Mahmut Bey Camii
 Mahmut Bey Camii (Çivisiz Cami) | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Kasaba Köyü, Kastamonu |
| Koordinatlar | 41°28′50″K 33°41′17″D / 41.48056°K 33.68806°D |
| Açılış | 1366) |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | taş ve ahşap |
| Minare sayısı | 1 |
| Tür | Kültürel |
| Kriter | ii, iv |
| Belirleme | 1694 |
| Parçası | Anadolu'nun Ortaçağ Dönemi Ahşap Hipostil Camileri |
| Referans no. | 1694 |
| Ülke |  Türkiye |
Kasabaköy Mahmutbey Camii (halk arasında Çivisiz Cami olarak bilinir)[1] Kastamonu'ya 18 km uzaklıktaki Kasaba Köyü'nde bulunan 1366 tarihli cami.
Kastamonu'da Candaroğulları Beyliği'nin hüküm sürdüğü dönemde inşa edillmiştir. Mimari özellikleri ve mimarisi ile Anadolu Selçuklu dönemi ve Beylikler döneminin önemli örnekleri arasında yer alır. Ahşap çatısında hiç metal çivi kullanılmamış olan cami, bu sıra dışı özelliği ile bilinir[2]
2023 yılında 45. UNESCO Dünya Miras Komitesi toplantısında alınan kararla Dünya Mirası ilan edilmiştir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]1366'da Candaroğulları Beyliği hükümdarı Emir Adil Bey'in oğlu Emir Mahmud Bey tarafından "cuma cami (ulu cami)" olarak yaptırıldı.[3] Giriş kapısının üstünde yer alan, küçük mermer üzerine oyulmuş Arapça kitabeden merhum Adil Bey oğlu büyük emir Mahmut Bey'in, hicri 768 (miladi 1366) senesi Ramazan ayında, caminin yapımını emrettiği öğrenilmektedir.[4]
2014 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesesi'ne alındı. 2023 yılında Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da düzenlenen 45. UNESCO Dünya Miras Komitesi toplantısında alınan kararla "Anadolu'nun Orta Çağ Dönemi Ahşap Direkli ve Kirişli Camileri"nden birisi olarak Dünya mirası ilan edilmiştir.[5]
Mimarî özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahmut Bey Camii'nin, kareye yakın bir dikdörtgen biçimindeki planı, kalın taş duvarlarla çevrilidir. Caminin önünde, önü dışarıya açılan bir son cemaat mahalli yer almaktadır.[4]
Dört adet yuvarlak ve kalın kesitli ahşap direk tarafından taşınan, yüksek tavanlı son cemaat mahallinden, cami iç mekanına girilir. Planın uzun ekseni üzerinde yer alan giriş kapısının iki yanı, son cemaat mahallinin tahta döşemeli, yükseltilmiş namaz kılma yerlerini oluşturmaktadır.[4]
Kayıtlarda son cemaat yerini bitişik birtakım yapılarla, okul binasının olduğu, Candaroğlu Mahmut Bey'in annesi ile bazı akrabalarının mezarlarının da bitişik hazirede yer aldığına dair bilgiler mevcuttur.
Bu hazirede mevcut bir türbe yıkılmış ve içinde Mehmet Bey'e ait olan lahitler 1940'lı yıllarda Kastamonu Arkeoloji Müzesi'ne getirilmiştir. Lahit taşı kitabelerinden Candaroğlu Mahmut Bey'in 1370 yılında vefat eden oğlu Mehmet Bey'e ait olduğu anlaşılmaktadır.[4]
Ayrıca Kastamonu'da, Kırkçeşme Mahallesi'nde medfun olan ve babası Şeyh Ahmed Siyahi Efendi adına türbesi bulunan, Şeyh Ahmed Hicabi Efendi'nin ziyarette bulunduğu Dai Sultan adlı zatın türbesinin de yer aldığı bilinmekte ise de buna dair herhangi bir iz görülmemektedir.[4]
Dış duvarları moloz taştan, içiyse tamamen ahşap tercih edilen caminin sâdece mihrap kısmında alçı kullanılmıştır.
Caminin çatısı ahşap olup bindirme tekniğinde yapılmıştır. Hiç metal çivi ve herhangi bir aksâm kullanılmamış olmakla Türkiye'deki ender örneklerdendir.[2]
Caminin göz alıcı bir diğer öğesi kapısıdır. Bu sanat şâheseri kapının ustasının; 14. yüzyılda yaşamış, Ankaralı büyük ahşap ustalarından Nakkaş Mahmut oğlu Hakkak Abdullah olduğu kuvvetle muhtemeldir. Zira kapıdaki marangozluk tekniği, süslerinde yer alan motifler ile girift yazılar; kapıyı inşa eden ustanın, aynı zamanda Kastamonu'daki İbn Neccâr Camii kapısını inşa eden usta olduğunu düşündürmektedir. Türkiye'de çok az örneği bulunan kapının aslı 1977'de çalınmış,[6] Manisa'da bir okulun bahçesinde bulunduktan[1] sonra da Kastamonu Livâ Paşa Konağı Etnoğrafya Müzesi'nde muhafaza altına alınarak teşhire konulmuştur. Yerine Kastamonu'nun en eski ahşap oymacılık ustalarından hakkak Hikmet Değirmencioğlu tarafından yapılan benzeri yerleştirilmiştir.[3] Pek az parçası kalmış, üzeri yazısız minberin de aynı ustanın eseri olduğu tahmin edilebilir.[7]
Cami içindeki tüm ahşap yüzeylerde görülen, kökboyası kullanılmış kalem işi süslemeler; aslî vasfını korumaktadır.
Yangın tehlikesi sebebiyle elektrik tesisatı bulunmayan[6] camiyi, başta büyük alâka gösteren Japonlar olmak üzere her yıl ortalama 12 bin kişi ziyaret etmektedir.[7]
15 Nisan 2014 tarihinde UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklendi.[8]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Mahmut Bey Camii bahçesi -
Kasaba, Mahmut Bey Camii girişi -
Kasaba, Mahmut Bey Camii giriş kapısı detayı -
Kasaba, Mahmut Bey Camii giriş kapısı detayı -
Kasaba, Mahmut Bey Camii giriş kapısı detayı -
Kasaba, Mahmut Bey Camii girişi -
Mahmut Bey Camii iç mekanı -
Kasaba, Mahmut Bey Camii iç mekanı ve balkonları -
Kasaba, Mahmut Bey Camii iç mekanı ve balkonları -
Kasaba, Mahmut Bey Camii tavanı zeminden görünüm -
Kasaba, Mahmut Bey Camii iç mekanı boya detayı -
Kasaba, Mahmut Bey Camii iç mekanı boya detayı -
Kasaba, Mahmut Bey Camii iç mekanı boya detayı -
Kasaba, Mahmut Bey Camii iç mekanı boya detayı -
Kasaba, Mahmut Bey Camii minberi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Kastamonu'nun çivisiz camisine yoğun ilgi". TRT Haber. 22 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2018.
- ^ a b "MAHMUTBEY CAMİİ | Kültür Portalı". 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ a b c d e "Ahşap Sanatının Çivisiz Şaheseri: Mahmut Bey Cami". istamonu.com (İngilizce). 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
- ^ Çiftçi, İsa (19 Eylül 2023). "Anadolu'nun ahşap destekli camileri UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde". www.aa.com.tr. 21 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023.
- ^ a b "'Çivisiz cami' yıllara meydan okuyor". www.aa.com.tr. 9 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ a b "Ahşap Sanatının Çivisiz Şaheseri: Mahmut Bey Cami". istamonu.com. 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Mahmut Bey Cami ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
OpenStreetMap'te Mahmut Bey Camii ile ilgili coğrafi veriler
| Akdeniz | |
|---|---|
| Doğu Anadolu | |
| Ege |
|
| Güneydoğu Anadolu |
|
| İç Anadolu | |
| Karadeniz | |
| Marmara | |
| Paylaşılanlar | |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
 | Cami ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |