Moby Dick
Moby Dick (Beyaz Balina), Amerikalı yazar Herman Melville'in dünyaca ünlü romanıdır.
“Bana İsmail deyin” cümlesi ile başlayan roman, anlatıcı İsmail'in ağzından Kaptan Ahab adlı roman kişisinin Moby Dick adlı balinanın peşinde yaşadığı macerayı anlatır.
İlk kez Ekim 1851'de Londra'da Richard Bentley tarafından ve Kasım 1851'de New York Harper&Brothers Yayınevi tarafından basılmıştır. Sonradan klasikleşen roman ilk yayımlandığı dönemde ilgi görmemiş,[1] sadece 3000 adet satılmıştı.[2] Yirminci yüzyılda ün kazandı, üzerine incelemeler yazıldı ve defalarca sinemaya uyarlandı.
Simgesel okumalara açık bir kitap olan Moby Dick ile ilgili olarak; Ahab ve Moby Dick arasındaki çatışmanın birey ile doğa, Ahab ve gemi mürettebatı arasındaki çatışmanın birey ile toplum arasındaki gerilimi yansıttığı; Ahab karakterinin 20. yüzyılın diktatörlerinin habercisi olduğu; geminin Amerikan toplumunu, acımasız Ahab'ın ise acımasız kapitalizmi ifade ettiği şeklinde okumalar yapılmıştır[3]
Roman, Amerikan edebiyatının başyapıtı kabul edilen eserlerin üretildiği “Amerikan Rönesansı” diye adlandırılan dönemde yazılmıştır. Aynı dönemde Nathaniel Hawthorne Kırmızı Leke (Scarlet Letter) (1850), Harriet Beecher Stowe Tom Amca'nın Kulübesi (1852), Walt Whitman Çimen Yaprakları 'nı(1855) yayımlamıştı. Kendi denizcilik tecrübeleri ve denizlerde yaşanmış başka olaylardan (1820'de Essex adlı bir Amerikan gemisinin bir balina tarafından batırılması ve 1839'da Şili'de Mocha Dick adlı albino balinanın öldürülüşü) esinlenerek bir balina avı öyküsü kurgulayan Melville, kitap taslağını arkadaşı Nathaniel Hawthorne'a göstermiş ve onun tavsiyeleri üzerine kitabı “hayatın anlamını keşfetme” üzerine simgesel bir romana dönüştürmüştür.
Daha önce Typee ve Omooo adlı iki kitabı ilgi gören yazar, başyapıtı olarak gördüğü bu kitabın yayımlandığında olumsuz eleştiriler alması ve satmaması nedeniyle hayal kırıklığı yaşamıştı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Altındiş, Ceyla - NTV Tarih - Sayı 34 - Kasım 2011 - İstanbul 1308-7878
- ^ "İçimizdeki Balina-Mobi Dick, Çağın Polisi Dergisi, Sayı 3". 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2012.
- ^ Halil Turhanlı, Moby Dick’i Yeniden Okumak, Bir Gün Gazetesi, 29 Mart 2011[ölü/kırık bağlantı]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Dijital sürümler
- [ Works by Moby Dick in eBook form] at Standard Ebooks
- Gutenberg Projesi'nde Moby Dick
Moby Dick LibriVox'ta kamu malı kitap- The Moby-Dick "Big Read" 16 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Moby-Dickin İngiliz ve Amerikan 1851 ilk baskılarının yan yana versiyonları 20 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Melville Elektronik Kütüphanesi'nde, vurgulanan farklılıklar ile
- İlişkili metinler
- Moby Dick or The Whale çizimleri, Rockwell Kent için 1930 Lakeside Press baskısı
- Hank Scotch Moby Dick Çizgi Roman Koleksiyonu 2008 Kılavuzu 6 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., [https:// www.lib.uchicago.edu/scrc/ Chicago Üniversitesi Özel Koleksiyon Araştırma Merkezi]
- Melville's Marginalia Online 11 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Melville'in sahip olduğu veya ödünç aldığı kitapların sanal bir arşivi ve işaretleyip açıklama eklediği kitapların dijital baskısı.
- Eğitim kaynakları
- "Melville'in 'Moby-Dick'i: Anlatı Sesi ve Edebi Türlerdeki Değişimler 21 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." 9-12. sınıflar için ders planı.
- Power Moby Dick 21 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Melville'in Moby Dick'i nasıl okunur 5 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ilk kez okuyanlar için rehber)
- Diğer
- American Icons: Moby-Dick 4 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Peabody Ödülü kazanan Studio 360, Moby-Dickin çağdaş Amerikan kültürü üzerindeki etkisini inceliyor.
