Lux (Doctor Who)

314 – "Lux"
Doctor Who bölümü
Ekip
Doktor Ncuti Gatwa (On Beşinci Doktor)
Yol arkadaşı Varada Sethu (Belinda Chandra)
Diğerleri Ian Shaw – Haberci Cassius Hackforth – Tommy Lee Ryan Speakman – Husband Linus Roache – Reginald Pye Alan Cumming – Bay Ring-a-Ding Millie O'Connell – Gün Işığı Sally Lewis Cornay – Logan Cheever Lucy Thackeray – Renée Lowenstein Jane Hancock – Helen Pye William Meredith – Polis Samir Arrian – Hassan Chowdry Bronté Barbé – Lizzie Abel Steph Lacey – Robyn Gossage Anita Dobson – Bayan Flood
Prodüksiyon
Senarist	Russell T Davies
Yönetmen	Amanda Brotchie
Dramaturg	David Cheung
Yapımcı	Chris May
Yürütücü yapımcı(lar)	Russell T Davies Julie Gardner Jane Tranter Joel Collins Phil Collinson
Bölümün müzik bestecisi	Murray Gold
Seri	15. sezon
Süre	43 dakika
Tarih	19 Nisan 2025 (2025-04-19)
Kronoloji
← Önceki Sonraki → "Robot Devrimi" "The Well"

"Lux", Birleşik Krallık bilimkurgu dizisi Doctor Who'nun 15. sezonunun ikinci bölümüdür. Yirmi yılı aşkın bir süre önce geliştirilen bir fikirden yola çıkarak Russell T Davies tarafından yazılan bölümün yönetmenliğini Amanda Brotchie üstlenmiştir.

Bölümde On Beşinci Doktor (Ncuti Gatwa) ve yol arkadaşı Belinda Chandra (Varada Sethu), 2025'e geri dönmeye çalışırken kendilerini 1952 yılında Miami, Florida'da bulur. Orada on beş kişinin kaybolduğu gizemli bir sinema salonu görürler. İkili araştırma yaparken Lux (Alan Cumming tarafından seslendirildi) tarafından filme hapsedilir.

"Lux", canlı aksiyon ve animasyon formatını bir arada sunması bakımından dizide bir ilktir. Bölümün çekimleri, Ocak 2024'te Penarth, Cardiff ve Wolf Studios Wales'ta gerçekleştirildi. Bazı seslendirme çalışmaları, Haziran ayında New York'ta yapıldı. Animasyon ve diğer yapım sonrası çalışmaları, yılın ilerleyen zamanlarında da devam etti ve bazı işler Eylül ayına kadar tamamlandı.

Bölümde populer kültür, dördüncü duvarın kırılması ve kendi hayran kitlesine meta-referanslara yer verildi. Bölüm, 19 Nisan 2025'te BBC iPlayer, BBC One ve Disney+ platformunda yayımlandı. Bölüme çeşitli tepkiler geldi ve animasyonun canlı aksiyon ortamında kullanılması eleştirmenlerden övgü aldı. Bölümün James Goss tarafından yazılan romantasyonunun Temmuz 2025'te çıkması planlanmaktadır.

Konu

24 Mayıs 2025'e geri dönemeyen TARDIS, 1952'nin Miami'sine iner. Doktor ve Belinda, zincirlenmiş bir sinema salonuyla karşılaşır. Bir lokantada, sinemadan kaybolan on beş kişiden birinin annesiyle konuşurlar. Salon hâlâ geceleri film göstermeye devam etmektedir. Irk ayrımının hâlâ yürürlükte olduğu bu dönemde garson, onların lokantada kalmasına izin verir.

Sinema salonuna giren ikili, Bay Ring-a-Ding adında yaşayan bir çizgi film karakteriyle karşılaşır. Bu varlık, Işık İmparatoru Lux adını taşımaktadır ve ışığın beden bulmuş hâlidir. Gösterim görevlisi Reginald Pye, Lux için filmler oynatmaktadır; Lux da Pye'ın ölmüş eşiyle onu buluşturmaktadır. Kaybolan insanları bir film makarasının içine hapseden Lux, aynı şekilde Doktor ve Belinda'yı da tuzağa düşürüp onları çizgi film karakterlerine dönüştürür. Ancak ikili kendi formlarına kavuşmayı başarır. Sahte bir gerçekliğe kaçarlar ve burada ırkçı bir NYPD polisiyle karşı karşıya gelirler. Ardından, Doctor Who hayranlarının izlediği bir televizyon ekranından geçerler. Hayranlar, Doktor'la tanıştıkları için sevinçlidir ancak yaşadıkları dünyanın sahte olduğunu söyler ve Lux'u yenmesi için onu geri dönmeye teşvik ederler. Her ne kadar bu, onların varlıklarının sonu anlamına gelse de Doktor ve Belinda gönülsüz şekilde oradan çıkarlar.

Sinemaya döndüğünde eli yaralanan Doktor, kalan rejenerasyon enerjisiyle yarayı iyileştirir. Bu enerjiyi alan Lux, kendine maddesel bir beden oluşturur. Belinda, film makaralarını yakarak bir patlama oluşturmaya çalışır ancak Pye, eşinin cesaretlendirmesi üzerine Belinda'ya kaçmasını söyler ve kendini feda eder. Patlamayla birlikte sinema salonu güneş ışığına maruz kalır ve Lux, sınırsız şekilde genişleyerek evrenle birleşir. Kaybolan insanlar geri döner.

Doktor ve Belinda ayrılırken, Bayan Flood etraftakileri TARDIS'in ortadan kayboluşunu izlemeye davet eder ve bu "gösterinin" 24 Mayıs'ta bitecek sınırlı süreli bir yapım olduğunu söyler. Bölümün sonunda Doktor'un hayranları, bölümü yorumlamaya başlar ve hâlâ kendilerinin var olduklarını fark ederler.

Yapım

Geliştirme

"Lux"un senaryosu Russell T Davies tarafından yazıldı. Davies uzun zamandır canlı bir çizgi film karakterinin yer aldığı bir bölüm yapmak istiyordu, ancak bütçe kısıtlamaları nedeniyle bunu ancak şimdi gerçekleştirebildi. Ayrıca, bütçe kısıtlamaları nedeniyle yaklaşık yirmi yıl önce animasyon yerine hologram içeren bir varyantı düşündüğünü de açıkladı. Hikâye, ayrımcılık ve ırkçılıkla ilgili göndermeler de içeriyordu. Davies bunları günümüz toplumundaki sorunlara değinmek amacıyla eklediğini belirtti. Bu temalar, Doktor'un genellikle ana otorite figürü olarak konumlanmasına bir ters köşe yaratmak amacıyla da kullanıldı. Ancak Davies, bu meselelerin bölümün baskın konusu olmasını istemediğini söyledi. Bölümde ayrıca yas, umut, dostluk ve hüzün gibi motifler de yer aldı. Rock Hudson ve Scooby Doo karakteri Velma'ya popüler kültür göndermeleri yapıldı. Davies, son bölümlerdeki dördüncü duvarı yıkma eğilimini bu bölümde de sürdürdü. Dizide ilk kez bu bölümle birlikte mid-credits sahnesine yer verildi.

Kostüm tasarımcısı Pam Downe, Doktor ve Belinda'nın kostümlerini mavi ve sarının tamamlayıcı renklerini kullanarak oluşturdu. Sethu'nun elbisesi, 2021 yapımı Batı Yakası'nın Hikayesi filminde Anita (Ariana DeBose) karakterinin giydiği ve Paul Tazewell tarafından tasarlanan benzer bir elbiseden ilham aldı. Öte yandan Gatwa'nın mavi takımı, 1950'lerin Amerikan müzisyenlerinden esinlendi. Bu renkler, sinemanın kırmızı iç mekânıyla kontrast oluşturacak şekilde üç ana rengi bir araya getirmek için tercih edildi. Downe, aksiyon sahneleri sırasında hareket duygusunu başarılı bir şekilde yansıtmak istedi. Bu nedenle, Sethu için üç farklı peruk denendi ve Sethu'nun elbisesi birden fazla etek altına sahipti.

Bay Ring-a-Ding konsepti Fleischer Stüdyoları'nın animasyonlarından esinlenerek oluşturuldu.

Ian Spendloff, bölümün yaratıcı tasarımcısı olarak görev yaptı ve Bay Ring-a-Ding karakterini tasarladı. Davies, bu karakterin konseptini 1930'ların Fleischer Stüdyoları'nın animasyonlarına benzetti. Spendloff, bölümde kullanılmadan önce otuz farklı taslak çizdi; her biri burun, saç ve diğer unsurlar açısından farklılık gösteriyordu. Bay Ring-a-Ding'e sonunda domuz benzeri bir burun ve mavi bir ten rengi verildi; bu, dönemin çizgi film karakterlerinin özelliklerini yansıtmak için yapıldı. Davies, karakterin insana biraz benzemesini ama hemen tanımlanamayacak kadar farklı olmasını istedi.

Davies'in bu bölümü yazarken çizgi filmleri sevgiyle hatırlaması, Doctor Who hayranlarını da düşünmesine yol açtı; bu nedenle bölümde dizinin hayranlarına yönelik meta-referanslar yer aldı. Bölümde hayranlar, Dördüncü Doktor'un atkısı ve "Telos" yazılı Siber kazağı gibi Doctor Who temalı kıyafetler giymekte ve en sevdikleri bölümün "Blink" (2008) olduğunu söylemekteydi. Bu karakterlerden biri dizinin iptal edilmek üzere olduğundan da bahsediyordu. Ayrıca, bölümdeki olayların çok bariz önceden haber verildiğine ve internetteki sızıntılara gönderme yapıldı. Karakterlerin izlediği televizyonda BBC'nin tanıtım logosu görünüyordu. Bölümde kendilerini önemsiz olarak tanımlasalar da, bu üç karakter (Hassan Chowdry, Lizzie Abel ve Robyn Gossage) bölüm jeneriğinde tam isimleriyle yer aldı.

Doctor Who'nun kendi evreni içinde "var olduğu" fikri daha önce Remembrance of the Daleks (1988) hikâyesinde ve bazı genişletilmiş medya içeriklerinde kısaca işlenmişti. Bu hikâyeden sonra fikir, yarı-resmî bir bir kanon olarak görülmeye başlandı. Bu sahne, Davies'in gelecekteki bölümlerle ilgili ipuçlarını ve spoiler'ları bilerek internete sızdırdığı yönünde söylentilere yol açtı. Ancak bölümün bu sızıntılardan çok önce yazıldığı ve çekildiği ortaya çıkınca, bu durum The Simpsons dizisinde görülen "geleceği öngörme" örnekleriyle karşılaştırıldı.

Ekip

Bölümde Ncuti Gatwa, Doktor'un on beşinci yüzü olarak rol alırken; Varada Sethu, yol arkadaşı Belinda Chandra rolünü oynamaktadır. Alan Cumming, düşman karakter Bay Ring-a-Ding'i seslendirmiştir. Cumming, daha önce 2018'deki "The Witchfinders" bölümünde I. James'i oynamıştı. Davies, kendisi ve yapım ekibinin Cumming'i tekrar oynatmanın erken olup olmadığını değerlendirdiklerini, rol canlı aksiyon olsaydı muhtemelen başka birini seçeceklerini ifade etti. Bay Ring-a-Ding, "The Giggle" (2023) bölümünden beri geliştirmekte olduğu "Yüce Varlıklar Takımı"nın bir üyesiydi. Linus Roache, sinema projeksiyoncusu Reginald Pye'ı ve Lewis Cornay, kaybolmaları araştıran Doktor ve Belinda'ya yardım eden bir lokanta çalışanını canlandırdı. Anita Dobson, tekrar Bayan Flood rolüyle kısa süre göründü. Üç kişilik hayran grubunu ise Samir Arrian, Bronte Barbe ve Steph Lacey canlandırdı.

Çekimler ve yapım sonrası

Sinema salonun dış çekimleri Penarth Pier Pavyonu'nda yapıldı. Ahşap rampa fotoğrafın alt kısmında görülebilmektedir.

Hikâye, sezonun üçüncü yapım blogunda, bir sonraki bölüm olan "The Well" ile birlikte çekildi. Yönetmenliğini Amanda Brotchie'nin üstlendiği bölüm, Ocak 2024'ün sonlarında kaydedildi. Mekân çekimleri Penarth, Cardiff'te yapıldı. Çevre, ABD bayrakları ve dönemin araçları kullanılarak 1950'lerin Amerikan şehrine benzetildi. Sinema salonunun dış çekimleri için Penarth Pier pavyonu kullanıldı. Yapım ekibi binayı boyadı, döneme uygun bir sinema salonu tabelası ekledi ve ön taraftaki modern rampayı kaldırdı. Rampanın kaldırılmasıyla, değiştirilmesi gereken çürümüş ahşaplar ortaya çıktı ve bu da dizinin bütçesinden karşılandı. Çekimler, Storm Jocelyn fırtınası sırasında gerçekleşti ve ani yağmur ile rüzgârlar nedeniyle ekip zorluk yaşadı; sahneler arasında sıcak su torbaları ile ısınmak zorunda kaldılar. Stüdyo içi sahneler, Wolf Studios Wales'teki 4 numaralı sahne alanında çekildi. Bu setteki bazı parçalar, 2024'teki "Şeytan'ın Akoru" bölümümde de kullanılmıştı.

Bay Ring-a-Ding'in animasyon karakter olması nedeniyle, oyuncular sahne çekimlerinde ya yaklaşık yarım metre boyunda akrilik bir maketle ya da ince bir yeşil çubukla oynamak zorundaydı. Bu sahneler, yapım sonrası süreçte düzenlendi. Karakterin hareketleri için referans videolar ekip tarafından çekildi ve ardından Framestore'un animatörleri tarafından sahneye doğrudan çizildi. Cumming, karaktere ait seslendirmesini 28 Haziran 2024'te New York'ta gerçekleştirdi. Cumming'in kayıt esnasında sergilediği yüz ifadeleri, Bay Ring-a-Ding'in animasyonuna yansıtıldı. Doktor ve Belinda'nın çizgi film karakterlerine dönüştüğü sahneler, öncelikle yeşil perdede kaydedildi. Gatwa ve Sethu bu sahnelerde bedenlerini sert ve karikatürize biçimde kullanarak karakterlerini canlandırdı. Animatörler, karakterleri çizgi filme dönüştürürken aralarındaki etkileşimi doğru yansıtabilmek için bu çekimlerden faydalandı. Animasyonlar saniyede yirmi beş kare hızında çizildi; bu da her bir saniyelik ekran süresi için yirmi beş çizim (karakter hareket etmiyorsa daha az) anlamına geliyordu.

Ses efektleri, 4 Eylül 2024'te Cardiff, Galler'deki Bang Post Production stüdyosunda foley sanatçıları tarafından kaydedildi. Bölümün soundtrack listesinde Chuck Berry'nin "Roll Over Beethoven" şarkısı ve Marlena Shaw'ın yeniden yorumladığı "California Soul" şarkısı yer aldı. Bölüm 1952'de geçmesine rağmen, bu parçalar sırasıyla 1956 ve 1969 yıllarında yayımlanmıştı.

Yayımlanma ve tepkiler

Profesyonel reytingler

Toplam puanlar
Kaynak	Reyting
Rotten Tomatoes (Tomatometer)	%100
Rotten Tomatoes (Ortalama Skor)	7,70/10
İnceleme puanları
Kaynak	Reyting
The A.V. Club	B
Bleeding Cool	10/10
The Daily Telegraph
Evening Standard
GamesRadar+
IGN	9/10
Radio Times
Vulture

Yayımlanma

"Lux", 19 Nisan 2025'te aynı anda Birleşik Krallık'ta Batı Avrupa Yaz Saati'ne (BST) göre 08.00'da BBC iPlayer'da ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Pasifik Zaman Dilimi'ne göre 12.00'da Disney+ platformunda yayımlandı. Daha sonra aynı gün BST'ye göre 19.15'te BBC One'da yayımlandı. Disney ayrıca bölümün uluslararası dağıtımını da üstlendi.

Reytingler

Bölüm, BBC One'da yayımlandığı gece yaklaşık 1,58 milyon seyirci tarafından izlenerek Doctor Who tarihindeki en düşük sayıya ulaştı. Kanalda günün en çok izlenen dördüncü programı oldu.

Eleştiriler

Robert Anderson, IGN için yazdığı yazıda bölümü övdü; özellikle Bay Ring-a-Ding karakterini, dördüncü duvarı yıkan sahne gibi bazı bireysel sahneleri ve Gatwa ile Sethu'nun performanslarını öne çıkardı. The Guardian'dan Martin Belam da bölüm hakkında olumlu eleştiriler de bulundu; özellikle Cumming'in performansını ve yine dördüncü duvarı yıkan sahneyi övdü. GamesRadar+ yazarı Will Salmon, Bay Ring-a-Ding ve Gatwa'nın performansını öne çıkarırken, Murray Gold'un müziklerinin bazı sahnelerde "diğer unsurları bastırdığını" düşündüğünü belirtti. Adi Tantimedh, Bleeding Cool için yazdığı incelemede, bu bölümü Davies'in dizi sorumluluğunu üstlendiği ikinci dönemindeki en güçlü bölüm olarak değerlendirdi.

Andrew Blair, Den of Geek'te yazdığı yazıda Bay Ring-a-Ding karakterinin betimlemesini öne çıkardı ancak bölümü, "Şeytan'ın Akoru" ile olan benzerlikleri nedeniyle eleştirdi; bu benzerliklerin bölümü gereğinden zayıf ve tekrara düşmüş hissettirdiğini belirtti. Ayrıca bölümün ırk konusuna yaklaşımını da etkisiz buldu; konunun ele alınmasını olumlu karşılasa da, Doktor'un evren içindeki tavrının "gerçek dünyadaki bilgilerimizle çatıştığını" söyledi. Evening Standard yazarı Vicky Jessop, bölümdeki Doctor Who hayranlarının yer aldığı sahneyi eleştirdi; sahnenin başta eğlenceli olsa da çok geçmeden "zorlama" hâline geldiğini yazdı.

Bölümün romantasyonu

Lux

Yazar	James Goss
Yayım	10 Temmuz 2025
Yayımcı	BBC Books
Sayfa	192
ISBN	9781785949555
'Doctor Who book: Target novelisations serisi

Bölümün romanlaştırılmış versiyonu James Goss tarafından yazıldı. Kitabın 10 Temmuz 2025'te Target Collection'ın bir parçası olarak piyasaya sürülmesi planlanmaktadır.

Dış bağlantılar

• IMDb'de "Lux"