MreB
MreB, prokaryotik hücrelerin şeklini belirleyen temel bir protein olarak bilinir. Geçmişte hücre morfolojisinin peptidoglikanların senteziyle belirlendiği düşünülse de, günümüzde prokaryot hücrelerde bazı özgül proteinlerin bu süreçte önemli rol oynadığı ve peptidoglikanın yalnızca sınırlı bir etkiye sahip olduğu açıklığa kavuşmuştur. Hücre şeklini belirleyen bu proteinler, ökaryotik hücrelerdeki hücre iskeletinin temel bileşeni olan aktin ile benzerlik göstermektedir.[1]
İşlevi
[değiştir | kaynağı değiştir]MreB proteini, genellikle bakteri türlerinde ve muhtemelen bazı Archaea türlerinde, aktin benzeri bir hücre iskeleti oluşturmaktadır. MreB, sitoplazmik zarın hemen altında yer alarak hücre içeriğini çevreleyen spiral şekilli ipliksi bantlar meydana getirir. Bu yapı, sitoplazmik zar üzerine belirli bir güç uygulayarak hücrenin şeklini belirler.[2] Bununla birlikte, kok (küresel) bakteriler MreB proteinine veya bu proteini kodlayan gene sahip değildir, bu da bu bakterilerin küresel şekillerini nasıl koruduklarına dair önemli bir ipucudur. Küresel olmayan bakterilerde ise MreB filamentlerinin farklı düzenlenişi, çubuk şeklinde ve diğer hücre morfolojilerinde rol oynar.[3]
Prokaryotik hücrelerde, FtsZ ve MreB proteinleri, sırasıyla ökaryotlarda hücre bölünmesinde görev alan tübülin ve hücre iskeletinde görev alan aktine benzer yapısal özellikler gösterir.[4] Hücre bölünmesi, hücre biyolojisi açısından büyük bir öneme sahiptir ve bu sürecin evrimsel kökenlerinin prokaryot hücrelerde bulunması, mevcut bilimsel bulgularla desteklenmektedir. DNA replikasyonu, transkripsiyon ve translasyon gibi hücrenin çekirdek işlevlerine benzer şekilde, hücre bölünme mekanizmaları da mikrobiyal evrimin erken dönemlerinde ortaya çıkmış görünmektedir.[5]
Bakteri hücre iskeletindeki MreB proteini, ökaryotlardaki aktin proteininin homologudur ve pilusların hareketinde rol oynar. Bu süreç, kaslarda miyozin hareketine benzer bir mekanizma ile gerçekleşir. Pilusun ucu bir yüzeye bağlandıktan sonra pilus kasılır ve bu hareket bakteriyi ileri doğru çeker.[6]
Bu protein, prokaryotik hücrelerin şekil ve yapı kazanmalarında kritik bir rol oynar ve hücre biyolojisi ve evrimsel süreçler açısından önemli bir bileşen olarak kabul edilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Medical Microbiology S. Baron 4th ed. Pilus İle İlgili Bölümler (İngilizce)
- ^ Goehring, Nathan W.; Beckwith, Jon (Temmuz 2005). "Diverse Paths to Midcell: Assembly of the Bacterial Cell Division Machinery". Current Biology (İngilizce). 15 (13): R514-R526. doi:10.1016/j.cub.2005.06.038. ISSN 0960-982226 Eylül 2024.
- ^ "Genel Mikrobiyoloji, DNA Replikasyonu ve Hücre Bölünmesi" (PDF). acikders.ankara.edu.tr26 Eylül 2024.
- ^ Mileykovskaya, Eugenia; Dowhan, William (Nisan 2005). "Role of membrane lipids in bacterial division-site selection". Current Opinion in Microbiology (İngilizce). 8 (2): 135-142. doi:10.1016/j.mib.2005.02.012. ISSN 1369-527426 Eylül 2024.
- ^ Essers, Jeroen; Vermeulen, Wim; Houtsmuller, Adriaan B (Haziran 2006). "DNA damage repair: anytime, anywhere?". Current Opinion in Cell Biology (İngilizce). 18 (3): 240-246. doi:10.1016/j.ceb.2006.03.00426 Eylül 2024.
- ^ Genç, Emine; Vural, Aydın (2021). "Bacterial Health Risks in the Food of the Infants and Young Children". Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi. doi:10.5222/tmcd.2021.46362. ISSN 0258-217126 Eylül 2024.
- ^ Tan, Qian; Awano, Naoki; Inouye, Masayori (5 Kasım 2010). "YeeV is an Escherichia coli toxin that inhibits cell division by targeting the cytoskeleton proteins, FtsZ and MreB". Molecular Microbiology (İngilizce). 79 (1): 109-118. doi:10.1111/j.1365-2958.2010.07433.x. ISSN 0950-382X26 Eylül 2024.
- Brock Mikroorganizmaların Biyolojisi On birinci Baskıdan İlgili Bölümler