Naspers

Naspers Limited, merkezi Güney Afrika'nın Cape Town şehrinde bulunan çok uluslu bir internet ve teknoloji holding şirketidir. 1915 yılında avukat William Angus Hofmeyr tarafından Die Nasionale Pers adıyla kurulmuş ve başlangıçta Afrikaans milliyetçiliğini destekleyen bir yayıncılık şirketi olarak faaliyet göstermiştir. 20. yüzyıl boyunca Güney Afrika'nın en büyük yayıncılık şirketlerinden biri haline gelmiş, gazeteler, dergiler ve kitaplar yayımlamıştır.

Naspers Limited

Naspers'ın Foreshore, Cape Town şehrinde bulunan merkezi
Tip	Halka arz edilmiş
Menkul değer sembolü	JSE: NPN LSE: NPSN
Endüstri	Internet, E-ticaret, fintech, yemek teslimat hizmetleri
Kuruluş	12 Mayıs 1915) (1915-05-12)
Kurucu	W.A. Hofmeyr
Genel merkezi	Cape Town , Güney Afrika
Hizmet alanları	Uluslararası
Önemli kişiler	Koos Bekker (başkan) Fabricio Bloisi (CEO) Phuti Mahanyele-Dabengwa (CEO, Güney Afrika)
Gelir	US$22.1 milyar (FY 2020)
Alt kuruluş(lar)	Prosus (42.76%) (7 Mart 2025 itibarıyla) Media24 Takealot.com Naspers Foundry
Öz kaynak	US$29.93 milyar (FY 2020)
Sahibi	Public Investment Corporation (14%) Koos Bekker
Web sitesi	naspers.com

Tarihçe

Kuruluş ve Yayıncılık Dönemi (1915–1986)

Die Nasionale Pers, 1915 yılında kurulduktan sonra ilk gazetesi Die Burger'i yayımlamış, ardından 1916'da Die Huisgenoot dergisini çıkarmıştır. Şirket, 1917'de Bloemfontein merkezli Het Volksblad gazetesini satın alarak Cape Eyaleti dışına genişlemiştir. 1924'te Ulusal Parti ile resmi bağlar kurmuş ve 1937'de Doğu Cape'te Die Oosterlig gazetesini yayımlamaya başlamıştır. Aynı yıl, Transvaal'de Ulusal Parti'yi desteklemek amacıyla Voortrekkerpers şirketini kurmuş ve Die Transvaler gazetesini yayımlamıştır. 1965'te Transvaal'de Die Beeld adlı haftalık bir gazete çıkararak Dagbreek gazetesine rakip olmuştur. 1970'te bu iki gazete birleşerek Rapport adını almıştır. Şirket, 1965'te ilk İngilizce dergisi Fairlady'yi yayımlamış, 1974'te ise Johannesburg pazarına yönelik Beeld gazetesini günlük olarak yayımlamaya başlamıştır.

Die Nasionale Pers, 1918'de genel ve eğitim amaçlı kitap yayımlamaya başlamış, 1919'da İngilizce, 1922'de ise Xhosa dilinde yayınlar yapmıştır. 1950'de kitap yayımlama faaliyetlerini Nasionale Boekhandel adlı ayrı bir şirkete devretmiş, 1963'te ise Nasou adlı yan kuruluşuyla eğitim yayıncılığına yeniden başlamıştır. 1973'te Nasionale Boekhandel'in kontrolünü tekrar ele geçirmiş, 1977'de ise başka bir yayınevi olan Human & Rousseau'yu satın almıştır. 1980'lerde kitap yayıncılığı işini geliştirmeye devam etmiş, 1979'da Afrikaans dilinde Leserskring adlı kitap kulübünü, İngilizce dilinde ise Leisure Hour adlı kitap kulübünü kurmuştur. 1986'da JL van Schaik yayınevini satın almıştır.

1984'te Die Nasionale Pers, Drum Publications'ı satın alarak City Press gazetesini ve Drum ile True Love & Family dergilerini bünyesine katmıştır.

Çeşitlenme ve Uluslararası Genişleme (1986–2003)

1986'da Die Nasionale Pers, diğer Güney Afrikalı yayıncılık şirketleriyle ortaklık kurarak M-Net adlı ücretli televizyon hizmetini başlatmıştır. M-Net, kardeş şirketleri MultiChoice ve M-Web ile birlikte 1990'lar boyunca Güney Afrika'da ve uluslararası alanda faaliyetlerini genişletmiştir.

1994'te Die Nasionale Pers, Güney Afrika Johannesburg Menkul Kıymetler Borsası'nda halka açılmış, ayrıca Londra Menkul Kıymetler Borsası'nda Seviye I Amerikan Depozito Sertifikası listesine girmiştir. 1998'de şirketin adı resmen Naspers Limited olarak değiştirilmiştir. Naspers, dijital işlere odaklanarak 1998'de Güney Afrika web portalı Media24'ü ve çevrimiçi perakendeci Kalahari.com'u, 2000'de ise Çin odaklı web portalı SportCN'i başlatmıştır. Mayıs 2001'de Naspers, Çinli internet şirketi Tencent'in %46,5 hissesini satın almıştır. Bu yatırım, zamanla Naspers'ı Afrika'nın en değerli halka açık şirketi haline getirmiştir.

2003'te Naspers, M-Net ve kardeş şirketleri MultiChoice ve M-Web'in tamamını satın alarak Avrupa, Afrika, Asya ve Orta Doğu'daki geniş operasyonlarını entegre etmiştir. Aynı yıl, Nijerya ve Macaristan'da yeni yayın girişimlerine başlamıştır.

Konsolidasyon ve Modern Dönem (2015–günümüz)

2015'te Naspers, Güney Afrika odaklı çevrimiçi perakende şirketi Kalahari.com'u pazar lideri Takealot.com ile birleştirerek birleşik şirketin %46 hissesini almıştır. 2018'e kadar Naspers, Takealot.com'un %96'sına sahip olmuştur.

Aralık 2016'da Naspers, telekomünikasyon şirketi M-Web'i Japon telekomünikasyon şirketi Nippon Telegraph and Telephone'un bir yan kuruluşu olan Internet Solutions'a satmak için anlaşma yapmıştır. Güney Afrika rekabet otoritelerinin onayıyla satış, 31 Mayıs 2017'de yürürlüğe girmiştir.

Mart 2018'de Naspers, Tencent'teki hisselerinin bir kısmını satarak yaklaşık 10 milyar dolar gelir elde etmiş ve bu geliri diğer yatırımlar için kullanmıştır.

Naspers'ın video eğlence işi, 27 Şubat 2019'da MultiChoice Group olarak ayrılmış ve Johannesburg Menkul Kıymetler Borsası'nda MCG koduyla işlem görmeye başlamıştır. Naspers, yeni listelenen şirkette herhangi bir hisse tutmamıştır.

2019'da Naspers, küresel internet yatırım işini Euronext Amsterdam'da Prosus adıyla listelemiştir. Prosus, piyasa değeri açısından Avrupa'nın en büyük tüketici internet şirketi haline gelmiştir. İlk halka arz gününde hisseleri %25'ten fazla değer kazanmış ve piyasa değeri 125 milyar poundu aşmıştır.

Naspers Labs, 2019'da RLabs ve kurucusu Marlon Parker ile iş birliği içinde, Güney Afrika'daki işsiz gençler için ekonomik bir girişim olarak başlatılmıştır.

Mayıs 2021'de Naspers, Hollanda'da listelenen yan kuruluşu Prosus ile bir hisse takası anlaşması yaparak şirketlerin varlık değeri ile piyasa değeri arasındaki farkı azaltmayı hedeflemiştir. Ağustos 2021'de tamamlanan bu anlaşma sonucunda Naspers'ın Prosus'taki hissesi %56,92'ye düşerken, Prosus da ana şirketi Naspers'ta yaklaşık %49 hisseye sahip olmuştur.

2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Naspers (Prosus aracılığıyla), daha önce 769 milyon dolar değerinde olan Rus internet şirketi VK'deki %27,29'luk yatırımını silmiştir.

Varlıklar

Naspers'ın iki ana iş birimi bulunmaktadır: Prosus ve Naspers Güney Afrika.

Prosus Prosus, Avrupa'nın en büyük tüketici internet şirketidir ve dünya çapında en büyük teknoloji yatırımcılarından biridir. Mayıs 2021'deki hisse takası anlaşmasıyla Prosus, ana şirketi Naspers'ta %49 hisseye sahip olmuştur. Prosus'un diğer önemli yatırımları şunlardır:

E-ticaret: OLX (%100)

Fintech: PayU (%98,8)

Yemek teslimatı: iFood (%54,8), Delivery Hero (%22,3), Swiggy (%38,8)

Perakende: eMag (%80,1)

Seyahat: Ctrip (%6)

Mobilite: Bykea

Eğitim Teknolojileri: Codecademy, Stack Overflow, Brainly, Udemy

Prosus ayrıca sosyal internet platformlarında da büyük hisselere sahiptir:

Tencent: %26,16

VK: %27,29 (Mart 2022'de bu yatırım silinmiştir)

Naspers Güney Afrika

Naspers Güney Afrika, ülkede medya, e-ticaret ve girişim sermayesi alanlarında üç ana işletmeye sahiptir:

Media24: Afrika'nın en büyük dergi ve gazete yayınevi, matbaası ve dağıtıcısıdır.

Takealot.com: Güney Afrika'nın en büyük çevrimiçi perakendecis

Takealot.com: Güney Afrika'nın en büyük çevrimiçi perakendecisidir. 2015'te Kalahari.com ile birleşmiş ve Naspers, birleşik yapının %96'sına kadar hissedar olmuştur.

Naspers Foundry: Güney Afrika'daki teknoloji girişimlerine yatırım yapan bir girişim sermayesi fonudur.

Eleştiriler

Naspers, Güney Afrika'daki geçmişteki siyasi duruşu nedeniyle çeşitli eleştiriler almıştır. Apartheid döneminde ırkçı hükümetlerle yakın ilişkileri bulunmuş, yayınları bu dönemde rejimi destekleyen içerikler üretmiştir. Şirket bu geçmişe yönelik olarak özür dilemiş ve modern dönemde çeşitliliğe ve kapsayıcılığa önem verdiğini belirtmiştir.

Ayrıca, Çinli teknoloji devi Tencent'teki büyük hissesi nedeniyle zaman zaman Çin hükümetine dolaylı yakınlıkla da eleştirilmiştir. Ancak şirket, Tencent'in bağımsız yönetildiğini ve yatırımcısı olarak müdahale etmediğini savunmaktadır.