Mungo Park

Mungo Park (1771 - 1806) İskoç doktor ve kâşiftir. Afrika kıtası ve Nijer Nehri ile ilgi önemli keşiflerde bulunmuştur.

Afrika'ya keşif

1794 yılında, Nijer Nehrinin kaynağını bulmak ve nehrin, denize mi yoksa göle mi döküldüğünü öğrenmekle görevlendirildi. Emrindeki adamlar ile, 1795 yılının Mayıs ayında İngiltere'den gemiyle ayrıldı. İki ay sonra, Gambiya'da Pisania'ya vardı. Burada birkaç ay boyunca kaldı. Kaldığı sürece, keşif esnasında zorlanmamak için Afrika dilleri üzerine çalıştı. Aralık 1795'te, Afrika'nın içine yolculuğa başladı.

Mungo Park, keşif esnasında sürekli not tutmaya ve onları korumaya özen göstermiştir. Bu sayede, hakkında geniş bilgiye sahibiz. Notlarına göre; yolculuğun başında, her şey yolunda gitti. Park, her gittiği yerde konukseverlik ile karşılandı. Ancak, daha da ileri gitmesi gerekiyordu. Bundan korkan yardımcıları, bunu reddetti. Park, tam olarak bilmediği bu coğrafyada yolculuğuna devam etti. Nijer Nehri'ne yaklaştıkça, insanlar vahşileşiyordu. Eşyaları çalındı. Adamları da ya ölmüş ya da kaçmıştı. Yanında sadece atı, elbiseleri ve notları kalmıştı. Daha sonra, atlılarca tutsak edildi. Tutsaklığında, dört ay boyunca bir çölün ortasındaki ıssız bir kulübede kaldı. Kötü koşullardaydı. Nihayet, 1796 yılının Haziran ayında bir gece kaçmayı başardı. Ancak, kaçtığında keşfinden vazgeçmedi ve Nijer Nehri'ne doğru yol aldı. Bir ay sonra, Nijer Nehri'ni gördü. Buna çok sevinen Park, nehrin doğuya aktığından emin oldu.

Talihsiz bir sefer

Park, notlarının tamamını özenle korudu. İskoçya'ya döndükten sonra notlarından yararlandı ve "Afrika'nın İç Bölgelerine Yolculuk" adlı bir kitap yazdı. Kitabı kısa zamanda çok sattı. Kitabından elde ettiği gelirleriyle yeniden yolculuk yapmaya karar verdi. Ne var ki bu yolculukta öldürülecekti.

Park, Afrika'dan o kadar çok etkilenmişti ki tekrar geri dönmek istiyordu. Kitabından elde ettiği gelirlerle tekrar dönüş için gerekli parayı topladı. Ocak 1805 olduğunda, tekrar Nijer Nehri'ne yolculuk başladı. Pisania'ya vardı. Bu sefer yanında 30 asker, 10 Avrupalıdan oluşan daha kalabalık bir ekip vardı. Ancak, yolculuk daha başından ters gitti. Yağış mevsimi olmasına karşın Park yola çıkmak istiyordu. Nijer'e vardıklarında nehir kabarmış ve 29 üyesi aşırı yorgunluktan, hastalıktan ölmüştü.

Nehir güneye kıvrılıp Atlas Okyanusuna yöneldiğinden, Park devam etmeye kararlıydı. Sansading'de bulduğu iki eski kanoyu birleştirerek Nijer Nehri'nden ilerleyip denize ulaşmak niyetindeydi. Ama artık ekipte yalnızca 9 kişi kalmıştı. Bitkin ekip, nehrin başlangıcından 805 km. uzaklıkta bulunan güçlü akıntı bölgesi Boussa'ya vardığında bölge savaşçılarının saldırına uğradılar. Saldırıda yenik düşen Park ve adamları nehre düşerek boğuldular.

Kaynakça

TÜBİTAK Popüler Bilim Kitaplığı "Kaşifler" s.8