Nakşa Seferi
| Nakşa Seferi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nakşa kalesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Nakşa Dükalığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Piyale Paşa |
Dük Giovanni IV Crispo | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 88 kadırga | Zayıf | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Yok | |||||||||
Nakşa Seferi, Piyale Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 1566 yılında Ege Denizi'ndeki Nakşa Dükalığı üzerine düzenlediği ve Kiklad Adaları'nı doğrudan Osmanlı yönetimine kattığı askerî harekât.
Sefer öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması 1537 ve 1538 yıllarındaki Ege seferleriyle Venedik'e bağlı Nakşa Dükalığı'nın bazı adalarını ilhak etmiş, Dükalığı ise (Cezire-i Efrenç adıyla) vergi veren tâbi bir devletçiğe dönüştürmüşlerdi. 1540 yılında Venedik'le üç yıllık savaşı sonlandıran Antlaşma uyarınca, Dükalığın Osmanlılara bağlandığı Venediklilerce de kabul edilmiş; öte yandan Osmanlılar da sancak olarak teşkilatlandırmadıkları bu adalardaki idareyi yine aynı Venedikli yönetici aileye vermişlerdi.
1564 yılının sonunda 50 yıl düka olarak hüküm süren IV. Giovanni'nin ölümü üzerine yerine oğlu (aynı zamanda Santorini ve Berre adalarının yöneticisi) IV. Giacomo geçti. Aynı yıl bir berat-ı şerif ile Osmanlı İmparatorluğu IV. Giacomo'nun dükalığını ve vergi toplama yetkisini teyid etti.[1] Dükalık ise Osmanlı İmparatorluğu'na yıllık 162.000 akçe vergi vermeye devam edecekti (109.609 akçe Değirmenlik ve Şıra adaları için, 52.391 akçe ise Santorini ve Berre adaları için).[2]
Bununla birlikte, yeni Dükün idaresi altındaki ada halkını aşırı vergilendirmesi ve Katolik ruhban sınıfının cariyelerle yaşantıları adaların Rum Ortodoks halkında huzursuzluğa yol açtı. Rum halkın Osmanlı başkentinden idarecilerinin değiştirilmesini talep eden iki elçinin gönderilmesini müteakip Dük IV. Giacomo da verginin bir bölümüyle İstanbul'a gittiyse de, adaların idaresinden azledildi ve hapse atıldı.[3]
Sefer
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu olaylar yaşanırken Piyale Paşa komutasındaki 88 kadırgalık Osmanlı donanması 26 Mart 1566'da İstanbul'dan Ege Denizi'ne hareket ettikten sonra 15 Nisan'da Cenevizlerden Sakız'ı fethetti ve İyon Denizi'ne açılarak (Osmanlıların savaş halinde bulundukları İspanya Krallığı'na bağlı) Napoli Krallığı'nın Pulya sahillerini istila etti.
Ardından, Ege Denizi'ne dönen Osmanlı donanması Nakşa önlerine geldi ve adayı ele geçirdi.[3] Halkı başlarındaki Latin idareci Sommaripa'yı kovan Andıra ile Mürted de Osmanlı donanması tarafından alındı. Harekât neticesinde Berre, Santorini, Değirmenlik ve Şira adaları da ilhak edildi.[4]
Harekât sonucunda sadece İstendil adası Venediklilerin elinde kaldı (sözkonusu ada ise 1714-1718 Osmanlı-Venedik Savaşı sırasında 1715 yılında Canım Hoca Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı donanması tarafından ele geçirildi).
Sefer sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Piyale Paşa başarılı seferinin ardından adaların yönetimini Sancakbeyi unvanıyla İstanbul Yahudilerinden Yasef Nasi'ye devretti.[5] Nasi'nin 1579 yılında ölümünün ardından eski Dük Giacomo Crispo ile eski Andıra idarecisi Cruzino Sommaripa İstanbul'a sancakbeyliği için başvurdu. Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa ikinci adayın onaylanmasına eğilim gösterirken aynı yıl suikast sonucu öldürülmesi üzerine şahin görüşlü Kaptan-ı derya Kılıç Ali Paşa'nın siyaseti ağır bastı ve eski Nakşa Dükalığı toprakları Kaptanpaşa eyaletine bağlandı ve Sancakbeyi olarak Süleyman Çavuş atandı.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Osmanlı Dönemi Ege Adaları Tarihi: Kikladlar", Prof. Dr. Yasemin Demircan, Prof. Dr. Levent Kayapınar, Prof. Dr. Ayşe Kayapınar, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2020), s.25
- ^ "Archipelagus Turbatus: Les Cyclades entre colonisation latine ocuupation ottomane c.1500-1718, B.J. Slot, Leiden (1982) s.78f
- ^ a b Medieval History Library internet sitesi, "A history of Frankish Greece (1204-1566)", XVIII. başlık, "The Duchy of the Archipelago (1463-1566)"
- ^ "Osmanlı Dönemi Ege Adaları Tarihi: Kikladlar", Prof. Dr. Yasemin Demircan, Prof. Dr. Levent Kayapınar, Prof. Dr. Ayşe Kayapınar, Türk Tarih Kurumu, Ankara (2020), s.83, 111, 153 ve 200
- ^ Yasef Nasi", Salih Safvet, Tarih-i Osmânî Encümeni Mecmuası, IV/23, (Kanun-ı evvel 1329), s.982-993
- ^ "The Historical Development of the Capitulary Regime in the Ottoman Middle East from the Fifteenth to the Nineteenth Centuries", Alexander H. de Groot, Oriente Moderno, Nuova serie, Anno 22 (83), Nr. 3, The Ottoman Capitulations: Text and Context (2003), pp. 585