Mevlevihane

İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde yer alan ve günümüzde müze olarak kullanılan Galata Mevlevihanesi'nin ana yapısı içerisinde bulunan semahanenin görünümü.

Mevlevihane (Osmanlıca: مَولَوی خانه), Mevlevi tarikatına mahsus tekkelere verilen addır.

XIII. asırda Mevlânâ Celâleddin Rûmi'nin oğlu Sultan Veled tarafından kurulan, fikirlerinden etkilenen Mevlevî tarikatına mensup mevlevîlerin zikir ve devran âyinleri yaptıkları tekkedir. Mevlevihanelerin en büyüğü, tarikatın merkezi olan Konya'daki mevlevihane idi.

Mevlevihaneler genellikle külliye biçiminde planlanmış olup, merkezinde semahane, çevresinde türbe, mezarlık, Meydan-ı Şerif ve mescid yer almaktadır.

Osmanlı saltanatının tarihe karıştığı sıralardaki hududu içinde Konya'dan sonra İstanbul, Manisa ve Gelibolu'dakiler gelirdi. İstanbul'da birçok mevlevihane vardı. Bunlar Galata, Yenikapı gibi bulundukları mevkilerin isimleriyle anılırdı. Mevlevihaneler diğer tarikatlara ait tekkelerden az çok farklı idi.

Mevlevihaneler

Lala Mustafa Paşa'nın Konya Mevlevihanesini ziyareti (16. yy) / Nusretnâme

Dünya genelelinde yer alan mevlevihanelerin listesi aşağıdaki gibidir:

1. Afyonkarahisar Mevlevihanesi
2. Ankara Mevlevihanesi
3. Antalya Mevlevihanesi
4. Bahariye Mevlevihanesi (Eyüp)
5. Bursa Mevlevihanesi
6. Çankırı Mevlevihanesi
7. Çorum Mevlevihanesi
8. Edirne Mevlevihanesi
9. Eskişehir Mevlevihanesi
10. Filibe Mevlevihanesi (Bulgaristan)
11. Galata Mevlevihanesi
12. Gaziantep Mevlevihanesi
13. Gelibolu Mevlevihanesi
14. Halep Mevlevihanesi
15. Hanya Mevlevihanesi (Girit)
16. Humus Mevlevihanesi (Suriye)
17. İzmir Tire Mevlevihanesi
18. Kahire Mevlevihanesi (Mısır)
19. Karaman Mevlevihanesi
20. Kasımpaşa Mevlevihanesi (Beyoğlu)
21. Kastamonu Mevlevihanesi
22. Kayseri Mevlevihanesi
23. Kırım Gözleve Mevlevihanesi (Ukrayna)
24. Kilis Mevlevihanesi
25. Konya Mevlevihanesi (Konya Mevlana Dergâhı)
26. Kudüs Mevlevihanesi (İsrail)
27. Kütahya Mevlevihanesi
28. Lefkoşa Mevlevihanesi
29. Manisa Mevlevihanesi
30. Muğla Mevlevihanesi
31. Niğde Mevlevihanesi
32. Peç (Peçoy) Yalovalı Hasan Paşa Mevlevihanesi (Macaristan)
33. Priştina Mevlevihanesi (Kosova)
34. Samsun Mevlevihanesi
35. Saraybosna İsa Bey Mevlevihanesi
36. Selanik Mevlevihanesi (Yunanistan)
37. Şam Mevlevîhânesi
38. Şanlıurfa Mevlevihanesi
39. Tokat Mevlevihanesi
40. Trablusşam Mevlevihanesi (Lübnan)
41. Trebbus Mevlevihanesi (Almanya)
42. Üsküdar Mevlevihanesi (Üsküdar)
43. Üsküp Mevlevihanesi (Makedonya)
44. Yenikapı Mevlevihanesi (Zeytinburnu)
45. Yenişehir Larissa Mevlevihanesi (Yunanistan)

Konuyla ilgili yayınlar

• Tanman, Mehmet Baha (2011). "İstanbul Mevlevîhânelerinin Mimârîsi". Keşkül, 19. ss. 50-65.