MARS-500
MARS-500 misyonu, 2007-2011 yılları arasında Rusya, Avrupa Uzay Ajansı ve Çin tarafından Mars'a gelecekteki insanlı uçuşlara hazırlık amacıyla yürütülen bir psikososyal izolasyon deneyiydi.[1] Deney, Rusya'nın Moskova kentindeki Rusya Bilimler Akademisi'ne bağlı Biomedikal Problemler Enstitüsü'nde (IBMP) gerçekleştirildi.[1]
2007-2011 arasında üç farklı gönüllü ekip, IBMP'deki bir uzay aracı maketinde yaşadı ve çalıştı. 520 günlük insanlı bir görevi simüle eden son aşama, üç Rus (Alexey Sitev, Sukhrob Kamolov, Alexander Smoleevskij), bir Fransız (Romain Charles), bir İtalyan (Diego Urbina) ve bir Çinli (Yue Wang) olmak üzere tamamı erkeklerden oluşan bir ekip tarafından yürütüldü. Tesiste Dünya-Mars mekiği, iniş-çıkış aracı ve Mars yüzeyi simüle edildi. Mühendislik, tıp, biyoloji ve insanlı uzay uçuşu deneyimi olan profesyonellerin katıldığı deney, uzun süreli kapalı ortam izolasyonunun fizyolojik, sosyal ve psikolojik etkileri hakkında önemli veriler sağladı.
Proje genel bakış
[değiştir | kaynağı değiştir]Amaç
[değiştir | kaynağı değiştir]MARS-500, uzun süreli uzay uçuşlarının yol açtığı psikolojik, fizyolojik ve teknolojik zorlukları incelemek amacıyla tasarlandı. Deney, uzun süreli ağırlıksızlığın fizyolojik etkileri, kaynak yönetiminin etkinliği ve hava geçirmez bir ortamda izolasyonun etkilerini araştırdı. İletişim sistemleri, Mars'a giden bir uzay aracındaki gerçek iletim süresini simüle etmek için ortalama 13 dakikalık gecikmeyle tasarlandı.
Bilimsel hedefler
[değiştir | kaynağı değiştir]MARS-500'ün bilimsel hedefleri arasında, Mars'a 7-9 aylık yolculukta sınırlı tıbbi imkanlarla çalışacak mürettebat için tıbbi ve psikolojik destek sistemlerinin incelenmesi yer aldı.[2]
Deney aşamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]2007-2011 arasında toplam 640 deney günü üç aşamada gerçekleştirildi. Mürettebatın dış dünyayla iletişimi kısıtlıydı ve Mars-Dünya arasındaki gerçek iletişim gecikmesini simüle etmek için 25 dakikaya varan gecikmeler uygulandı. Ağırlıksızlık ve kozmik radyasyon gibi bazı koşullar simüle edilemedi.
- İlk aşama (15 gün): 15-27 Kasım 2007'de teknik ekipman test edildi.
- İkinci aşama (105 gün): 31 Mart 2009'da başladı, altı gönüllü izole komplekste yaşadı.
- Üçüncü aşama (520 gün): 3 Haziran 2010'da başlayan tam kapsamlı simülasyon, 4 Kasım 2011'de sona erdi. Bu aşamada 14, 18 ve 22 Şubat 2011'de sanal Mars yürüyüşleri yapıldı.[3] Deney sonunda tüm katılımcıların fiziksel ve psikolojik durumunun optimum seviyede olduğu bildirildi.
2013'te yayınlanan bir çalışma, altı mürettebat üyesinden dördünün uyku problemleri yaşadığını ve hayvanlardaki kış uykusuna benzer şekilde dinlenme sürelerinin arttığını ortaya koydu.[4]
Tesis
[değiştir | kaynağı değiştir]
Moskova'daki IBMP yerleşkesinde kurulan tesis, dört modülden oluşuyordu:
- Yaşam modülü: 3.6x20m boyutlarında, mürettebatın kişisel odaları, mutfak ve kontrol odası içeriyordu.
- Tıp modülü: 3.2x11.9m boyutlarında, teşhis ve tedavi ekipmanları bulunuyordu.
- Mars iniş modülü simülatörü: 6.3x6.17m boyutlarında, üç mürettebatı barındırabiliyordu.
- Depo modülü: Yiyecek deposu, sera ve spor alanı içeriyordu.
Toplam hacim 550m³'tü ve Dünya ile aynı basınç seviyesi korunuyordu.[5]
Mürettebat
[değiştir | kaynağı değiştir]Gönüllü gereksinimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yaş: 25-50
- Yüksek öğrenim
- Mesleki nitelikler: Tıp, biyoloji veya mühendislik alanlarında uzmanlık
- Rusça ve İngilizce bilgisi
Üçüncü aşama mürettebatı (520 gün)
[değiştir | kaynağı değiştir]40 ülkeden 6,000'den fazla başvuru arasından seçilen ekip:[6]
- Romain Charles: Fransız mühendis
- Sukhrob Kamolov: Rus cerrah
- Alexey Sitev: Görev komutanı, Rus mühendis
- Alexander Smoleevskiy: Rus fizyolog
- Diego Urbina: İtalyan-Kolombiyalı mühendis
- Wang Yue: Çinli astronot eğitmeni
Psikolojik etkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Resmi sonuçlara göre mürettebat uyum içinde çalıştı. Kültürel ve dil farklılıkları sorun yaratmadı. Ancak dönüş yolculuğunda dört üye uyku ve psikolojik sorunlar yaşadı. Bir üye kronik uyku yoksunluğu nedeniyle konsantrasyon testlerinde hatalar yaptı.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Moskova'da 520 günlük Mars görev provası tamamlandı". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2025.
- ^ "520 günlük izolasyonun ana amacı". 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.
- ^ İkinci Mars yürüyüşü 13 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Roscosmos, 18 Şubat 2011.
- ^ "Mars 520-günlük görev simülasyonu mürettebatın hipokinezi ve uyku düzensizlikleri yaşadığını gösterdi". PNAS. 12 Şubat 2013. doi:10.1073/pnas.1212646110. 7 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi7 Haziran 2025.
- ^ "ESA – Mars500 – İzolasyon tesisi". Esa.int. 21 Mayıs 2010. 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.
- ^ Rusya, 520 günlük Mars simülasyonu için ekip seçti
- ^ "Sahte Mars görevi, astronotları 'uzay boşluğuna' attı". TheGuardian.com. 7 Ocak 2013.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Rusça resmi site (güncel)
- ESA resmi sitesi
| Coğrafya | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Astronomi |
| ||||||||||
| Araştırma |
| ||||||||||
| İlgili | |||||||||||
