Merkatör projeksiyonu

Dünya'nın Merkatör projeksiyonu kullanılarak elde edilmiş bir haritası.

Mercator dünya haritası Nova et Aucta Orbis Terrae Descriptio ad Usum Navigatium Emendate (1569)

Tissot Göstergesi

Sinusoidal olarak yansıtılmış hâli

Merkatör projeksiyonu, Ekvator etrafında bir siferoide teğet olan ve bir silindir üzerine matematik olarak teşkil edilen bir silindirik harita projeksiyonu. Bu projeksiyona göre enlemler arasındaki açıklıklar, herhangi bir yerdeki küçük bir sahada ölçek, bütün istikametlerde aynı kalacak şekilde tayin edilir. Gerardus Mercator tarafından 1569'da geliştirilmiştir.

Merkezinde bir ışık kaynağı bulunan küresel dünyanın, ekvatoruna teğet olarak geçirilen bir silindir vasıtasıyla harita elde edilmesini sağlayan bir projeksiyondur. Merkator projeksiyonuna sahip olan haritalarda sadece ekvatora yakın olan bölgelerde doğru sonuçlar alınır. Kutuplara doğru gittikçe şekiller bozulur. Örneğin 7.700.000 mil karelik bir sahaya sahip Güney Amerika ile 800.000 mil karelik Grönland adası aynı büyüklükte görünür. Küçük bir sahada (1 derecelik kare) herhangi bir şekil bozulması meydana gelmez. Merkatör pojeksiyonu ile yapılan haritalar aşağıda belirtilen özelliklere sahiptir:

• Meridyenler, birbirine paralel, eşit aralıklı ve düz çizgiler şeklindedir.
• Paraleller, birbirine paralel olmasına rağmen kutuplara doğru gittikçe araları açılır. 60 derece paralelindeki, paralel dairelerinin birbirinden olan uzaklıkları ekvatordakilerin iki mislidir. Ekvatorda 1: 1.000.000 ölçekli olan harita, 60. paralel dairesinde 1: 500.000 ölçeklidir. 80. paralel dairesinde ise ölçek, 6 katına çıkar. Bu nedenden, 80. paralel dairesinden kutuplara kadar olan kısmın haritaları yapılmaz.
• Meridyenler ve paraleller birbirine diktir.
• Meridyenleri aynı açı ile kesen hatlara "kerte hattı" denir. Meridyenler birbirine paralel olduğu için kerte hattı doğrudur.
• Büyük daire ekvator hariç eğridir.
• Mesafeler ve sahalar dolayısıyla şekiller, kutuplar civarında aşırı derecede bozuktur.

Bazı karşılaştırmalar:

• Grönland, Afrika kadar görünmesine rağmen Afrika 14 kat daha büyüktür. Yaklaşık Cezayir kadar.
• Alaska, Brezilya kadar yer kaplamasına rağmen Brezilya 5 kat daha büyüktür.
• Finlandiya Hindistan'dan değil, Hindistan Finlandiya'dan büyüktür.
• Güney Amerika'dan büyük çizilen Avrupa, Güney Amerika'nın neredeyse yarısı kadardır.
• İran'dan büyük çizilen Alaska, aslında hemen hemen aynı ölçümlerdedir. Aynı şekilde Türkiye'nin 2 katı büyüklüğünde olmasına rağmen neredeyse 3 4 katı büyüklüğünde görünmektedir.