Motor kontrol
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Motor kontrol, belirlenen hareketleri yapan ve uygun eylemleri gerçekleştiren insan kas sistemi düzenleyicisi olan merkezi sinir sistemi tarafından gerçekleştirilen aktivitelerin bilgi işlemidir. Motor kontrolün işleyişi, algı ve bilişi tetkik etme, süreçlerin geri bildirimi ve biyomekanik gibi olaylardan meydana gelir. Motor kontrol ayrıca insanlar ve hayvanlarının sinir sistemlerini nasıl analiz ettiğini inceleyen nörobilim dalında da kullanılmaktadır.
Motor kontrol durumları
[değiştir | kaynağı değiştir]Motor kontrol, iki tür hareketi gerçekleştirir: istemli ve düşünümsel. Anatomik bölümlemenin ötesinde motor koordinasyonu, aşağıdaki sorulardan birinin cevabı olarak ele alınır:
- Uzuv hareketlerinin fiziksel ve matematiksel modellerinin kapsamı nedir?
- Uzuv hareketi ne derece karmaşık ve koordinelidir?
Sporcularda motor kontrol
[değiştir | kaynağı değiştir]Motor birimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Banyoya yürüme, birileriyle konuşma veya yemek yeme gibi günlük işlerin tümü için, vücudu saran çoklu kas hareketleri gerekir. Motor birimler, bu kaslara bağlı onlarca, yüzlerde hatta binlerce motor sinir dallarından oluşur. İnsan vücudundaki rektüs femoris kas, 1000 civarında motor siniri tarafından kontrol edilen yaklaşık 1 milyon kas lifinden oluşur. Tür I (yavaş seyirme) veya Tür II (hızlı seyirme) lifleri olarak kategorize edilebilen bir motor birim içindeki kas lifleri aynı tür yani uyumlu (homejen) olabilirken, bir kas içindeki iki motor birim farklı türde (heterojen) olabilir. Üç tür birincil kas lifi vardır: Tür I, Tür IIa ve Tür IIb. Yukarıda da açıklandığı gibi Tür I kas lifleri yavaş kasılma yükseltgenmesi (oksidasyonu) olarak bilinir. Tür IIa, hızlı kasılma yükseltgenmesi ve Tür IIb, hızlı kasılma glikolitiktir. Bu üç farklı lif türü eşsiz işlevlere sahiptir. Tür I lifleri yüksek dayanımlı fakat alçak Kuvvet/Güç/Hız oluşturucu olarak açıklanır. Tür IIb alçak dayanımlı, fakat yüksek Kuvvet/Güç/Hız oluşturucu olarak açıklanır. Tür IIa da, bu iki tür arasındadır.
Motor birimler, birlikte demetlenen çoklu kas lifleridir ve bir atlet belirli bir işe yapmak için vücudunu hareket ettirdiğinde beyin, belirli motor birimine ulaşmak üzere omurilik vasıtasıyla ani bir uyartı sinyali gönderir. Beynin gönderdiği sinyal alındıktan sonra, motor birim, vücudu hareket ettirmek için ilgili gruptaki kas liflerini kasar. Motor kontrolde sinyal algılandıktan sonra kısmi tetikleme yoktur, kasların tümü kasılır. Motor birim kasıldıktan sonra lifi de %100 uyarılır.
Lif Türü—Kasılma Hızı—Azami Güce Erişme Süresi—Yorgunluk
I (yavaş kasılma)-------yavaş--------------100 milisaniye--------yavaş
IIA (hızlı kasılma)-----hızlı-----------------50 milisaniye--------hızlı
IIB (hızlı kasılma)-----çok hızlı-----------25 milisaniye--------hızlı