Naomi Mata'afa
.jpg)
Fiame[1] Naomi Mataʻafa (d. 29 Nisan 1957)[2] Fa'atuatua i le Atua Samoa ua Tasi (FAST) partisinin lideri olarak görev yapan Samoalı bir politikacı ve Yüksek Şeftir (matai).
Hayatı ve Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Samoa'nın ilk başbakanı Fiamē Mataʻafa Faumuina Mulinuʻu II 'nın kızıdır. Mata'afa, hükûmet başkanı olarak görev yapan ve 1982'den beri İnsan Haklarını Koruma Partisi'ne üye olmayan ilk kadındır.[3]
Mata'afa, 1991'den 2006'ya kadar, Tofilau Eti Alesana ve Tuilaʻepa Saʻilele Malielegaoi başbakanlarının hükûmetlerinde Eğitim Bakanı olarak görev yaptı. Ayrıca, 2006'dan 2011'e kadar, Kadın Bakanı ve 2011'den 2016'ya kadar Adalet Bakanı olarak görev yaptı.
24 Mayıs 2021'den beri, Tuila'epa Sailele Malielegaoi ile birlikte Samoa Başbakanlığının iki rakip davacısından biri oldu. Samoa'nın ilk kadın Kabine Bakanıydı ve 2016'dan 2020'ye kadar Samoa'nın ilk kadın Başbakan Yardımcısı olarak görev yaptı. İnsan Haklarını Koruma Partisi'nin eski bir üyesidir.
24 Mayıs 2021'de Mataʻafa, Samoa Başbakanı olarak yemin ederken, görevdeki Tuila'epa Aiono Sailele Malielegaoi, yeni yönetimin meşruiyetini kabul etmeyi reddetmeye devam etti. Bununla birlikte, aynı gün Mikronezya Federal Devletleri, başbakanlığını resmî olarak tanıyan ilk yabancı hükûmet oldu.[4]
Mata'afa, Nisan 2021 seçimlerinde önderliğinde yeni kurulan FAST partisi ile mecliste 25'er sandalye kazanmış, vekil transferi, yeni seçim taleplerinin ardından başlayan hukukî süreçte, Yüksek Mahkeme'nin görevi kendisine vermesi ile makamı ülkenin ilk kadın başbakanı olarak devralmıştır.[5]
BBC'nin 2021 yılı 100 Kadın listesinde yer almıştır.[6]
İlk yılları ve Eğitim Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Fiamē Naomi Mataʻafa, 29 Nisan 1957'de Apia'da, dünyaya geldi. Fiamē, Samoa'nın Yeni Zelanda'dan bağımsızlığını kazanmasından beş yıl önce doğdu. Babasının önceki ilişkilerinden üç büyük kardeşi vardır. Önde gelen bir Matai soyundan gelen Fiamē, 11 yaşına kadar Apia'da büyüdü. Daha sonra Yeni Zelanda, Wellington'da bulunan Samuel Marsden Collegiate School'a gitti .
Fiamē, 1976'da Victoria University of Wellington'da okumaya başladı. Babası, geçen yıl ölmüştü. Ancak, 1977'nin başlarında Fiamē'nin çalışmaları, rahmetli babasının Matai unvanını almak için Samoa'ya döndüğünde, askıya alındı. Çok sayıda akraba, mahkemede Fiamē unvanı için yarışıyordu. Diğer tüm adaylardan daha uzun süre sorguya çekildi ve 1978'de resmen Fiamē unvanını kazandı. Fiamē gibi bekar bir genç kadının (o zamanlar 20 yaşında) matai unvanına sahip olması alışılmadık bir durum olarak görülüyordu. Daha sonra Yeni Zelanda'ya döndü ve bir ay sonrasına kadar, "devamsız Matai" olduğunu iddia eden akrabalarından unvanını savunmak için Samoa'ya dönmek zorunda kaldı ve o zamana kadar çalışmalarına devam etti. Fiamē, yüksek öğrenimine 1979'da devam etti.
Aldığı Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]2017 yılında, Okyanusya Yıldızları Birey Ödülü'ne layık görüldü.[7]
Aralık 2018'de, Güney Pasifik Üniversitesi tarafından Edebiyat Doktoru ödülünü aldı.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Matai sistemi için yerel şeflere verilen unvan.
- ^ "F.A.S.T. celebrates Fiame's birthday". Samoa Observer. 1 Mayıs 2021. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
- ^ "Fiame visits old school, Samuel Marsden Collegiate School". Samoa Observer. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ "Samoa incumbent leader rejects first female Prime Minister's swearing in as 'treason'". RNZ. 25 Mayıs 2021. 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.
- ^ "Mahkeme Mata'afa'nın başbakanlığını onayladı". 23 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021.
- ^ "BBC'nin 2021 yılı 100 Kadın listesi yayımlandı: Bu yılki listede Sevda Altunoluk ve Elif Şafak da var". BBC News Türkçe. 18 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ "Deputy P.M. honoured". Samoa Observer. 20 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ "Acting P.M. to be awarded Doctor of Letters". Samoa Observer. 20 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.