NKVD mahkûm katliamları
NKVD mahkûm katliamları, Nazilerin Sovyetler Birliği’ni işgal girişimi sonrası Doğu Avrupa'da, başta Polonya, Ukrayna, Baltık ülkeleri, Besarabya olmak üzere, Sovyetler Birliği İçişleri Halk Komiserliği NKVD tarafından yürütülen bir dizi kitlesel infazlardır. 22 Haziran 1941'de işgalin başlamasından sonra, NKVD'de görevli askerlerin siyasi mahkûmları Sovyetler Birliği'nin iç bölgelerine doğru tahliye etmesi gerekiyordu. Ancak işgalin ardından Kızıl Ordu'nun aceleci bir şekilde geri çekilmesi, ulaşım ve diğer malzemelerin yetersizliği ve yasal prosedürlere genel olarak uyulmaması nedeniyle mahkûmlar genellikle idam edildi.[1]
Ölüm sayıları tahminleri değişiklik gösterir. Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde yaklaşık 9,000 kişi,[2] Doğu Polonya'da 20,000–30,000 arası kişi[3] (günümüzde Batı Ukrayna'nın bir parçasıdur), olmak üzere toplam sayının 100.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.[4]
Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'na rağmen işgal girişiminin başlatılması NKVD için de sürpriz bir gelişme oldu. Zira işgal edilen bölgelerde Sovyetler Birliği tarafından inşa edilen hapishanelerde pek çok siyasi mahkûm vardı. İşgal altındaki Doğu Polonya'da NKVD'ye 140.000'den fazla mahkûmun tahliye edilmesi ve tasfiyesi sorumluluğu verildi (NKVD'nin tahliye emri No: 00803). Ukrayna ve Batı Belarus'ta 60.000 kişi yaya olarak tahliye edilmek zorunda kaldı. Resmi Sovyet sayısının cezaevlerinde 9.800 civarı kişinin idam edildiği, tahliye sürecinde 1.443 kişinin idam edildiği, 59'unun kaçmaya çalışırken öldüğü, 23'ünün Nazi bombaları tarafından öldüğü ve 1.057'sininise diğer nedenlerden öldüğü bildirildi.
Toplam 150.000 hükümlünün yaklaşık üçte ikisi öldürüldü; geri kalanların çoğu Sovyetler Birliği'nin içlerine doğru taşındı. Bazıları firar etti, bazıları ise tahliye için zaman olmadığı durumlarda cezaevlerinde bırakıldı.
Savaş sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Dünya Savaşı'nın bitmesinden sonra Nürnberg Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi'nde Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlardan sorumlu olarak yargılanan bazı Wehrmacht subayları bu kadar çok sayıda esirin olmadığını konusunda kamuoyunu ikna etmek için çaba sarf etti ve karşıt tez olarak da Sovyetlere ait esir kamplarında da insanlık dışı muamele olduğu, harekâtın ilk aylarında Kızıl Ordu askerlerinin ve NKVD birimlerinin Doğu'ya çekildiği bölgelerdeki hapishanelerde NKVD mahkûm katliamlarının ve Sovyet esirlerine yönelik acımasız muamelelere misilleme yaptığına dair görüşler ortaya atıldı.[5][6][7] Ancak pek çok kaynağa göre Sovyet esir kamplarında yaşananların Nazi liderlerinin Sovyetler Birliği'ne karşı savaşma nedenlerinin ve tüm Sovyet halklarını yok etmeye dair niyetinin bir sonucudur ve bu durum işgal harekâtının başlamasından önce Wehrmacht komutanlığı tarafından verilen emirler ile karakterizedir.[5] Ayrıca aynı kaynaklar Nazi Almanyası'nın esir aldığı Sovyet askerlerine karşı gösterdiği kötü muamele yalnızca birtakım örgütsel sorunlarla değil, yüzbinlerce Sovyet esirinin imha edilmesiyle, sivillerin esirlere yardım etmesinin yasaklanmasıyla ve Nazi yetkililerin esir kamplarındaki gardiyanların vahşiliğine tolerans göstermesiyle açıklanması gerektiğini ifade eder.[6] Zira Nürnberg Mahkemesi yaşanan olayları insanlık dışı olarak nitelendirdi ve NKVD'nin gerçekleştirdiği mahkûm infazlarıyla kıyaslanamayacağını belirtti.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bogdan Musical Konterrevolutionäre Elemente sind zu erschießen. Die Brutalisierung des deutsch-sowjetischen Krieges im Sommer 1941 Berlin Propyläen Verlag 349 S. 2000 3-549-07126-4 (Almanca)
- ^ Berkhoff, Karel Cornelis (2004). Harvest of Despair. Harvard University Press. s. 14. ISBN 0674020782. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2019.
- ^ Piotrowski, Tadeusz (1998). Poland's Holocaust (Google Books). Jefferson: McFarland. ISBN 0-7864-0371-3. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2019.
- ^ Robert Gellately. Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe. Alfred A. Knopf, 2007 1-4000-4005-1 s. 391
- ^ a b Rees, Laurence (2005). Hitler i Stalin. Wojna stulecia (Lehçe). Prószyński i S-ka. s. 60. ISBN 978-83-7648-364-1.
- ^ a b Datner, Szymon (1961). Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej (Lehçe). Wydawnictwo MON. s. 306.
- ^ Magenheimer, Heinz (2000). Hitler. Strategia klęski 1940–45 (Lehçe). Sensacje XX wieku. s. 123. ISBN 83-904968-9-5.
- ^ Datner, 310.