yeşil görünümü 1999 yılında Hollanda’nın En Yeşil Şehri kategorisinde birinci olmasını sağladı; bu yarışma, Entente Florale’nin Hollanda kolu tarafından düzenlenmiştir. Ertesi yıl ise aynı yarışmada Avrupa genelinde ikinci oldu.

Leusden’in doğu tarafında, Valleikanaal boyunca uzanan Grebbeliniedijk bulunur. Burada II. Dünya Savaşı’ndan kalma kalıntılar yer alır, örneğin sığınaklar ve Asschatterkeerkade yakınlarında bir tank engeli. Liniedijk üzerinde bir yürüyüş yolu vardır. Ayrıca Leusden’den geçen birkaç dere bulunur; bunlar arasında Heiligenbergerbeek, Barneveldse beek, Modderbeek ve Moorsterbeek sayılabilir.

Leusden, Lockhorsterweg üzerindeki Leusden-Zuid çıkışında bulunan KPN televizyon kulesi sayesinde uzaktan bile görülebilir. Bu kule 127,4 metre yüksekliğindedir.

Beledikten geçen 5 adet “klompenpad” (ahşap tahta ayakkabılarla yürümek için tasarlanmış doğa yürüyüş yolları) vardır: Dashorsterpad, Schutpad, Snorrenhoefpad, Stoutenburgerpad ve Termatenpad.