Mehmet Celal
Mehmet Celal (Osmanlıca: محمد جلال), (d. 1867, İstanbul - ö. 1912, İstanbul) son Osmanlı döneminin tanınmış yazar ve şairlerinden biridir. Duygusal, hayalci şiirleri ve hikâyeleri ile tanınmıştır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mehmet Celal, 1867 yılında İstanbul'da doğdu. Babası Jandarma Dairesi Başkanı General Hakkı Paşa idi. Eğitimi tamamlayamayan Mehmet Celal, babası sayesinde Jandarma Dairesine memur olarak girmiş, ancak içkiye düşkünlüğünden dolayı işten atılmıştır. Yaşamının geri kalan kısmında kitap ve şiir yazarak, özel okullarda edebiyat dersi vererek geçinmiştir. Mehmet Celal'in oldukça renkli bir özel yaşamı vardı. 5 kere evlenmiş ve boşanmış olan yazar padişah II. Abdülhamid'e karşı yazdığı yazılardan dolayı tutuklanarak hapse girmiştir.[1]
Mehmet Celal 26 Ocak 1912 yılında 45 yaşındayken çok içki içmekten dolayı yakalandığı karaciğer hastalığından vefat etti. Yenikapı Mevlevihanesi Mezarlığına gömüldü.
Sanatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk şiir kitabı olan Ada'yı daha 19 yaşında iken yayınlayan Mehmet Celal şiir yazmaya küçük yaşlarda başladı. Mehmet Celal, dönemindeki edebiyat ortamı içinde Muallim Naci'nin yolunu izleyerek Servet-i Fünûn'culara şiddetle saldırılarda bulundu; ama bu arada Batı'dan gelen etkileri de pek reddetmedi. Bu konudaki kimi eleştiri ve yazıları Divan şairleriyle ilgili kitaplar olan Elvah-ı Ma'sumane ve Makalat-ı Edebiye (1895) adlı yapıtlarında yer almaktadır. Şiirlerini kolayca ve kısa zamanda yazdığı için "şair-i zi-irtical" (doğaçlama yapabilen şair) sanıyla ünlenen aydın, titiz bir sanat endişesi ve kudreti taşımayan ve bütün değerini gerek içerik gerekse ifadesindeki samimilikten alan şiirler yazmıştır.
Mehmet Celal'in anlatı yapıtları, Namık Kemal'in açtığı yazınsal anlattığı çığırıyla Ahmed Mithat Efendi'nin geliştirdiği popüler anlatı anlayışının arasında bir yerdedir. Popüler anlatıya daha yakındır. Bu nedenle romanları ve öyküleri kolay anlaşılır.Okuru ilk anda duygularıyla kavrayan yapıtlardır. Romanlarında kendi yaşamından esinlendiği gibi, örneğin Leman (1910) roman, karşı çıktığı Servet-i Fünûn yazarlarından Halit Ziya Uşaklıgil 'in Aşk-ı Memnu (1900) romanından belirgin izler taşır.[2] Yapıtlarından 19 tanesini Yahut bağlacı kullanarak adlandırmıştır.
Yapıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şiir
- Ada'da Söylediklerim (1886)
- Gazellerim (1894)
- Zade-i Şair (Şair Oğlu, 1895)
- Sultan Osman Gazi Yahut Bir Sayyad-ı Hümayunbaht (1892)
- Asar-ı Celal' (Celal'in Yapıtları, 1896)
- Şir-i Gaza (Gaza Aslanı, 1896)
- Şairane (1896)
- Roman ve uzun öykü
- Orora (1886)
- Dehşet Yahut Üç Mezar (1886)
- Venüs (1887)
- Bir Kadının Hayatı (1890)
- Elvah-ı Sevda (Sevda Görünümleri, 1892)
- Hala Seviyor Yahut İftirak (1891)
- Vicdan Azabı Yahut Bilinmeyen Kıymet (1891)
- Küçük Gelin (1892)
- Mükaat (1894)
- Zehra (1895)
- Rene (1895)
- Bir Sefil Kadının Hayatı (?)
- Danemalude (İffetsiz, 1900)
- Kuşdili'nde (1910)
- Leman (1910)
- Nedamet (Pişmanlık, 1910)
- İsyan (1910)
- Öykü
- Margarit (1890)
- Vicdan Azabları yahut Bilinmeyen Kıymet (1892)
- Müzeyyen (1899)
- İsmete Taarruz (1900)
- Ninni (1900)'
- Solgun Yadigarlar (1901)
- Samimiyet (1901)
- Piyano (1902)
- Eleştiri
- İstiğrak Yahut Nesirlerim (1886)
- Musahhah, Mükemmel ve Mufassal Gülşen-i Muharrerat Yahut Muharrerat-ı Resmiye ve Gayr-i Resmiye ve Tüccariye (1889)
- Teracim-i Ahval-i Meşahir Yahut Zamanımızım Osmanlı Üdeba ve Muharririni Ahmet Rasim Bey (1900)
- Makalat-ı Edebiyye (1902)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Mehmet Celal, www.edebiyatsanat.com". 9 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009.
- ^ "19. Yüzyıl Metinlerinde Genel Bir Tercih, Cem Şems Tümer, Turkish Studies, Cilt:1, Sayı:3, 2008" (PDF). 3 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009.