Lokus
(1) Kromatit
(2) Sentromer
(3) Kısa (p) kol
(4) Uzun (q) kol
Genetik ve genetik hesaplama alanında lokus, bir genin, bu genin alellerinden birinin ya da bir DNA dizisinin kromozom üzerinde düşünüldüğü yer veya DNA üzerindeki fiziksel özel konumudur.[1][2][3] Belirli bir lokus üzerindeki DNA dizisinin herhangi bir varyantına ise alel denir. Belirli bir genom üzerinde yer alan lokusların düzenli listesine genetik harita olarak adlandırılır. Harita üzerindeki gen eşleştirmesi, belirli bir biyolojik özelliğin hangi lokus üzerinde bulunabileceğinin belirlenmesi işlemidir.
Kromozomları bazı lokuslardaki belirli genlerin alelleri ile aynı olan diploit ve poliploid hücreler homozigot olarak adlandırılırken farklı alellere sahip olan hücreler ise heterozigot olarak tanımlanır.
İsimlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir genin kromozom lokusu "6p21.3" gibi bir şekilde ifade edilebilir.
| Bileşen | Açıklama |
| 6 | Kromozom numarası. |
| p | Lokus konumunun kromozomun kısa kolu üzerinde yer aldığını belirtir (Fransızca petit (küçük) p); q ise kromozomun uzun kolunu belirtir (bunun için alfabede p'den sonra gelen harf seçilmiştir). |
| 21.3 | Harflerden sonra gelen sayılar koldaki konumu belirler: bölge 2, bant 1, alt-bant 3. Bantlar, kromozom uygun bir renkle işaretlendiğinde mikroskop altında görülebilirler. Bantlardan her biri, sentromere en yakın 1 numaralı banttan başlayarak sırasına göre numaralandırılır. Alt bant ve alt-alt-bantlar ise sadece daha yüksek çözünürlükte görünürler. |
Bir lokus dizisi de benzer şekilde belirtilir. Örneğin, okülokütanöz albinizm geni olan OCA1 lokusu "11q1.4-q2.1" şeklinde yazılabilir ve 11 numaralı kromozomun uzun kolunda, bant 1'in alt-bant 4'ü ile bant 2'nin alt bant 1'i arasında bir yerde olduğu anlamına gelir.
Kromozomun uçları "pter" ve "qter" şeklinde etiketlenir ve böylece "2qter" ikinci kromozomun uzun kolundaki telomer anlamına gelir.
Sentisome
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir sentisome (İng: centisome), bir kromozomun uzunluğunun % 1'i olarak tanımlanır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ BSTS / Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü, Ankara, 2009
- ^ BSTS / Biyoloji Terimleri Sözlüğü 1998
- ^ BSTS / Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü, Aktif Yayınevi, Erzurum, 1999
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Kasım 2011.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Overview at ornl.gov 3 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.