Mélinée Manouchian
Meline Manuşyan | |
|---|---|
| Մելինէ Մանուշեան | |
 Méline Asaduryan Manuşyan, 1940lar | |
| Doğum | Melina Asaduryan 1913 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Aralık 1989 (76 yaşında) Paris, Fransa |
| Defin yeri | Paris, Ivry Mezarlığı |
| Milliyet | Ermeni |
| Eğitim | Tebrotzassere Ermeni Okulu |
| Tanınma nedeni | Fransız-Ermeni direnişçi |
| Evlilik | Misak Manuşyan |
| İmza | |
 | |
Mélinée Manouchian veya Meline Manuşyan (d. Melina Asaduryan veya Soukémian; Ermenice: Մելինէ Մանուշեան; 1913 - 6 Aralık 1989)[1] Fransız-Ermeni direnişçi ve Misak Manuşyan'ın dul eşiydi.
Biyografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]1913'te İstanbul'da Melina Asaduryan (veya Soukémian) olarak memur bir ailede doğdu. Babası posta idaresinde müdürdü.[2] Ermeni Kırımı sırasında anne ve babasını kaybettiğinde iki veya üç yaşındaydı. Ablası Armen ile birlikte İzmir'de bulunan bir Protestan yetimhanesine götürüldü. Daha sonra Yunanistan'ın Korint kentine geçtiler.[3]
1926'dan sonra Fransa'nın Marsilya kentine yerleştiler ve burada Fransızca öğrenerek muhasebe okudu. 1934 yılında müstakbel kocası Misak Manuşyan ile tanıştı. 1935'te Ermeni Yardım Komitesi'nin sekreteri oldu. Charles Aznavour'un ailesiyle yakın temas halindeydi. Charles'ın ablası Aida Aznavour'a göre Manuşyanlar "uzun yıllar - ve ne yıllardı o! - ailemizin hayatında olağanüstü bir rol oynadılar".[4] Melinée, II.Dünya Savaşı sırasında Alman işgaline karşı duran Fransız Direnişi sırasında kocasının yanında o da kahramanca direndi. "Her oyuncunun hareketlerini dikkatlice gözlemlemek ve operasyonun sonuçlarını ve halkın tepkisini not etmek için bir gerilla saldırısı mahallinde kılık değiştirmiş halde yer aldı".[5] 1940'ların başından itibaren, yasak anti-faşist literatürü düzenli olarak üretti, kopyaladı ve dağıttı.[6] Misak ilk kez tutuklandığında, Melinée, Micha Aznavourian'dan kendisini bisikletiyle Compiègne'deki kampa götürmesini istemişti. Kocasına (351 numaralı mahkûm) biraz yiyecek ulaştırmayı başarmış ve hatta bir saniyeliğine onu ziyaret edebilmişti.
Misak'ın son tutuklanmasından sonra Melinée de gıyabında ölüm cezasına çarptırıldı, ancak Aznavour ailesi tarafından saklandı ve kurtuldu. 2. Dünya Savaşı'ndan sonra bir süre Erivan'da yaşadı ve çalıştı, ardından 1960'larda Paris'e döndü. 1954'te Misak hakkında anılarını yazdı. Kitap, "Bir Özgürlük Tutsağı, Manuşyan" adıyla Ekim 2009'da Aras Yayınları tarafından Sosi Dolanoğlu'nun çevirisiyle Türkiye'de de yayınlandı.[7]
1985 tarihli Des teröristler à la retraite belgeselindeki röportajında Manuşyan, Manuşyan Grubuna ihanet eden kişilerin Fransa Komünist Partisi liderliğinde bulunabileceğini güçlü bir şekilde ima etmiştir.[8] Manuşyan özellikle Boris Holban'ı kocasının tutuklanmasından sorumlu olmakla suçladı ve kocasının FTP-MOI grubunu Paris'in dışına yerleştirme talebini reddettiğini ve Paris'ten ayrılırsa onu bir asker kaçağı olarak kurşuna dizdirmekle tehdit ettiğini iddia etmiştir.[9] Amerikalı akademisyen Brett Bowles, filmin yönetmeni Mosco Boucault'nun Manuşyan'ı mümkün olan en uygun ışıkta canlandırmak için elinden geleni yaptığını öne sürdü. Kurbanların yoldaşlarının yakalanmalarını ve idam edilmelerini engellemek için hiçbir şey yapmadıklarını belirterek[9] bir tartışma başlattı.
Misak'ın tutuklanmasından sonra "Jacqueline Albertini" takma adıyla Direniş saflarında kalmayı sürdürdü. Savaş sona erince Ermenistan'a yerleşti ve öğretmenlik yaptı. 17 yıl sonra tekrar Fransa'ya döndü. Fransa'nın özgürlük mücadelesine sunduğu katkılar, François Mitterand tarafından verilen Légion d'honneur nişanıyla ödüllendirildi. Fransız vatandaşlığına alındığında 74 yaşındaydı. İki yıl sonra, 1989'da, Paris'te öldü, Ivry Mezarlığı'na, Misak Manuşyan'ın yanına gömüldü.[7]
Son mektup
[değiştir | kaynağı değiştir]Canım Mélinem, sevgili küçük yetimim,
Birkaç saat içinde artık bu dünyada olmayacağım. Bugün saat 3:00'te idam edileceğiz. Bu hayatımda bir kaza gibi başıma geliyor; İnanmıyorum ama yine de seni bir daha asla görmeyeceğimi biliyorum.
Sana ne yazabilirim? İçimdeki her şey karışık ama aynı zamanda net.
Kurtuluş Ordusu'na gönüllü olarak katıldım ve zafere ve nihai hedefe birkaç santim kala ölüyorum. Yarının özgürlük ve huzurunun tatlılığını tadacak, hayatta kalacak herkese mutluluklar dilerim. Eminim Fransız halkı ve özgürlük için savaşan herkes, hatıramızı onurla onurlandırmayı bilecektir. Ölüm anında, Alman halkına ya da hiç kimseye karşı hiçbir nefretim olmadığını beyan ederim; herkes ceza ve ödül olarak hak ettiğini alacaktır. Fazla sürmeyecek olan savaştan sonra Alman halkı ve diğer tüm halklar barış ve kardeşlik içinde yaşayacaklardır. Herkese mutluluklar... Derin bir pişmanlığım var ve bu seni mutlu edememiş olmamdandır; Her zaman istediğin gibi, senden bir çocuğum olmasını çok isterdim. Bu yüzden savaştan sonra evlenmeni ve benim mutluluğum için bir çocuk sahibi olmanı ve son dileğimi yerine getirmek için seni mutlu edecek biriyle evlenmeni kesinlikle istiyorum. Bütün mallarımı ve işlerimi sana ve yeğenlerime bırakıyorum. Savaştan sonra eşim olarak savaş emekliliği hakkınızı talep edebilirsiniz, çünkü ben Fransız kurtuluş ordusunda sıradan bir asker olarak ölüyorum.
Beni onurlandırmak isteyen dostlarınızın da yardımıyla okunmaya değer şiir ve yazılarımı yayınlamalısınız. Mümkünse, hatıramı Ermenistan'daki aileme götürmelisiniz. Vicdanı rahat bir adamın cesareti ve sükuneti ile 23 yoldaşımla birlikte yakında öleceğim; kişisel olarak kimseye kötülük yapmadım ve yaptıysam da, içimde nefret yoktu. Bugün güneşli. Güneşe ve doğanın güzelliklerine bakarken o kadar çok sevdim ki; hayata ve hepinize, sevgili eşime ve sevgili arkadaşlarıma veda edeceğim. Derisini kurtarmak için bize ihanet eden ve bizi satanlar hariç, bana kötülük yapan veya yapmak isteyen herkesi affediyorum. Seni, kız kardeşini ve beni yakın ve uzak tanıyan herkesi şevkle öpüyorum; Hepinizi kalbime karşı tutuyorum.
Eleda. Arkadaşın, yoldaşın, kocan,
Manuşyan Michel
Not: Rue de Plaisance'daki valizimde 15.000 frank var. Alabilirsen o parayı al ve tüm borçlarımı kapat, artanını Ermenistan'a yolla. MM
1955'te, Paris'in 20. bölgesindeki Manuşyan grubunun adını taşıyan bir sokağa verilmesi vesilesiyle, Louis Aragon, Misak Manuşyan'ın karısı Méline'ye yazdığı son mektuptan bir şekilde esinlenerek "Strophes pour se souvenit" adlı bir şiir yazmıştır.
Canım Mélinem, sevgili küçük yetimim,
Sana yaşamanı ve çocuk doğurmanı söylüyorum.
Misak'ın idamından sonra Méline bir daha asla evlenmedi ve çocuğu da olmadı.
Makale
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bowles, Brett (2011). "Historiography, Memory, and the Politics of Form in Mosco Boucault's Terrorists in Retirement". Sandra Ott (Ed.). War, Exile, Justice, and Everyday Life, 1936–1946. Reno: University of Nevada. ISBN 978-1-935709-09-1.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "L'entourage du groupe Manouchian : Mélinée Manouchian". Skyrock (Fransızca). 2 Haziran 2010. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2022.
- ^ Robrieux, 1986, citant Mélinée Manouchian ; biographie sur le site du film L'Armée du crime (infra).
- ^ Little Melinee in orphanage
- ^ "(in Russian) Memoirs of Aida Aznavour-Garvarentz, "Druzhba Narodov" magazine, 2005". 19 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023.
- ^ The World War Two Reader, Gordon Martel, Routledge, 2004, p. 299
- ^ [1] Little Melinee in orphanage
- ^ a b "Manuşyan - Aras Yayıncılık". Manuşyan - Aras Yayıncılık. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023.
- ^ American film, Volume 11, American Film Institute, 1985, p. 34
- ^ a b Bowles 2011.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Biyografi 1 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- MISSAK MANOUCHIAN: SON MEKTUP 21 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kırmızı Afiş, Louis Aragon[ölü/kırık bağlantı]
- Livre Mélinée Manouchian "Manouchian" Fransa milli kütüphanesinin kataloğunda 1 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
