Luca Pacioli

O.F.M. Luca Pacioli
Luca Pacioli'nin Portresi, geleneksel olarak Jacopo de' Barbari'ye atfedilir, 1495
Doğum	y. 1447 Sansepolcro, Floransa Cumhuriyeti
Ölüm	19 Haziran 1517 (70 yaşında) Sansepolcro, Floransa Cumhuriyeti
Vatandaşlık	Floransalı
Tanınma nedeni	Summa de arithmetica, Divina proportione, De ludo scachorum, Çift girişli defter tutma
Kariyeri
Dalı	Rahip, matematikçi, yazar
Çalıştığı kurum	Perugia Üniversitesi Roma La Sapienza Üniversitesi Milano Üniversitesi
Doktora öğrencileri	Domenico Maria Novara da Ferrara

Fra Luca Bartolomeo de Pacioli (bazen Paccioli veya Paciolo; d. y. 1447 – ö. 19 Haziran 1517), İtalyan matematikçi ve Fransisken rahip.

Pacioli, çocukluğundan beri her şeyi merak ediyor, özellikle sayılar ve şekiller dünyası matematikle büyüleniyordu. Karar verme yaşına gelince, geçim derdine düşmeden matematiği öğreneceği yerin manastırlar olduğunu görerek din adamlığını seçiyordu.

Papaz arkadaşları evlere kolayca girip çıkabildikleri ve saygınlık gördükleri için sözlerini dinletebiliyorlardı. Onların ana ve babalara önerileriyle Luca, evlerde ders veren bir matematik öğretmeni oluyordu. Pacioli'nin matematiğe olan bu sevgisi sevilerek yapılan her iş gibi, konuyu iyi öğrenmesini sağlıyor, Venedik, Minorit, Perugia, Napoli, Milano ve Floransa kentlerinde matematik profesörlüğü yapıyordu. Bunlardan Floransa'da Leonardo Da Vinci ile tanışıyor, yapıtlarını matematik ilkelere göre düzenleyen sanatçıyla ortak yönleri, ömürlü bir dostluk kurulmasını sağlıyordu.

Arkadaşı Da Vinci'nin yapıtlarıyla tanındığını ve böylece ölmezler arasına gireceğini gördüğü için önce " Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita " kitabını yazıyor özellikle " Altın Oran " üzerinde duruyordu. Daha sonra yazdığı " Da Divina Proportione " adlı kitabının resimlerini de Da Vinci çiziyordu.

Hint matematikçisi Bhaskara'nın aritmetiğini çeviriyor, o günlerde başlayan ve bugün genelleşen rakamları, kazığa bağlanıp yakılma korkusu duymadan kullanıyordu. Bunu büyük günah ve kiliseye hakaret olarak görebilecek çevreleri yatıştırmak için Egeli ve Mısırlı matematikçilerden de söz ediyor, özellikle Theon'un unutulmuş karekök alma işlemini gösteriyordu.

Muhasebedeki çift taraflı kayıt yöntemi 1494 yılında Venedik'te yayımlan "Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita" kitabının içerisinde bir bölüm olarak yer almıştır. Eserin "Particularis di compitus e scripturis" (defter tutma ve ona ait evrak üzerine bir etüd) bölümü çift taraflı kayıt yönteminin esaslarını açıklamaya ayrılmıştır. Eser içerisinde son iki yüz yıldaki uygulama sistematik bir biçimde anlatılmıştır. Bu eser bazı kaynaklarda bu konudaki ilk çalışma olarak yer alsa da gerçekte bu konudaki ilk çalışma 1363 yılında Abdullah İbn Muhammed İbn Kiya Al Mâzandarani tarafından kaleme alınan "Risale-i Felekiyye/Kitab-us Siyagat" (Muhasebe Kitabı) adlı eserdir. Elyazması olan bu eserin aslı İstanbul'da Beyazit kütüphanesinde bulunmaktadır. Farsça kaleme alınan kitapta "Rüznamçe" (Yevmiye), "Evârece" (Defteri Kebir), "Tahvilat" (Şahis Tali Hesapları) gibi çağdaş muhasebenin temel ögeleri açıklanmıştır. (Daha fazla bilgi için bkz. Mevlüt ÖZER, "Belgesiz Kayıt Ortamında Denetim, Doktora Tezi, Ankara, 2012, s.xv; Prof. Dr. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitabevi, 6. Baskı, 1997, s.12-13; İsmail Otar, Risâle-i Felekiyye - Kitab-us Siyagat Hakkında, İ.Ü. İşletme Fakültesi Muhasebe Dergisi, Ağustos 1984, No:34)