Marioba

Marioba veya Mariamoba (Gürcüce: მარიობა veya მარიამობა), Türkiye'de Artvin ilinde ve Gürcistan'da Cavaheti bölgesindeki Gürcülerin kutladığı bir bayram veya şenliktir.

Kökeni

Geleneksel olarak Meryem'in ölümünün yıldönümünde, eski takvimle 15 Ağustos, yeni takvimle 28 Ağustos günü kutlanıyordu. Bu kutlamalar günümüzde biraz farklılaşmakla birlikte Artvin ilinin bazı köylerinde devam etmektedir. Artvin ilinin merkez ilçesine bağı ve eski adı Çihishevi (ჩიხისხევი) olan Yanıklı köyünde görüldüğü gibi "Berobana" ile "Marioba" aynı anlamda kullanılmaktadır. Şavşat ilçesinde İmerhevi vadisinde ise şenlik Şuamtoba (შუამთობა) olarak da adlandırılmaktadır. Fakat tarihsel olarak Şuamtoba farklı bir şenliktir ve Marioba ile Şuamtoba İmerhevi vadisinde iç içe geçmiş görünmektedir. Öte yandan İmerhevi vadisinde Gürcüler tarafından kutlanan "Marioba" şenliğini uğurböceğinin o yöredeki adı olan "marioba" veya "maria"ya bağlanmaktadır. Öte yandan Marioba'nın bölgedeki tarım ve hayvancılık paralel olarak geliştiği de düşünülmektedir.

Festival

Marioba, Artvin'in Şavşat ilçesinin Maden (Bazgiret) köyündeki Cancir Yaylası'nda, her yıl Ağustos ayının ikinci haftasında 7 gün 7 gece kutlanır. Ancak ne zaman kutlanmaya başlandığı bilinmemektedir. Festivalin en çok dikkat çeken aktivitesi bir halk tiyatrosu olan Berobana oyunudur. Şenliğe geleneksel olarak hayvanlarla yürüyerek gidilmekteydi. Yürüyüş sırasında görülen düzlüklerde tulum ve akordeon eşliğinde horon oynanır ve geç kalanların gruba yetişmesi beklenirdi. Köyde yaylaya gidiş festival döneminde 4 ila 5 saat sürmekteydi. 1975'te köydeki tek tulumcunun tulumundaki ses derisi yırtılınca Marioba'da tulumun yerini büyük ölçüde akordeon aldı. Günümüzde şenlikte sadece akordeon çalınmakta ve Gürcüce, Lazca ve Türkçe şarkılar söylenmektedir. Şenliğe Bazgiret köyünün yanında Maçahel, Ustamis, Çihishev, Ziyos ve Zakiyet köylerinden de katılım sağlanmaktadır. Şenliğe giderken kadınlar renkli buzmalarını giyerler. Şenlikte erkekler nişancılık yarışmasında boy gösterirler. Şenlikteki bir başka aktivite ise müzik eşliğinde köy halkının koyunları "Koyun Yıkama Deresi"ne götürüp yıkamasıdır.

"Marioba"nın bir parçası haline gelmiş olan Berobana oyununda, oyuncular hayvan maskesi ve çeşitli kostümler giyerler. Tamamı erkeklerin katılımıyla gerçekleşen oyunda, ana karakterler "Gelin" (Pate), "Takhi" olarak anılan gelinin korumaları ve "Beri" olarak anılan yaşlı adamdır. "Beri" (ბერი), Gürcüce yaşlı anlamına gelir ve Berobana (ბერობანა) adı da bu kelimeye dayanır. Temsilde köylüler, kadın kıyafeti girmiş bir erkek olan "Gelin" ve korumlarının etrafında çember oluştururlar. Beri ve gelinler müziğin eşliğinde oynarken oyunu izleyenler gelin veya gelinleri kaçırmaya çalışır. Kaçırmayı engellemek isteyen Beri ve Takhiler, kaçırmaya teşebbüs edenleri yakalayıp ellerine sopayla vurur. Gelin kaçırılırsa, Beri ve Takhiler çemberden çekip alana aldıkları kişileri sopalarla kovalamaya ve onlara vurmaya çalışırlar. Kovalama sırasında Beri'nin kalbi koşuşturmaya dayanamaz ve yere yığılır. Beri bayılınca doktor çağrılır. Beri yere yığılınca kaçırılan gelinler de Beri'nin yanına gelip ağlamaya başlar. Doktor olay mahalline gelip Beri'yi iyileştirir. Beri ayağa kalınca herkes horon oynamaya başlar. Horona katılanların o yıl evinde yemeğin eksik olmayacağına inanılır. Bir başka inanışa göre gelini kaçırmayı başaran kişinin evi o yıl bolluk ve bereket içinde olacaktır. Bu oyunun kökeni paganizm inancına dayanmaktadır.