Louis Braille
Louis Braille | |
|---|---|
 Fransız mucit | |
| Doğum | 4 Ocak 1809 Coupvray, Fransa |
| Ölüm | 6 Ocak 1852 (43 yaşında) Paris, Fransa |
Louis Braille (/breɪl/ brayl; 4 Ocak 1809 – 6 Ocak 1852), Fransız eğitimci ve görme engelli insanlar tarafından kullanılmak üzere kendi adıyla anılan Braille okuma ve yazma sisteminin mucididir. Sistemi dünya çapında kullanılmaktadır ve bugüne kadar neredeyse hiç değişmeden devam etmektedir.
Braille'in üç yaşındayken, babasının koşum atölyesinde dikiş tığıyla geçirdiği bir kaza sonucu bir gözü kör oldu. Bunun sonucunda bir enfeksiyon ortaya çıktı ve her iki göze de yayılarak tam körlükle sonuçlandı.[1] O dönemde görme engelliler için çok fazla kaynak yoktu, ancak yine de eğitiminde başarılı oldu ve Fransa'nın Kraliyet Kör Gençlik Enstitüsü'nden burs aldı. Orada öğrenciyken, körlerin hızlı ve verimli bir şekilde okuyup yazabilmelerini sağlayacak bir dokunsal kod sistemi geliştirmeye başladı. Charles Barbier tarafından icat edilen bir sistemden esinlenen Braille'in yeni yöntemi daha kompakttı ve müzik de dahil olmak üzere bir dizi kullanıma elverişliydi. Çalışmasını ilk kez 1824 yılında, on beş yaşındayken akranlarına sundu.
Yetişkinliğinde Braille, Enstitüde profesör olarak görev yaptı ve müzisyenlikle uğraştı, ancak hayatının geri kalanını büyük ölçüde sistemini geliştirerek ve genişleterek geçirdi. Ölümünden sonra uzun yıllar boyunca çoğu eğitimci tarafından kullanılmadı, ancak gelecek kuşaklar Braille alfabesini devrimci bir buluş olarak kabul etti ve dünya çapında dillerde kullanılmak üzere uyarlandı.
Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]
Louis Braille, 4 Ocak 1809'da Paris'in yaklaşık yirmi mil doğusunda küçük bir kasaba olan Coupvray'de doğdu.[2] O ve üç büyük kardeşi - Monique Catherine (d. 1793), Louis-Simon (d. 1795) ve Marie Céline (d. 1797) - ebeveynleri Simon-René ve Monique ile birlikte kırsal kesimde üç hektarlık bir arazide ve üzüm bağında yaşıyorlardı. Simon-René, dericilik ve at koşum takımları imalatçılığı yaparak başarılı bir girişim sürdürdü.[3][4]
Yürümeye başlar başlamaz Braille, zamanını babasının atölyesinde oynayarak geçirmeye başladı. Üç yaşındayken bazı aletlerle oynuyor, bir deri parçasında tığla delik açmaya çalışıyordu. Gözlerini kısarak yüzeye dikkatlice baktığında, ucu içeri sokmak için sertçe bastırdı ve tığ sert derinin üzerinden geçerek gözlerinden birine saplandı. Yerel bir doktor etkilenen gözü bağlayıp yamaladı ve hatta Braille'in ertesi gün Paris'te bir cerrah tarafından karşılanmasını ayarladı, ancak hiçbir tedavi hasarlı organı kurtaramadı. Genç çocuk, yaranın ciddi şekilde enfekte olması nedeniyle haftalarca acı çekti. Sonunda muhtemelen sempatik oftalmi nedeniyle diğer gözünde de görme yetisini kaybetti.[4]
Braille, enfeksiyonun verdiği eziyetten kurtuldu, ancak beş yaşına geldiğinde her iki gözü de tamamen kör oldu.[5] Küçük yaşı nedeniyle ilk başta görme yetisini kaybettiğini fark etmedi ve sık sık neden her zaman karanlık olduğunu sordu.[6] Ailesi, en küçük çocuklarını normal bir şekilde yetiştirmek için - o dönem için oldukça nadir görülen - birçok çaba sarf etti ve onların bakımında başarılı oldu. Babasının kendisi için yonttuğu bastonlarla köy ve kır yollarında gezinmeyi öğrendi ve görünüşe göre engeliyle barışık bir şekilde büyüdü. Braille'in parlak ve yaratıcı zekası yerel öğretmenleri ve rahipleri etkiledi ve yüksek öğrenim görmesi sağlandı.[7]
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Braille 7 gibi erken bir yaşta Paris'te bulunan, dünyanın ilklerinden biri olarak kabul edilen Institution Royale des Jeunes Aveugles (Genç Körler Kraliyet Enstitüsü)'den burs kazandı. Aldığı burs bir kör olarak kaderini değiştirdi; o günlerde başka bir kör gencin kaderi sokaklarda para dilenmekti. Ancak okulun şartları çok da iyi değildi. Braille'e öğün olarak kuru ekmek ve su veriliyor bazı öğrenciler de istismar edilip ceza olarak odalara kilitleniyorlardı.[8]
Braille sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Braille sistemi aslında Charles Barbier'in Napolyon'un talebi doğrultusunda, askerlerin gece karanlığında ışık olmaksızın anlaşmalarını sağlamak için geliştirdiği sisteme dayanır. Barbier'in sistemi çok karışık ve öğrenilmesi zordu. Zira askeriye tarafından da reddedilmişti. 1821 yılında Charles Barbier, Paris Millî Enstitüsü'nün körler bölümünü ziyaret etti ve Louis Braille ile tanıştı. Braille, Barbier'in en büyük hatasının, alfabesinin sahip olduğu temsilî harflerin insanın parmağını hareket ettirmedikçe anlaşılamaması olduğunu söyledi ve bu yüzden sembolden bir diğerine hızlıca geçilemiyordu. Kendisinin değişikliği, kör alfabesinde devrim yapan 6'lı nokta sistemiydi.[9]
Braille, aydın ve yaratıcı bir öğrenciydi, okulunda yetenekli bir çello ve org çaları oldu, ülkesi Fransa'nın her yerindeki kiliselerde org çaldı.[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Louis Braille". 26 Haziran 2020. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2024.
- ^ "Who was Louis Braille". Royal Blind. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018.
- ^ Weygand, s. 282.
- ^ a b Kugelmass (1951), ss. 13-23.
- ^ Marsan, Colette (2009). "Louis Braille: A Brief Overview". Association Valentin Haüy. 7 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Davidson, Margaret (1971): Louis Braille, the boy who invented books for the blind
- ^ Kugelmass (1951), ss. 24-39.
- ^ Kugelmass (1951), pp. 24–39.
- ^ Kugelmass (1951), pp. 108–115.
- ^ Mellor, p. 82.
