M4-18
| Salma bulutsusu | |
|---|---|
| Gezegenimsi bulutsu | |
 Solomon Hendrix tarafından fotoğraflanan Minkowski 4-18 | |
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
| Takımyıldız | Zürafa |
| Sağ açıklık (α) | 04sa 25d 50,836s[1] |
| Dik açıklık (δ) | +60° 07′ 12,78″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | 13,96[2] |
| Görünür boyutlar (V) | 0,063' x 0,063'[3] (3,7"[4]) |
| Özellikler | |
| Uzaklık | 5.230[4] pc (17.100 ly) |
| Yarıçap (r) | 0,06 pc[5] |
| Katalog belirtmeleri | |
PN M 4-18, PN G146.7+07.6, PK 146+07 1[2] | |
| Ayrıca bakınız: Bulutsu listeleri | |
Minkowski 4-18 (M 4-18), kuzey takımyıldızı Zürafa'da yer alan bir gezegenimsi bulutsu veya ön gezegenimsi bulutsudur.[6] Mesafe tahminleri yayınlarda 1 ila 7 kpc arasında geniş bir aralıkta değişir, fakat 2022 tarihli bir yayın mesafeyi 5.230 parsek (17.100 ışık yılı) olarak vermektedir.[4] Bulutsunun yaklaşık 3.100 yaşında,[7] oldukça genç olduğu düşünülmektedir.[8] Dikkat çekici bir şekilde bulutsunun merkezi yıldızı [WC11] tayf tipinde çok soğuk, geç tip bir Wolf-Rayet yıldızıdır.[4]
Tanımlama
[değiştir | kaynağı değiştir]| Özellikler | |
|---|---|
| Evrim aşaması | Wolf-Rayet yıldızı |
| Tayfsal sınıf | [WC11][4] |
| B−V renk ölçeği | 0,26[2] |
| J−H renk ölçeği | 0,412[9] |
| J−K renk ölçeği | 1,158[9] |
| Astrometri | |
| Dikey hız (Rv) | 138,3900[10] km/s |
| Özdevinim (μ) | RA: 0,717[1] mys/y Dec.: -0,755[1] mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 0,1528 ± 0,0164 mys[1] |
| Uzaklık | 5230+670 -440[4] pc |
| Ayrıntılar[7] | |
| Kütle | 0,62 (varsayılan) M☉ |
| Yarıçap | 2,4 R☉ |
| Işıma gücü | 5250 L☉ |
| Sıcaklık | 31000 K |
| Katalog belirtmeleri | |
| Veritabanı kaynakları | |
| SIMBAD | veri |
Bu nesne 1959 yılında Alman-Amerikalı gökbilimci Rudolph Minkowski tarafından keşfedilmiştir.[11] Bulutsu, merkezinden itibaren yaklaşık 0,06 parsek (0,20 ışık yılı) mesafeye kadar uzanır.[5] Daha 1974 yılında, merkezi yıldızın soğuk karbonlu (WC tipi) Wolf-Rayet yıldızlarından biri olduğu biliniyordu.[12] Bulutsu 0,08 M☉ kütleye[7] ve 8160 K (7887 °C; 14228,6 °F) elektron sıcaklığına sahiptir ve bu sıcaklık, plazma içindeki elektronların ortalama kinetik enerjisidir.[13]
Merkezi yıldız, Güneş kütlesinin sadece %62'sine sahiptir ancak Güneş'in 2,4 katı büyüklüğündedir. De Marco & Crowther'a göre yıldız, fotosferinden 31000 K (30727 °C; 55340,6 °F) etkin sıcaklıkta Güneş'in ışıma gücünün 5.250 katı kadar enerji yayar.[7] Acker ve arkadaşları (2002) gibi bazı diğer kaynaklar ise yaklaşık 25.000 K gibi daha düşük bir sıcaklık bulmaktadır.[5]
Değişkenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]1996 yılında M 4-18'in merkezi yıldızının, M2-54 ve NGC 2392 adlı diğer iki nesneyle birlikte düşük genlikli bir değişen olduğu ve 12 Aralık 1995 gecesi yapılan 7 saatlik gözlem periyodunda 0,03 mag parlaklaştığı bildirilmiştir.[14]
Kızıllaşma
[değiştir | kaynağı değiştir]Yıldız, EB−V = 0,75±0,10 düzeyinde[13] önemli ölçüde kızıllaşma gösterir.[11] Morötesi bölgedeki kızıllaşma anormal kabul edilir, çünkü farklı yöntemler EB−V için çok farklı sonuçlar vermektedir. Bu durum muhtemelen tespit edilmemiş bir yıldız çevresi toz kabuğundan kaynaklanmaktadır.[8] Kızılötesi kızıllaşma profili, tek tip boyuttaki amorf karbon tanecikleri ile açıklanabilir.[6]
Spektrum ve kimyasal bolluklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Merkezi yıldız C+, C2+ ve C3+ iyonlarının (spektroskopik gösterimde C II, C III ve C IV)[15] geniş emisyon çizgilerini sergiler ve bunlardan C+ çizgileri en güçlüsüdür. Bu da yıldızın karbon zengin Wolf-Rayet doğası ve görece düşük etkin sıcaklığı ile tutarlıdır.[13] Karbon çizgileri bulutsunun emisyon çizgilerinin, yani nötr hidrojenin (H I) ve tekil iyonlaşmış azot ([N II]) ile kükürtün ([S II]) köşeli parantezlerle belirtilen yasaklı çizgilerinin üzerine biner. [O III] (O2+; dalga boyu 4959–5007 Å) yasaklı çizgisi, Campbell'in Hidrojen Yıldızı'na (HD 184738) benzer şekilde alışılmadık derecede zayıftır.[15] HD 184738 ile karşılaştırıldığında M 4-18, C IV, O IV (O3+) ve N V (N4+) çizgilerinin daha zayıf olduğunu gösterir ve bu da bu bulutsudaki atomların daha az uyarılmış durumda olduğunu ima eder.[16]
1980 tarihli bir makale bulutsunun azot ve oksijen açısından eksik olduğunu ileri sürmüş,[16] fakat 1995'teki bir çalışma karbon, azot ve neon bolluklarının Güneş'inkine benzer olduğunu ve oksijen içeriğinin ise Güneş'inkinin iki katı olduğunu bulmuştur. Buna karşılık bulutsu kükürt bakımından çok fakirdir ve Güneş'teki miktarın sadece %10'u kadar kükürt içerir.[6] Bildirilen bu oksijen zenginleşmesi şüphelidir çünkü 2022'de yayınlanan bir makale Güneş'ten biraz daha düşük bir oksijen bolluğunu ortaya koymuştur. Aynı çalışmada aşırı ksenon bolluğu da bildirilmiştir.[4]
1984'te, merkezi yıldızdan dışarıya doğru yayılan ve yaklaşık 300 km/s hıza ulaşan yıldız rüzgarlarının kanıtı olan zayıf P Cygni emisyon özellikleri doğrulanmıştır.[17]
2003 yılında kızılötesi spektroskopisi kullanılarak polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH'lar) tespit edilmiştir.[18] Bu tespit, 2008 tarihli bir yayında da bağımsız olarak doğrulanmıştır.[19]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Brown, A. G. A.; ve diğerleri. (Gaia collaboration) (2021). "Gaia Early Data Release 3: Summary of the contents and survey properties". Astronomy & Astrophysics. 649: A1. arXiv:2012.01533
. Bibcode:2021A&A...649A...1G. doi:10.1051/0004-6361/202039657. (Erratum: DOI:10.1051/0004-6361/202039657e). [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?Gaia%20EDR3%20471908436438311680 Bu kaynak için VizieR'deki Gaia EDR3 kaydı.
- ^ a b c d "PN M 4-18". SIMBAD. Centre de données astronomiques de Strasbourg. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024.
- ^ Stanghellini, Letizia; Shaw, Richard A.; Villaver, Eva (10 Aralık 2008). "The Magellanic Cloud Calibration of the Galactic Planetary Nebula Distance Scale". The Astrophysical Journal. 689 (1). ss. 194-202. arXiv:0807.1129 . Bibcode:2008ApJ...689..194S. doi:10.1086/592395 . ISSN 0004-637X.
- ^ a b c d e f g Manea, Catherine; Dinerstein, Harriet L.; Sterling, N. C.; Zeimann, Greg (1 Kasım 2022). "Chemical Abundances of Eight Highly-extincted Milky Way Planetary Nebulae*". The Astronomical Journal. 164 (5). s. 185. arXiv:2208.08445 . Bibcode:2022AJ....164..185M. doi:10.3847/1538-3881/ac8a45 . ISSN 0004-6256.
- ^ a b c Acker, A.; Gesicki, K.; Grosdidier, Y.; Durand, S. (2002). "Turbulent planetary nebulae around [WC]–type stars". Astronomy & Astrophysics. 384 (2). ss. 620-628. Bibcode:2002A&A...384..620A. doi:10.1051/0004-6361:20020009 . ISSN 0004-6361.
- ^ a b c Surendiranath, R.; Rao, N. K. (1 Ağustos 1995). "A photoionization model of the nebula around the WC11 star M4-18". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 275 (3). ss. 685-698. doi:10.1093/mnras/275.3.685 . ISSN 0035-8711.
- ^ a b c d De Marco, O.; Crowther, P. A. (11 Temmuz 1999). "M4-18: the planetary nebula and its WC10 central star". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 306 (4). ss. 931-942. arXiv:astro-ph/9903018 . Bibcode:1999MNRAS.306..931D. doi:10.1046/j.1365-8711.1999.02591.x . ISSN 0035-8711.
- ^ a b Goodrich, R. W.; Dahari, O. (1985). "M4-18 - A young, cool planetary nebula". The Astrophysical Journal. Cilt 289. s. 342. Bibcode:1985ApJ...289..342G. doi:10.1086/162894. ISSN 0004-637X.
- ^ a b Cutri, Roc M.; Skrutskie, Michael F.; Van Dyk, Schuyler D.; Beichman, Charles A.; Carpenter, John M.; Chester, Thomas; Cambresy, Laurent; Evans, Tracey E.; Fowler, John W.; Gizis, John E.; Howard, Elizabeth V.; Huchra, John P.; Jarrett, Thomas H.; Kopan, Eugene L.; Kirkpatrick, J. Davy; Light, Robert M.; Marsh, Kenneth A.; McCallon, Howard L.; Schneider, Stephen E.; Stiening, Rae; Sykes, Matthew J.; Weinberg, Martin D.; Wheaton, William A.; Wheelock, Sherry L.; Zacarias, N. (2003). "VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003)". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. Cilt 2246. ss. II/246. Bibcode:2003yCat.2246....0C.
- ^ Jönsson, Henrik; Holtzman, Jon A.; Prieto, Carlos Allende; Cunha, Katia; García-Hernández, D. A.; Hasselquist, Sten; Masseron, Thomas; Osorio, Yeisson; Shetrone, Matthew; Smith, Verne; Stringfellow, Guy S.; Bizyaev, Dmitry; Edvardsson, Bengt; Majewski, Steven R.; Mészáros, Szabolcs; Souto, Diogo; Zamora, Olga; Beaton, Rachael L.; Bovy, Jo; Donor, John; Pinsonneault, Marc H.; Poovelil, Vijith Jacob; Sobeck, Jennifer (1 Eylül 2020). "APOGEE Data and Spectral Analysis from SDSS Data Release 16: Seven Years of Observations Including First Results from APOGEE-South". The Astronomical Journal. 160 (3). s. 120. arXiv:2007.05537 . Bibcode:2020AJ....160..120J. doi:10.3847/1538-3881/aba592 . ISSN 0004-6256.
- ^ a b Leuenhagen, U.; Hamann, W. R.; Jeffery, C. S. (1996). "Spectral analyses of late-type WC central stars of planetary nebulae". Astronomy & Astrophysics. Cilt 312. ss. 167-185. Bibcode:1996A&A...312..167L.
- ^ Webster, B. L.; Glass, I. S. (1 Şubat 1974). "The Coolest Wolf-Rayet Stars". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 166 (2). ss. 491-497. doi:10.1093/mnras/166.2.491 . ISSN 0035-8711.
- ^ a b c Rudy, Richard J.; Subasavage, John P.; Mauerhan, Jon C. (8 Nisan 2022). "Visible and Infrared Spectroscopy of the Planetary Nebula M4-18". Research Notes of the AAS. 6 (4). s. 70. Bibcode:2022RNAAS...6...70R. doi:10.3847/2515-5172/ac6511 . ISSN 2515-5172.
- ^ Handler, G. (2 Ocak 1996). "Three New Variable Planetary Nebula Central Stars: M 2-54, M 4-18 and NGC 2392". Information Bulletin on Variable Stars. 4283 (4283). Konkoly Gözlemevi, Budapeşte: Uluslararası Astronomi Birliği. s. 1. Bibcode:1996IBVS.4283....1H.
- ^ a b Sabbadin, F.; Bianchini, A. (1979). "The peculiar planetary nebula M 4-18". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. Cilt 91. s. 276. Bibcode:1979PASP...91..276S. doi:10.1086/130484 . ISSN 0004-6280.
- ^ a b Sabbadin, F. (Nisan 1980). "Spectroscopic observations of the compact PN M 4-18". Astronomy & Astrophysics. Cilt 84. ss. 216-219. Bibcode:1980A&A....84..216S.
- ^ Shaw, R. A. (Eylül 1984). "The Wind from the Nucleus of the Planetary Nebula M4-18". Bulletin of the American Astronomical Society. Cilt 16. s. 975. Bibcode:1984BAAS...16Q.975S.
- ^ Szczerba, R.; Volk, K.; Górny, S. K. (2003). Sun Kwok; Michael Dopita; Ralph Sutherland (Ed.). "ISO-SWS spectra of [WR] planetary nebulae". Planetary Nebulae: Their Evolution and Role in the Universe, Proceedings of the 209th Symposium of the International Astronomical Union. Cilt 209. Canberra: Astronomical Society of the Pacific. s. 301. Bibcode:2003IAUS..209..301S.
- ^ Smith, Erin C. D.; McLean, Ian S. (20 Mart 2008). "A Survey of 3.3 μm PAH Emission in Planetary Nebulae". The Astrophysical Journal. 676 (1). ss. 408-415. arXiv:0712.0812 . Bibcode:2008ApJ...676..408S. doi:10.1086/527370 . ISSN 0004-637X.
| Yıldızlar |
| ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Yıldız kümeleri |
| ||||||||||||
| Bulutsular |
| ||||||||||||
| Gökadalar |
| ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
