Münir Hayri Egeli
Münir Hayri Egeli (d. 1903 İstanbul, Türkiye; ö.25 Ekim 1970), Türk Yazar, sinemacı, heykeltıraş.
Atatürk’ün isteği üzerine sinema öğrenimi görmüş, onu anlatan bir film çevirmiş; yine Atatürk’ün isteği ile roman, liberetto, piyes yazmış çok yönlü bir sanatçıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1903 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. 1919’da İstanbul Muallim Mektebi’nden mezun olduktan sonra 1922’de Sorbonne Üniversitesi Psikoloji Enstitüsü’nü tamamladı. Öğrenciliği sırasında Atatürk’ün emriyle Paris Türk Haberler Bürosu'nu kurdu ve idare etti.
Yurda döndükten sonra, Ankara Maarif Müfettişliği, Trabzon Lisesi Öğretmenliği, Tayyare Cemiyeti Neşriyat Müdürlüğü, Ankara Lisesi öğretmenliği, Kocaeli, Bolu, Balıkesir Maarif Müdürlüğü, İsmet Paşa Kız Enstitüsü Müdürlüğü, Millî Temsil Akademisi (Devlet Tiyatroları) ve Güzel Sanatlar Müdürlüğü, Polis Enstitüsü Öğretmenliği yaptı.
Sinema konusunda ihtisas yapmak üzere devrin cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Almanya ve Rusya'ya gönderildi. Bu arada Atatürk’ü anlatan bir belgesel film çevirdi. Türkiye Serinofil Derneği Kurucu Rejisi, Türkiye Film Sanatçıları Cemiyeti üyesi oldu.
1932’de Atatürk’ü sembolleştiren Bayönder adlı tiyatro oyununu, 1934'te ana fikri Atatürk tarafından verilen Özsoy Operası’nı yazdı. Propaganda amaçlı yazılan “İnkılap Temsilleri” yazarlarından birisi oldu.
Plastik sanatlarla da ilgilenen Münir Hayri, 1933'te Millî Eğitim Bakanı Reşit Galip Bey’in isteği üzerine Atatürk heykeli yarışmasına katıldı ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın takdirname ve “Atatürk’e En Çok Benzeyen Heykel” ödülünü aldı.
Atatürk'ün özel mektubu ile Arjantin, Almanya, İtalya ve Rusya, Hindistan, Pakistan, Kuzey Afrika ve Avrupa ülkelerine gitti. Pakistan'da “Nilgün” adlı filmi çevirdi. 1961 yılında “Kolsuz Bebek” adlı filmi Türk sinemasında çekilen birbirinden bağımsız üç öykülü ilk film oldu.
1952 İTÜ Mimarlık Fakültesi mezunu mimar Can Egeli'nin[1][2] de (d. 1927; ö. 1969, Münih, Almanya) babasıdır. Oğlunun Almanya'da intihar ederek ölümünden bir yıl sonra vefat etmiştir.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 301 tane muhtelif Çocuk Piyes ve Hikâyesi
- Terliyen Efe (roman)
- Fındık Kurdu (roman)
- Kadın Geçerken (piyes)
- Yiğit Hamza (piyes)
- Yörük Emine (piyes)
- Atatürk'ün Bilinmeyen Hatıraları
- Atatürk'ün el yazıları ile tashih ettiği 3 piyes ve dikte ederek iki defa tahsis ettiği Atatürk'ün Hayatına ait senaryo.
Filmleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Binnaz (yönetmen yardımcısı, 1919)
- Doğan Çavuş (yönetmen, 1938)
- Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan (yönetmen, senaryo yazarı, 1951)
- Cem Sultan (yönetmen, 1951)
- Vatan ve Namık Kemal (senaryo yazarı, 1951)
- Söz Müdafanındır (yönetmen, senaryo yazarı, 1952)
- Yıldırım Beyazıd ve Timürlenk (yönetmen, senaryo yazarı, 1953)
- Sarı Zeybek (yönetmen, senaryo yazarı, 1953)
- Nilgün (yönetmen, 1954)
- Kolsuz Bebek (yönetmen, senaryo yazarı, yapaaımcı, 1963)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "..| Mimarlık Dergisi |." www.mimarlikdergisi.com. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023.
- ^ "Tire Pazarı binası". 30 Mart 2023. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sinematurk.com Münir Hayri Egeli sayfası30 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.