Musâhip

Musâhip veya müsâhip, Alevilikte özel bir dinî tören ile atanan ve kişinin hem dünyada hem de ahirette kardeşi ve yoldaşı kabul edilen kimse. Kelime Arapça "sahiba" (dostluk) kökünden gelir.

Kabul

Ana madde: Alevî inancı

Ana hatlarıyla musâhiplik müessesesine şu şekilde girilir: Musâhip olmak isteyen kimseler önceden aralarında anlaşırlar ve yakın çevrelerinin rızasını alırlar. Bir dede rehberliğinde mürşide başvururlar. Mürşid tarafından kendilerine üç kez düşünme süresi tanınır. Bu sürelerin uzunluğu mezhepler arasında farklılık gösterebilir. Üçüncü bekleme ve düşünme süresinin sonunda fikirlerinden hâlâ caymamışlarsa, Cem esnasındaki bir törenle musâhip olurlar. Musâhiplerin öz kardeşten yakın olduğuna inanılır ve birbirlerine her konuda destek ve yoldaş olmaları beklenir.

Musâhipliğin farklı aileleri yakınlaştırdığına, bu yönüyle toplumsal barışa destek olduğuna; aynı zamanda şahsî ve manevî huzuru artırdığına inanılır.

Musâhiplik Pir Sultan Abdal tarafından şöyle tarif edilir:

Eğer farz içinde farzı sorarsan,
Yine farz içinde farzdır musâhip,
Dört kapıdan kırk makamdan ararsan,
Yine farz içinde farzdır musâhip.

Musâhipsiz kişi ceme gelir mi,
Ettiği niyazlar kabul olur mu,
Muhammed-Ali’den derman bulur mu,
Yine farz içinde farzdır musâhip.

Musâhipsiz ise ceme götürmen,
Tecellisi bozuk Hakk'a yetirmen,
Musâhipsiz ile durup oturman,
Yine farz içinde farzdır musâhip.

Farz Allah’tan kaldı ya sünnet kimden,
Musâhibin işi daima sırdan,
Musâhipli kişi ol Şah-ı Merdan,
Yine farz içinde farzdır musâhip.

Pir Sultan Abdal'ım hey kerem-kanı,
Yine sensin dü cihanın sultanı,
Aşnanı buldun müsahibin hani,
Yine farz içinde farzdır musâhip.

Osmanlı sarayında kullanımı

Musâhip sözcüğü Osmanlı'da padişahın yakın dostu ve yardımcısı olan kimse için nedim kavramına benzer şekilde de kullanılmıştır. Örneğin bilgisi ve nükteli konuşmasıyla padişah IV. Murat'ın gözüne giren Evliya Çelebi, dört sene sarayda yaşayarak padişahın musâhipliğini yapmıştır.