Mayıs Krizi
Mayıs Krizi, 1938'de Alman birliklerinin Çekoslovakya'ya doğru harekete geçtiği ve bunun Avrupa'da yakında bir savaşın patlak vereceğine işaret ettiği yönündeki haberlerin yol açtığı kısa süreli bir uluslararası gerilim dönemiydi. Gerçek bir askeri yığınak tespit edilmediğinde yüksek endişe hali kısa sürede yatışmış olsa da, krizin sonuçları geniş kapsamlı olmuştur.
Savaş korkusu
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mart 1938'de Almanya'nın Avusturya'yı ilhakı ve Çekoslovakya'nın Almanca konuşulan sınır bölgeleri Sudetenland'da devam eden huzursuzluktan sonra Orta Avrupa'da uluslararası tansiyon zaten yüksekken, 19 Mayıs 1938'de Çekoslovakya'ya yakın bölgelerde önemli askeri yığılmalar olduğuna dair raporlar, yakın bir Alman saldırısı korkusuna yol açtı. Çoğunlukla Çekoslovak istihbarat kaynaklarından gelen raporlara cevaben, Çekoslovakya 20 Mayıs'ta bir dizi yedek askeri seferber etti ve sınır savunmasını güçlendirdi. Gelişen durumdan endişe duyan Fransa (Çekoslovakya'nın ana müttefiki) ve İngiltere hükûmetleri, bir saldırı durumunda Çekoslovakya'nın yardımına koşacakları konusunda Almanya'yı uyardı. Alman hükûmeti potansiyel olarak agresif birlik hareketlerinin gerçekleştiğini reddetti ve askeri faaliyete dair gerçek bir kanıtın yokluğunda, akut kriz atmosferi 23 Mayıs'a kadar geçti.[1]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Berlin'de kararlı bir Fransız ve İngiliz diplomatik eyleminin ortaya çıkması, Almanya'ya yönelik genel yatıştırma politikasına ters düşse de sonuçta bu politikayı güçlendirmekten başka bir işe yaramadı. Krizin ardından, Almanya ile savaştan korkan Fransa ve özellikle İngiltere, Nazi Almanyası'nın talimatları doğrultusunda Sudetenland'da huzursuzluğu teşvik eden Sudeten Alman Partisi (SdP)'ne taviz verilmesi için Çekoslovak makamları üzerindeki baskılarını yoğunlaştırdı.[2]
Almanya'da, Çekoslovak savunma önlemleri ve Fransız ve İngiliz diplomasisi karşısında geri adım atmış gibi algılanmak, Çekoslovakya'ya yönelik düşmanlığı pekiştirmekten başka bir işe yaramadı. Birkaç gün içinde Alman lider Adolf Hitler, Çekoslovakya'yı işgal planı olan Case Green yönergesini revize etti. Yeni direktif 30 Mayıs 1938'de yayınlanmıştı ve Ekim 1938'den önce uygulanacaktı: "Çekoslovakya'yı yakın gelecekte askeri harekatla parçalamak benim değişmez kararımdır".[3]
Mayıs Krizi 1938'de yaşanan kısa süreli ancak önemli bir olaydı. O dönemde saldırgan Alman askeri hazırlıklarının yapıldığına dair herhangi bir kanıt ortaya çıkmamış olsa da, krizin sonucu Münih Anlaşması ve Çekoslovakya'nın yıkımına giden yolda önemli bir adım olmuştur. Çekoslovak istihbarat servisine verilen Alman birliklerinin yoğunluğuna ilişkin yanıltıcı bilgilerin kaynağının kimliği ve arkasındaki kesin motivasyon belirsizliğini korumaktadır.[4]
Hitler 30 Ocak 1939 Reichstag konuşmasında Çekoslovakya'nın Sudetenland'ı 2 Ekim'e kadar teslim etmemesi halinde askeri işgal taahhüdünde bulunduğunu belirterek Mayıs Krizi'ne atıfta bulundu. "Reich'ın prestijine ciddi bir darbe" ve "tahammül edilemez bir provokasyon "dan bahseden Hitler, Sudetenland'ın Alman kararlılığı ve diplomasiden ziyade güce başvurma isteği sayesinde güvence altına alındığını iddia etti.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Lukes, Igor, Czechoslovakia between Stalin and Hitler: The Diplomacy of Edvard Beneš in the 1930s, New York, 1996, s. 143-5 ve Vyšný, Paul, The Runciman Mission to Czechoslovakia, 1938: Prelude to Munich, Basingstoke, 2003, s. 57-9.
- ^ Henlein'in Hitler ile görüşmesine ilişkin raporu, 28 Mart 1938, Documents on German Foreign Policy, 1918-1945, Seri D, cilt 2, Londra, 1950, no. 107. (Konrad Henlein SdP'nin lideriydi.)
- ^ Directive for Operation "Green", Berlin, 30 Mayıs 1938, Documents on German Foreign Policy, 1918-1945, Series D, cilt 2, Londra, 1950, no. 221. Ayrıca çevrimiçi olarak da mevcuttur: Hitler'in "Yeşil Operasyon" direktifi 18 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İkinci Dünya Savaşı Hakkında Tarihi Kaynaklar. (Erişim tarihi 5 Mart 2018)
- ^ Lukes, Igor, Czechoslovakia between Stalin and Hitler: The Diplomacy of Edvard Beneš in the 1930s, New York, 1996, s. 148-157. Lukes, istihbaratın genellikle muhbir olduğundan şüphelenilen Alman çifte ajan Paul Thümmel tarafından sağlanamayacağını savunmakta ve dezenformasyonun muhtemelen Çekoslovakya ile Batılı Müttefikler ve Almanya arasında bir savaş çıkarmayı amaçlayan bir Sovyet kaynağından gelmiş olabileceğini tahmin etmektedir.
- ^ Longerich, Peter (2019). Hitler: A Biography (İngilizce). Oxford University Press. ss. 605-606. ISBN 978-0-19-005673-5.