Muhammed bin Toğaç
| Muhammed bin Toğaç | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| İhşidîler Hükümdarı | |||||
| Hüküm süresi | 934-946 | ||||
| Sonra gelen | Ebü’l-Kâsım Ûnûcûr | ||||
| Doğum | 882 | ||||
| Ölüm | 946 | ||||
| |||||
| Hanedan | Akşitler | ||||
| Babası | Tuğç bin Cuff | ||||
Muhammed bin Toğaç (ya da Muhammed bin Tuğc), (Arapça: محمد بن طغج الإخشيد, Muḥammad b. Ṭuġǧ al-Iḫšīd veya tam adı أبو بكر محمد بن طغج الإخشيد, Abū Bakr Muḥammad b. Ṭuġǧ al-Iḫšīd) kendisi Fergana'dan gelmiş İhşidi (Farsça: إخشيديو, Iḫšīdiyūn) hanedanı kurucusudur. 882 yılında Fergana'da doğmuş ve 946 yılında ölmüştür. 935 - 946 arasında kendi adınının son terimini verdiği hanedanlığı yönetmiştir. Semerkand'ın doğusunda Mug (Mōḡ) Dağı üzerindeki kalede bulunmuş olan Soğdca yazılmış bir belgede "eḵšīd" unvanından söz edilir ki, buda Soğdca alfabe ile (ʾ)xšyδ ve Mani alfabesi ile (ʾ)xšy(y)δo olarak yazılan, onaylanmış bir Soğd dilinde bir yönetici unvanıdır. Sonraları, Doğu Türkistan'da bulunmuş Soğdca yazılı metinlerde de Arapça-Farsça yazılım biçimi bu "eḵšīd" unvanı görülmüştür. 11. yüzyılda Kâşgarlı Mahmud, Özçent'te yerleşik, "اذكش, Edhgiş" "Özçend’de yerleşmiş olan bir Türk oymağı."[1]'dan söz eder. Kendisinin Fergana'dan geldiği bilinen Muhammed bin Toğaç'ın kökeni büyük bir olasılıkla Özçend’de yerleşmiş olan bir Türk "Edhgiş" oymağındandır.
İhşid Fergana'da prenslere verilen unvandır, içlerinden bir tanesi İbn Toghj dedesi Mutasım altında görev almıştır. Diğerleri gibi, Bağdat'tan görevlendirilmiş Mısır'dan sorumlu bu subay bağımsız egemenlik kurmuş ve orada kendisi ve onun ardılları bir çeyrek yüzyıl hüküm sürmüştür. Birkaç mücadeleden sonra İbn Râik, İhşidiler ile uzlaşması mümkün olmuş ve sonra o kuzeyde komutasını korumuştur.[2] Madeni paralar üzerinde onun adı genellikle Muḥammad al-Iḫšīd olarak basılıdır.[3]
946 yılında ölümünden sonra taht için küçük olan oğlu Ebü’l-Kâsım Ûnûcûr hadım Ebü’l-Misk Kâfûr'un (946-968) naipliğine tahta geçmiştir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 96.
- ^ William Muir, Chapter LXXIII, 295-329 A.H., Al-Muktadir, Al-Kahir, Ar-Radi 20 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ Album, Stephen. A Checklist of Islamic Coins, İkinci Baskı, Ocak 1998, Santa Rosa, California.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- İkhshidid hanedanı21 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
