Malia Kolyesi

Malia Kolyesi
Χρυσό κόσμημα των Μαλίων
Hammadde	Altın
Uzunluk	46 santimetre (18 in)
Genişlik	44 santimetre (17 in)
Oluşturulma	y. 1800-1700 BC
Keşfedilme	1930 Chrysolakkos, Malia, Girit, Yunanistan
Günümüzdeki konumu	Heraklion Arkeoloji Müzesi, Heraklion
Kültür	Minos medeniyeti

Malia Kolyesi, 1930 yılında Girit’in Malia kentindeki Chrysolakkos mezarlığında bulunmuş altın bir kolyedir. MÖ 1800–1650 yıllarına, yani Minos uygarlığı dönemine tarihlenir. Fransız arkeologlar tarafından gün yüzüne çıkarılmış ve ilk olarak Pierre Demargne tarafından tanımlanmıştır. Bu eser, genellikle “Malia’nın Arıları” olarak anılır.

Eserin, aslında bir kolyenin, küpenin ya da iğnenin parçası olduğu düşünülmektedir. Eserde, başları birbirine dönük, karın uçları neredeyse birbirine değen, simetrik bir düzende yerleştirilmiş iki böcek figürü yer alır. Böceklerin kanatları geriye doğru açılmıştır. Kanatların alt kenarlarından ve karın uçlarının yakınından üçer küçük disk sarkar. Böcekler ayaklarıyla ortada yer alan yuvarlak bir diski kavrarken, başlarının arasında ve hemen üstünde, sanki onu yiyorlarmış gibi duran daha küçük, düzgün bir küre bulunur. Malia Kolyesi, bugün Yunanistan’ın Girit Adası’ndaki Heraklion Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir ve muhtemelen Minos takı sanatının en ünlü parçası olarak kabul edilir.

Böcekleri kimliği

Böcek figürleri arılara benzemektedir. Kolye üzerinde arıların tasvir edildiğine dair yaygın inanış, eserin “Arı Kolyesi” olarak da anılmasına neden olmuştur. Ancak bazı araştırmalar, bu böceklerin arı değil aynı zar kanatlılar takımından başka bir tür olduğunu öne sürer. Hatta bazı uzmanlar, ustanın model olarak dev eşekarısı türlerinden Megascolia maculatayı kullanmış olabileceğini belirtir. Kolyeden sarkan üç küçük diskin ise bir bitkiden, özellikle de Tordylium apulum adlı bitkinin meyvelerinden esinlenmiş olabileceği düşünülmektedir. Arkeologlar, Minos sanatında biçimlerin sıklıkla sanatsal etki amacıyla değiştirildiğini vurgular. Ayrıca, bu böcek figürlerinin, Minoslularla birçok sanatsal ortak yönü bulunan Mısırlıların arı tasvirlerine de benzediği görülür; özellikle uzatılmış göğüs ve karın yapısı, eşekarısına benzer bir görünüm yaratmaktadır.

Tematik açıdan balın varlığı oldukça anlamlıdır; çünkü bal, Minos kültüründe önemli bir yere sahipti. Knossos’ta bulunan arşiv tabletlerine göre, tanrıça İlithiya’ya bal sunuları yapılırdı. Malia’daki tapınakta bulunan kernos da tanrılara tahıl ve diğer tarım ürünlerinden, özellikle de baldan küçük miktarlarda sunular yapmak için kullanılmıştır. Bal, Minosluların ölümden sonraki yaşama dair inançlarında da kendine yer bulmuştur; bazı mezar buluntularında petek biçimli süslemeler veya bal peteğini andıran nesneler görülmektedir. Eğer Malia Kolyesi’ndeki böcekler gerçekten arıysa, bu durumda kolye bal üretim döngüsünün kısaltılmış, sembolik bir tasvirini sunuyor olabilir. Arılar, Minos ekonomisi açısından da büyük önem taşımaktaydı. Üretilen bal, Minos halkının başlıca şeker kaynağıydı ve yüksek besin değeri sayesinde temel gıda maddelerinden biri olarak kabul edilirdi. Ayrıca balın, sıcak şarap gibi alkollü içeceklere tatlandırıcı olarak eklendiği de düşünülmektedir. Bu da balın, Minos kültüründe hem dini hem de günlük yaşamın çeşitli alanlarında önemli bir rol oynadığını gösterir.

Böcekler (özellikle de arılar) Minos dininde özel bir sembolik anlam taşımaktaydı. Mısır inancında olduğu gibi Minos dini de yenilenme fikrine güçlü bir vurgu yapar. Bu nedenle Minoslular, yaşam döngüsünü yalnızca büyüme yoluyla değil, biçim değişiklikleriyle (örneğin larvadan yetişkin hale geçişle) görünür kılan böceklere büyük bir ilgi duymuşlardır. Arılar, aynı zamanda Minos tanrıçasının bir simgesi veya ona atfedilen bir nitelik olarak da görülürdü; bu, tanrıçanın yeniden doğuş ve bereketle ilişkilendirilen yönüne gönderme yapar. Arıların toplu halde hareket etme davranışı ve bal üretimi gibi özellikleri, onların Malia Kolyesi’nde olduğu gibi, Minos sanatında ve mitolojisinde güçlü bir sembol haline gelmesine katkıda bulunmuştur.